MüƏllimlərin peşƏkar inkişafi milli məRKƏzi güRCÜstan

110
1
2
3
4
0
B.   Dərs prosesinin planlaşdırılması və tədrisi  
B2  Təlim və tədris strategiyaları: 17 bənd 
 
“Təlim və tədris strategiyaları” ibarətdir: 
fəallıqların planlaşdırılması üçün təlimatların 
istifadəsindən, metakoqnitik bacarıqları inkişaf 
etdirən müxtəlif strategiyaların istifadəsindən, 
düşüncə proseslərinin daha yaxşı anlaşılması 
və diskussiyanın müxtəlif texnikasının isti-
fadəsindən 
  
Müxtəlif səviyyəli təfəkkür bacarıqlarını 
inkişaf etdirən strategiyaların istifadəsi  
B2.1  Şagirdlərə informasiyanın analizində, sintezində 
və qiymətləndirmə bacarıqlarının inkişafında 
köməklik edən strategiyalardan istifadə edirəm
B2.2  Dərs fəallıqları üçün dərsin  xüsusiyyətini 
nəzərə almaqla şagirdlərə aydın təlimatları və 
prosedurları təklif edirəm
B2.3  Şagirdlərin ehtiyacları və özünəməxsusluqlarını 
nəzərə almaqla tədrisin fərqli yanaşmasından 
istifadə edirəm  
B2.4  Şagirdlərə mütəmadi olaraq sinif və ev 
tapşırıqlarını verirəm, bu tapşırıqlar onlara 
məğzi və qeyri-məğzi məlumatı fərqləndirmək-
də, anlayışlar və ideyalar arasında mühüm 
əlaqələri görməkdə və məlumatın sintezində 
köməklik edir
B2.5  Şagirdlərə işin planlaşdırılmasını öyrədirəm, 
monitorinq və özünüqiymətləndirmə 
bacarıqlarını  inkişaf etdirirəm 
B2.6  Şagirdlərə təlimin müxtəlif üsullarını öyrədirəm, 
onların istifadəsi onlara fərdi ehtiyacların 
nəzərə alınması ilə materialın anlaşılması və 
mənimsənilməsində köməklik edəcəkdir
B2.7  Strategiyalardan istifadə edirəm, onlar şagir-
dlərin məntiqi müzakirəsi və tənqidi təfəkkür 
bacarıqlarını inkişaf etdirir 
B2.8  Şagirdlərə təsviri və yaradıcılıq təfəkkürünü 
inkişaf etdirmək imkanını verən strategiyalar-
dan istifadə edirəm
B2.9  Şagirdlərə öyrənilənin başqa dərs və ya 
həyati vəziyyətlərdə istifadə etmək (transfer) 
bacarığının inkişafında köməklik edən strategi-
yalardan istifadə edirəm
B2.10 Materialın şagirdlər üçün çətin olduğunda 
işarəverici suallardan istifadə edirəm 
B2.11 Dərs məqsədindən irəli gələrək, müxtəlif 
səviyyədə təfəkkür bacarıqlarının inkişafına 
uyğunlaşdırılmış suallar verirəm
TƏSVIR
Şərh
I. DƏRS PROSESININ IDARƏETMƏSI

---

111
1
2
3
4
0
 
Şagirdlərin davranışı
B2s_1  Şagirdlər bir-birinə suallar verir, müxtəlif 
məsələni irəli sürürlər; onlar bir-birinə düşün-
məkdə və müzakirə aparmaqda təkan verirlər
B2s_2   Suallar məsələnin başa düşülməsinə xidmət 
göstərir  
B2s_3 Şagird sual verir: “cavabın alınması üçün daha 
neçə yol/ hansı yollar vardır?
B2s_4 Keyfiyyətli diskussiyanı şagirdlərin özləri 
yaradırlar.  Onlar dəlillərlə müzakirələr aparır, 
diskussiyanın məqsədinə çatır – yekunlaşdırır-
lar, nəticələr çıxarırlar
B2s_5 Şagirdlər diskussiyanı yayımlayır, bir-birindən 
əsaslı cavablar tələb edir, bir-birinə məsələni 
dərk etmək üçün təkan verirlər  
B2s_6 Şagird lövhənin yanında durur və sinif 
yoldaşlarının köməkliyi ilə diskussiya 
nəticələrini  yekunlaşdırır
B2s_7 Şagird sinif yoldaşından öz fikrini əsaslandır-
mağı xahiş edir 
Şərh
I. DƏRS PROSESININ IDARƏETMƏSI
B2.12 q Diskussiyanın planlaşdırılması; diskussiyanın 
müxtəlif texnikasının istifadəsi  
B2.13 Şagirdlərə öz ideyaları və fikirlərini əsaslandır-
maq üçün şərait yaradıram 
B2.14 Şagirdlərə nə mənim və nə də ki, tanınmış / 
stereotip fikirləri dolamıram
B2.15 Şagirdlərə özlərinin və başqalarının fikirlərinin 
tənqidi qiymətləndirilməsinə təkan verirəm
B2.16 Şagirdlərə problemli suallar verirəm və bu da 
onların mübahisəyə və aktiv diskussiyaya cəlb 
olunmalarına dəstək verir 
B2t_1 
Özü-
nürefleksiya-1 Şagirdlərdən xahiş edirəm ki, 
müxtəlif mənbələrdən alınan biliyi bir-biri ilə 
əlaqələndirsinlər, müxtəlif elementlərdən yeni 
struktur qursunlar   
B2t_2 
Özü-
nürefleksiya-2 Şagirdlərdən xahiş edirəm ki, öz 
sübutlarına əsaslanaraq nəticə çıxarsınlar

---

112
1
2
3
4
0
B.   Dərs prosesinin planlaşdırılması və tədris 
B3  Motivasiya və aktiv iştirak: 13 bənd  
 
„Motivasiya və aktiv iştirak” şagirdlərin daxili 
və xarici motivasiyasının artırılmasından, onların 
cəlb olunmasından, dərs fəallıqlarında şagirdlərin 
(o cümlədən xüsusi təhsilə ehtiyacı olan şa-
girlərin) iştirak səviyyəsindən və dərsdə müxtəlif 
fəallıqların istifadəsindən ibarətdir.
 
Həvəsli və dinamik dərsin keçirilməsi  
B3.1  Motivasiyanın yüksəldilməsinin müxtəlif state-
giyalarından istifadə edirəm, hansılar şagirdlərə 
dərs məqsədlərini və onların əldə etmək planını 
adlandırmaqda stimul verir
B3.2  Şagirdləri onların maraqlarına səbəb olan və 
eləcə də real vəziyyətlərlə əlaqələnən müxtəlif 
növ tədqiqi fəallıqlara cəlb edirəm
B3.3  Şagirdlərə öz maraqları və meyllərini 
gerçəkləşdirmək, eləcə də seçim etmək və öz 
münasibətlərini bildirmək imkanını verirəm.
B3.4  Şagirdlərə stimul verirəm ki, düşündükləri ilə 
paylaşsınlar və öz fikirlərini müdafiə etsinlər
B3.5  Sinif dərs ərzində aktivdir və sonuna qədər 
entuziazmını saxlayır
 
Şagirdlərin motivasiyası və cəlbolunması 
B3.6  Şagirdlərin fəallığını, zəhmətkeşliyini, səylərini yax-
şı nəticə əldə etmədiklərində də  həvəsləndirirəm
B3.7  Hər bir şagirdin cəlb olunmasına və fərdi 
tərəqqisinə diqqət verirəm və bunun əsasında 
da motivasiyanın yüksəldilməsinə uyğun strategi-
yalar seçirəm
B3.8  Şagirdlər arasında əməkdaşlıq, diskussiya və in-
teraksiya tələb olunan sinif fəallıqlarını keçirirəm
B3.9  Məqsədi nəzərə almaqla fərdi, cütlük və qrup 
işinin müxtəlif metodlarından istifadə edirəm  
B3.10 Şagirdləri praktiki işə cəlb edirəm ki, onlara 
təcrübə ilə təlim imkanı verilsin
B3.11 Şagirdlərə öyrənilən anlayışların və nəzəri-
yyələrin təcrübədə istifadə imkanını verirəm  
B3.12 Şagirdlərin maraqlandırılması məqsədilə onları 
müxtəlif sinifdənxaric fəallıqlara cəlb edirəm  
(fənn məşğələlərinə /klublara, idman, incəsənət 
tədbirlərinə və s.)  
B3.13 Tərəfimdən keçirilən dərs tempi optimaldır – nə 
yavaş və nə də ki, çox cəld  
B3t_1 
Özü-
nürefleksiya1 Buna nail olmaq üçün təcrübənizdən 
nümunələr/sübutlar gətirin
B3t_2 
Özü-
nürefleksiya-2 Bu istiqamətdə təcrübənizin 
yaxşılaşdırılmasının necə mümkün olduğunu 
formalaşdırın 
TƏSVIR
Şərh
I. DƏRS PROSESININ IDARƏETMƏSI

---

113
 
Şagirdlərin davranışı
B3s_1  Tapşırıqlar çətin olanda da şagirdlərin fəallığı 
yüksəkdir 
B3s_2 Şagirdlər entuziazm, maraq göstərirlər, prob-
lemləri həll etməyə çalışırlar
B3s_3 Şagirdlər çətin tapşırıqlarla xüsusi həvəslə 
mübarizə aparırlar. Yerinə yetirmə səviyyəsi 
də yüksəkdir. Dərs əvvəlindən sonuna kimi 
dinamik şəkildə davam edir. 
B3s_4 Şagirdlər tapşırığı çox yaxşı yerinə yetirməyə 
çalışırlar. 
B3s_5 Şagirdlər maksimal şəkildə çalışırlar ki, öz 
səyləri ilə tapşırığı yerinə yetirsinlər.  
B3s_6 Şagirdlər yerinə yetirmək üçün çətin tapşırıqlar 
seçirlər  
B3s_7 Şagirdlər müəllimdən xahiş edirlər ki, öz 
yardımını təklif edənə qədər onlara tapşırığı 
yerinə yetirməyə bir dəfə də cəhd göstərmək 
imkanını versin
B3s_8 Şagirdlərin özləri dərsə yeni fəallığın gətir-
ilməsinin təşəbbüskarlarıdırlar 
B3s_9 Şagird yardım üçün nəinki müəllimə, eləcə də 
sinif yoldaşlarına müraciət edir  
B3s_10 Şagirdlər təqdimatları təqdim edirlər, sinif 
təqdimatın təhlilinə və diskussiyaya cəlb 
olunmuşdur
B3s_11 Şagird sinif yoldaşlarından soruşur: “bu 
problemin necə həll ediləcəyinə kiminsə başqa 
ideyası vardırmı?” 

---

114
1
2
3
4
0
C 
Dərs prosesinin qiymətləndirilməsi 
C1  Tədris zamanı qiymətləndirmədən istifadə: 12 
bənd
 
“Tədris zamanı qiymətləndirmədən istifadə” 
müəllim tərəfindən müxtəlif metodların istifadəsi 
ilə şagirdlərin nailiyyətlərinin yoxlanılmasından 
ibarətdir. Bunlardır: sorğu, təqdimat, sualların 
verilməsi və s. Eləcə də mütəmadi olaraq 
monitorinq əsasında yoxlanılma, qarşılıqlı  
təsirin mütəmadi çatdırılmasıvə qiymətləndirmə 
rubrikalarının işlənilib-hazırlanması
 
Qiymətləndirmə kriteriləri/rubrikaları ilə 
tanışlıq 
C1.1  Şagirdləri qiymətləndirmə meyarlarının  (rubrika-
ların) işlənib-hazırlanma prosesinə cəlb edirəm. 
C1.2  Şagirdlərə keyfiyyətli işin nəyi bildirdiyi haqqın-
da məlumat verirəm (qiymətləndirmə rubrikaları, 
keyfiyyətli işin nümunəsi və s.)
C1.3  Hər bir maraqlı şəxsi (valideynləri, həmkarları 
və s.) qiymətləndirmə rubrikaları, metodlar, 
eləcə də, yekunlaşdırıcı işin müddətləri və tipləri 
haqqında məlumatla tanış edirəm
C1.4  Dərs prosesində mühüm mərhələləri ayırıram, 
hər bir mərhələdə əldə ediləsi nəticələri 
müəyyənləşdirirəm və müxtəlif növ inkişafet-
dirici qiymətləndirmədən istifadə edirəm ki, 
şagirdlərə hər bir mərhələdə öz tərəqqilərini 
qiymətləndirməkdə köməklik edim.
C1.5  Şagirdlərə planlaşdırma, təfəkkür və öz-özünüqi-
ymətləndirmə bacarıqlarının inkişafında kömək-
lik edirəm ki, onlar verilən tapşırığın tələbini 
analiz edə və yerinə yetirə bilsinlər
 
Şagirdlərin nailiyyətlərinin yoxlanılması 
müxtəlif müntəzəm metodun istifadəsi ilə 
yoxlanılması: sorğu, təqdimat, suallar və s.
C1.6  Şagirdlərə elə bir tapşırıqlar verirəm ki, öz 
biliklərini və bacarıqlarını müşahidə edə və qi-
ymətləndirə bilsinlər, onları sonradan dərinləşdirə 
bilsinlər
C1.7  Şagirdlərə əldə edilən nəticələrin yoxlanılması və 
tədris prosesinin yaxşılaşdırılması məqsədilə ev 
tapşırıqlarını verirəm
C1.8  Yekunlaşdırıcı işin məzmunu və mövzusu dərs 
məqsədləri və gözlənilən nəticələrə uyğundur 
 
Monitorinqin əsasında şagirdlər üçün mütə-
madi qarşılıqlı əlaqənin çatdırılması  
C1.9  İnkişafetdirici qiymətləndirmənin müxtəlif 
strategiyalarından istifadə edirəm
C1.10 Şagirdlərə aydın və təsviri qarşılıqlı əlaqəni çat-
dırıram ki, öz bilik və bacarıqlarını yaxşılaşdıra 
və dərinləşdirə bilsinlər  
C1.11 Şagirdlərə onlardan gözlənilən nəticələrin başa 
düşülməsində kömək edirəm, onlara səmərəli və 
konstruktiv qarşılıqlı təsiri təklif edirəm  
Şərh
I. DƏRS PROSESININ IDARƏETMƏSI
TƏSVIR

---

115
 
Şagirdlərin davranışı
C1s_1 Şagirdlər qiymətləndirmə kriterilərini 
tanıyırlar; kriterilərin işlənilməsində şagirdlər 
də iştirak edirlər 
C1s_2 Şagirdlər müxtəlif nöq qarşılıqlı əlaqəni alırlar, 
həm müəllimdən, eləcə də sinif yoldaşlarından. 
Alınan qarşılıqlı dəqiq, konkretdir və tədrisin 
yaxşılaşdırılmasına xidmət edir. 
C1s_3 Şagird sxemin əsasında qiymətləndirmədə 
dəqiqsizliyi tapır və iddiasını bildirir və ya 
sxemin əsasında şəxsi qiymətləndirməsini 
dəqiqləşdirir. Aydın şəkildə görünür ki, şagirdlər 
qiymətləndirmə meyarlarını işlənib-hazırlan-
masında iştirak edirlər.
C1s_4 Sinif yoldaşlarına konkret yaxşılaşdırmaya 
yönəlmiş, yüksək səviyyəli qarşılıqlı təsir alırlar.  
C1s_5 Şagirdlər sinif yoldaşlarından öz işlərinə 
qarşılıqlı təsiri alırlar. 
C1s_6 Şagirdlər sonralar yaxşılaşdırmaq məqsədilə 
yerinə yetirilən işi analiz edirlər.
C1s_7 Şagirdlər qiymətləndirmə rubrikalarından 
istifadə edirlər 
C1s_8 Şagirdlər öz işləri ilə əlaqədar izahatlar verirlər 
C1s_9 Şagirdlər müəllimin qarşılıqlı təsirini nəzərə 
alırlar 
1
2
3
4
0
Şərh
I. DƏRS PROSESININ IDARƏETMƏSI
C1.12 Yekunlaşdırıcı işin nəticələrini analiz edirəm və 
zəif tərəflərin yaxşılaşdırılması üçün müvafiq 
fəallıqları planlaşdırıram
C1t_1 
Özü-
nürefleksiya-1 Buna nail olmaq üçün təcrübənizdən 
nümunələr/sübutlar gətirin
C1t_2 
Özü-
nürefleksiya-2 Bu istiqamətdə təcrübənizin 
yaxşılaşdırılmasının necə mümkün olduğunu 
formalaşdırın 

---

116
ŞƏRH 
II. PEŞƏKAR MƏSULIYYƏTLƏR
BƏLI/XEYR
TƏSVIR
D 
Peşəkar davranış: 7 bənd
D1  „Peşəkar davranış” müəllimin məktəb 
məkanında intizam davranışını və etika nor-
malarına əməl etməsini, müəllimin peşəkarlıq 
standartının və müəllimin etika məcəlləsinin 
yaxşı biliyini və təcrübədə istifadəsini 
 
„Peşəkar davranış” müəllimin məktəb 
məkanında intizam davranışını və etika nor-
malarına əməl etməsini, müəllimin peşəkarlıq 
standartının və müəllimin etika məcəlləsinin 
yaxşı biliyini və təcrübədə istifadəsini əhatə 
edir
D1.1  Dərsə vaxtında gəlirəm 
D1.2  Şagirdlərlə və həmkarlarla münasibət zamanı 
konstruktiv, nəzakətliyəm və etika normalarına 
əməl edirəm 
D1.3  Lazımi sənədləri vaxtında və keyfiyyətlə yerinə 
yetirirəm 
D1.4  Məktəbdə tütün və spirtli içkilərdən istifadə 
etmirəm 
D1.5  Mənim geyimim məktəb məkanında müəllimin 
etika məcəlləsi ilə təyin edilən tələblərə uyğundur 
D1.6  Şagirdlərə yalnız etibarlı, elmi nəzəriyyələr və 
faktlara əsaslanan məlumatı çatdırıram 
D1.7  Şagirdlərin dini inamına, etnik mənsubiyyətinə, 
onların mədəni və ya sosial dəyərlərinə hörmət 
edirəm

---

117
ŞƏRH 
II. PEŞƏKAR MƏSULIYYƏTLƏR
BƏLI/XEYR
TƏSVIR
D2  Peşəkar inkişafa qayğının  göstərilməsi: 14 
bənd  
 
„Peşəkar inkişafa qayğının göstərilməsi “ 
müəllim tərəfindən öz peşəkar inkişafına 
müntəzəm qayğının göstərilməsindən ibarətdir, 
məs., peşəkar ədəbiyyatla tanışlıq, həmkarlarla 
əməkdaşlıq, konfranslarda, seminarlarda və 
başqa növ tədbirlərdə iştirak.
D2.1  Peşəkar inkişaf üçün faydalı çap, elektron və 
multimediya resurslarını axtarıb tapıram və 
onlarla tanış oluram
D2.2  Səmərəli dərs prosesinin həyata keçirilməsi üçün 
lazımi informasiya-kommunikasiya texnologi-
yalarına malikəm
D2.3  Xüsusi təhsilə ehtiyacı olan şagirdlərin tədris 
metodikasını və şagirdlərin fərqli ehtiyaclarına 
uyğunlaşdırılmış tədrisin differensial yanaşma-
ların
D2.4  Qeyri-gürcüdilli məktəb müəllimləri üçün:  
dövlət dilini bilirəm və gürcü mədəniyyəti ilə 
tanışam 
D2.5  Etnik azlıqların sıx yaşadıqları regionların 
müəllimləri üçün:   etnik qrupun dilini bilirəm və 
onun adət-ənənələri ilə tanışam 
D2.6  Peşəkar inkişaf məqsədilə aktiv şəkildə həmkar-
larla həm məktəbin daxilində, eləcə ondan kənar-
da – konfranslarda, seminarlarda, vorkşoplarda, 
müxtəlif təşkilatlar tərəfindən planlaşdırılmış 
proqramlarda və birgə tədbirlərdə iştirak edirəm
D2.7  Əldə edilən bilik və təcrübədən aktiv şəkildə 
təcrübəmdə istifadə edirəm və özünüqi-
ymətləndirmənin, həmkarların qiymətləndirməsi-
nin və şagirdlərin nəticələri ilə qarşılıqlı təsir 
almağa çalışıram.  
D2.8  Şəxsi təcrübəmin yaxşılaşdırılması və məktəbin 
inkişafı məqsədilə təlim-tədrisdə yeni yanaşma-
ları tətbiq etməyə,  eləcə də, müxtəlif növ və 
formatda dərs resurslarını  yaratmağa çalışıram 
və onları həmkarlarımla paylaşıram. 
D2.9  Peşəkar qovluq yaradıram, onda təcrübəmi əks 
etdirən materialı bir yerə toplayıram və bu da 
mənim və eləcə də həmkarlarım üçün peşəkar 
işimizdə yararlı olacaqdır.
D2.10 Peşəkar inkişaf prosesində müşahidə və 
təcrübənin analizi əsasında öz ehtiyaclarımı tərtib 
edirəm və təcrübəmin yaxşılaşdırılması üçün 
müvafiq fəallıqları  planlaşdırıram.
D2.11 Şagirdlərin qiymətləndirmə nəticələrini analiz 
edirəm, bunu dərs prosesinin yaxşılaşdırılması və 
peşəkar yüksəlişim üçün nəzərə alıram. 

---

118
ŞƏRH 
II. PEŞƏKAR MƏSULIYYƏTLƏR
BƏLI/XEYR
D2.12 Təşəbbüsü üzərimə götürürəm və məktəbdə  
müxtəlif növ işləri həyata keçirirəm (fasilita-
toram, mentoram, kuratoram, kafedra rəhbəri-
yəm, layihənin müəllifiyəm və s.)
D2.13 Müəllimlərin peşəkar ittifaqlarındayam və 
müəllimin peşəkar populyarizasiyasına dəstək 
verirəm. 
D2.14 Pedaqoji iş zamanı baş qaldıran problemləri 
eyniləşdirirəm, müvafoq məlumatı toplayıram, 
toplanılan məlumatı analiz edirəm, məsələnin 
həlli yollarını müəyyənləşdirirəm, interven-
siyaları həyata keçirirəm və onların səmərəli 
olub-olmadığını qiymətləndirirəm.

---

---

WWW.TPDC.GE