AZƏRBAYCAN KƏND TƏSƏRRÜFATI NAZİRLİYİ
AZƏRBAYCAN DÖVLƏT AQRAR UNİVERSİTETİ
“ Mühəndislik “ fakültəsi
“Energetika” kafedrası
Mühazirəci: t.e.n., dos.S.Z.Məmmədov.
Fənn
“Elektrotexnika”
Mövzu 1
SABİT CƏRƏYAN DÖVRƏLƏRİ
Elektrik dövrələri
Plan
-
Sabit cərəyan dövrələri. Elektrik dövrələri
-
Cərəyan, gərginlik
-
Müqavimət və keçiricilik
4.Cərəyanın istilik effekti
5. M
R
üqavimətlərin ardıcıl və paralel birləşdirilməsi
Ədəbiyyat
1.K.Quluzadə “Elektrotexnika, elektrik avadanlığı və sənaye elektronikası”
Maarif -1977
2.N.S.Axundov, M.V.Yolçuyev “Elektrotexnika və elektronika” ADPY.
Bakı- 2001
3.Б.А.Волынский и др. «Електротехника» Энергоиздат. Москва – 1987
4.А.Т.Блажкина « Общая електротехника » Энергоатомиздат.
Ленинград - 1986
GƏNCƏ 2010
SABİT CƏRƏYAN DÖVRƏLƏRİ
Elektrik dövrələri.
Elektrik enerjisi, mənbə,işlədici və onları birləşdirən
naqillərdən ibarət elektrik quruluşu elektrik dövrələridir.
Sabit cərəyan dövrəsini xarakterizə edən əsas kəmiyyətlər.
S
A
abit cərəyan dövrəsini xarakterizə edən kəmiyyətlər mənbəyin e.h.q.(gərginliyi),dövrənin
müqaviməti və ondan keçən cərəyandır.
Bunlar arasındakı əlaqə Om qanunu ilə müəyyən edilir.
Cərəyan, gərginlik
Mənbəyin e.h.q.-nin təsirindən qapalı dövrədə elektrik yüklərinin istiqamətlənmiş hərəkəti elektrik cərəyanıdır. Cərəyanın qiyməti naqilin en kəsiyindən bir saniyədə keçən elektrik yükünün miqdarı ilə təyin edilir: , cərəyanın qiyməti sabit deyilsə , ölçü vahidi K- Kulon, A – Amper.
Gərginlik – dövrə hissəsindəki potensiallar fərqidir.
Potensial vahidi yükün enerjisidir
Müqavimət və keçiricilik
Keçirici naqildə elektronların, maye və qazlarda ionların hərəkətinə həmin mühitin göstərdiyi əks təsiri xarakterizə edən kəmiyyət elektrik müqavimətidir.Naqilin en kəsiyi sahəsi sabitdirsə, onda naqi9lin müqaviməti:
burada : -naqilin uzunluğu, -naqilin en kəsik sahəsi, -naqilin xüsusi müqavimətidir.
Keçiricilik müqavimətin əksidir.
Xüsusi keçiricilik:
Cərəyanın istilik effekti
Keciricidən keçən cərəyan yaranan istiliyin miqdarı cərəyanın
şiddətinin kvadratı, keçiricinin müqaviməti və cərəyanın təsir
müddəti ilə düz mütənasibdir.
olsa keçiricidə k=0,24 kal istilik alınar. Odur ki: bərabər olar. Bu Coul-Lents qanunudur.
M
R
üqavimətlərin ardıcıl və paralel birləşdirilməsi
Ardıcıl birləşdirmə elə birləşdirilmədir ki, birinci
müqavimətin sonuna ikinci müqavimətin əvvəli,
ikincisinin sonuna, üçünçünün əvvəli birləşdirilir.
Bu nhalda dövrədən keçən I cərəyanı ayrı-ayrı müqavimətlərdə gərginlik düşküləri yaradır.
Om qanununa görə:
Paralel birləşmədə isə müqavimətlərin əvvəlləri bir sonları digər bir nöqtədə birləşdirilir.
Kirxofun I qanununa görə:
Om qanununa görə :
R2
I2
Keçiriliklə ifadə edilsə :
Dostları ilə paylaş: |