Multimediali taqdimotlar yaratish Kuronova Madina

---

Multimediali taqdimotlar yaratish Kuronova Madina
Multimediali taqdimotlar yaratishKuronova MadinaMultimediali mahsulotlar turlari
amaliy paketlar yordamida taqdimotlar yaratishMultimediy vositalari (multimedia –
ko’pvositalilik) - bu insonga o’zi uchun tabiiy muxit: tovush, video, grafika, matnlar,
animatsiya va boshqalardan foydalanib, kompyuter bilan muloqatda bo’lishga imkon
beruvchi texnik va dasturiy vositalar majmuidir. Multimedia - gurkirab rivojlanayotgan
zamonaviy axborotlar texnologiyasidir. Uning ajralib turuvchi belgilariga quyi-dagilar kiradi:
- axborotning xilma-xil turlari: an'anaviy (matn, jadvallar, bezaklar va boshqalar), original
(nutk, musika, videofilmlardan parchalar, telekadrlar, animatsiya va boshqalar) turlarini bir
dasturiy maxsulotda integratsiyalaydi. Bun day integratsiya axborotni ro’yxatdan
o’tkazish va aks ettirishning turli kurilmalari: mikrofon, audio-tizimlar, optik
kompaktdisklar, televizor, videomagnitafon, videokamera, elektron musiqiy asboblardan
foydalanilgan holda kompyuter boshqaruvida bajariladi; - muayyan vaqtdagi ish, o’z
tabiatiga ko’ra statik bo’lgan matn va grafikadan farqi ravishda, audio va videosignallar
faqat vaqtning ma'lum oralig’ida ko’rib chiqiladi. Video va audio axborotlarni kompyuterda
qayta ishlash va aks ettirish uchun markaziy protsessor tez harakatchanligi,
ma'lumotlarni o’zatish shinasining o’tkazish qobiliyati, operativ (tezkor) va video-xotira
katta sig’imli tashqi xotira (ommaviy xotira), hajm va kompyuter kirish-chiqish kanallari
bo’yicha almashuvi tezligini taxminan ikki baravar oshirilishi talab etiladi; - "inson-
kompyuter" interaktiv mulokotining yangi darajasi, bunda muloqot jarayonida
foydalanuvchi ancha keng va har tomonlama axborotlarni oladiki, mazkur xolat ta'lim,
ish lash yoki dam olish sharoitlarini yaxshilashga imkon beradi.Video va audio
axborotlarni kompyuterda qayta ishlash va aks ettirish uchun markaziy protsessor tez
harakatchanligi, ma'lumotlarni o’zatish shinasining o’tkazish qobiliyati, operativ (tezkor)
va video-xotira katta sig’imli tashqi xotira (ommaviy xotira), hajm va kompyuter kirish-
chiqish kanallari bo’yicha almashuvi tezligini taxminan ikki baravar oshirilishi talab etiladi;
- "inson-kompyuter" interaktiv mulokotining yangi darajasi, bunda muloqot jarayonida
foydalanuvchi ancha keng va har tomonlama axborotlarni oladiki, mazkur xolat ta'lim,
ish lash yoki dam olish sharoitlarini yaxshilashga imkon beradi.Multimedia vositalari
asosida o’quvchilarga ta'lim berish va kadrlarni qayta tayyorlashni yo’lga qo’yish xozirgi
kunning dolzarb masalalaridandir. Multimedia tushunchasi 90-yillar boshida xayotimizga
kirib keldi. Uning o’zi nima degan savol tug’iladi? Ko’pgina mutaxassislar bu atamani
turlicha tahlil qilishmoqda. Bizning fikrimizcha, multimedia - bu informatikaning dasturiy
va texnikaviy vositalari asosida audio, video, matn, grafika va animatsiya (ob'yektlarining
fazodagi xarakati) effektlari asosida o’quv materiallarini o’quvchilarga yetkazib
berishning mujassamlangan xoldagi ko’rinishidir. Rivojlangan mamlakatlarda o’qitishning
bu usuli, xozirgi kunda ta'lim sohasi yo’nalishlari bo’yicha tatbiq, qilinmoqda. Xatto, xar bir
oila multimedia vositalarisiz xordiq, chiqarmaydigan bo’lib koldi. Multimedia
vositalarining 1981 yildagi yalpi oboroti 4 mlrd. AQSh dollarini tashkil qilgan bo’lsa, 1994
yili esa 16 mlrd. AQSh dollarini tashkil kildi. Xozirgi kunda esa sotilayotgan har bir
komp'yuterni multimedia vosi talarisiz tasavvur qilib bo’lmaydi. Multimedia vositalari
asosida o’quvchilarga ta'lim berish va kadrlarni qayta tayyorlashni yo’lga qo’yish xozirgi
kunning dolzarb masalalaridandir. Multimedia tushunchasi 90-yillar boshida xayotimizga
kirib keldi. Uning o’zi nima degan savol tug’iladi? Ko’pgina mutaxassislar bu atamani
turlicha tahlil qilishmoqda. Bizning fikrimizcha, multimedia - bu informatikaning dasturiy
va texnikaviy vositalari asosida audio, video, matn, grafika va animatsiya (ob'yektlarining
fazodagi xarakati) effektlari asosida o’quv materiallarini o’quvchilarga yetkazib
berishning mujassamlangan xoldagi ko’rinishidir. Rivojlangan mamlakatlarda o’qitishning
bu usuli, xozirgi kunda ta'lim sohasi yo’nalishlari bo’yicha tatbiq, qilinmoqda. Xatto, xar bir
oila multimedia vositalarisiz xordiq, chiqarmaydigan bo’lib koldi. Multimedia
vositalarining 1981 yildagi yalpi oboroti 4 mlrd. AQSh dollarini tashkil qilgan bo’lsa, 1994
yili esa 16 mlrd. AQSh dollarini tashkil kildi. Xozirgi kunda esa sotilayotgan har bir
komp'yuterni multimedia vosi talarisiz tasavvur qilib bo’lmaydi. Kompyuterlarning 70-
yillarda ta'lim soxasida keng qo’llash yo’lida urinishlar zoye ketganligi, avvalombor, ular
unumdorligining nixoyatda pastligi bilan bog’liq edi. Amaliyot shuni ko’rsatmoqdaki,
multimedia ' vositalari asosida o’quvchilarni o’qitish ikki barobar unumlidir va vaqtdan

---

yo’tish mumkin. Multimedia vositalari asosida bilim olishda 30 % gacha vaqtni tejash
mumkin bo’lib, olingan bilimlar esa xotirada o’zoq muddat saqlanib qoladi. Agar
o’quvchilar berilayotgan materiallarni ko’rish (video) asosida qabul qilsa, axborotni
xotirada saqlab qolinishi 25-30 % oshadi. Bunga qo’shimcha sifatida o’quv materiallari
audio, video va grafika ko’rinishda mujassamlashgan holda berilsa, materiallarni xotirada
saqlab kolish 75 % ortadi. Bunga biz multimedia vositalari asosida chet tillarini o’rganish
jarayenida yana bir bor ishonch xosil qildik.Kompyuterlarning 70-yillarda ta'lim soxasida
keng qo’llash yo’lida urinishlar zoye ketganligi, avvalombor, ular unumdorligining
nixoyatda pastligi bilan bog’liq edi. Amaliyot shuni ko’rsatmoqdaki, multimedia ' vositalari
asosida o’quvchilarni o’qitish ikki barobar unumlidir va vaqtdan yo’tish mumkin.
Multimedia vositalari asosida bilim olishda 30 % gacha vaqtni tejash mumkin bo’lib,
olingan bilimlar esa xotirada o’zoq muddat saqlanib qoladi. Agar o’quvchilar berilayotgan
materiallarni ko’rish (video) asosida qabul qilsa, axborotni xotirada saqlab qolinishi 25-30
% oshadi. Bunga qo’shimcha sifatida o’quv materiallari audio, video va grafika
ko’rinishda mujassamlashgan holda berilsa, materiallarni xotirada saqlab kolish 75 %
ortadi. Bunga biz multimedia vositalari asosida chet tillarini o’rganish jarayenida yana bir
bor ishonch xosil qildik.Multimedia vositalari asosida o’quvchilarni o’qitish quyidagi
afzalliklarga ega: a) berilayotgan materiallarni chuqurroq, va mukammalroq o’zlashtirish
imkoniyati bor; b) ta'lim olishning yangi sohalari bilan yaqindan aloqa qilish ishtiyoqi
yanada ortadi: v) ta'lim olish vaqtining qisqarish natijasida, vaqtni te jash imkoniyatiga
erishish; g) olingan bilimlar kishi xotirasida o’zoq muddat saqlanib, kerak bo’lganda
amaliyotda qo’llash imkoniyatiga erishiladi. Shuni aytib o’tish kerakki, kadrlarni qayta
tayyorlash yo’lida Jaxon Valyuta Fondi, Umumjaxon banki, Yevropa Ittifoki komissiyasi
kabi nufo’zli tashkilotlar katta tajribaga egadirlar.Biz bunga, ushbu tashkilotlar tomonidan
tashkil qilingan semi nar va konferensiyalarning ishtirokchisi sifatida yana bir bor
ishonch xosil qildik.Multimedia vositalari asosida o’quvchilarni o’qitish quyidagi
afzalliklarga ega: a) berilayotgan materiallarni chuqurroq, va mukammalroq o’zlashtirish
imkoniyati bor; b) ta'lim olishning yangi sohalari bilan yaqindan aloqa qilish ishtiyoqi
yanada ortadi: v) ta'lim olish vaqtining qisqarish natijasida, vaqtni te jash imkoniyatiga
erishish; g) olingan bilimlar kishi xotirasida o’zoq muddat saqlanib, kerak bo’lganda
amaliyotda qo’llash imkoniyatiga erishiladi. Shuni aytib o’tish kerakki, kadrlarni qayta
tayyorlash yo’lida Jaxon Valyuta Fondi, Umumjaxon banki, Yevropa Ittifoki komissiyasi
kabi nufo’zli tashkilotlar katta tajribaga egadirlar.Biz bunga, ushbu tashkilotlar tomonidan
tashkil qilingan semi nar va konferensiyalarning ishtirokchisi sifatida yana bir bor
ishonch
xosil
qildik. Avvalombor,
o’quv
jarayonida
zamonaviy
kompyuter
texnologiyalaridan foydalanish taxsinga sazovordir. O’z o’rnida, multimedia vositalaridan
keng foydalanish yo’lida ayrim ob'yektiv muammolar ham mavjud. Bulardan eng asosiysi
- o’quvchilar uchun kerak bo’lgan o’quv materiallarini, qonunlarni va boshqa
ko’rsatmalarni qo’llanma qilib kompyuter dasturlarini ishlab chiqarishdir. Ishlab chiqilgan
kompyuter dasturlarida multimedia elementlarini qo’llash esa, kompakt disklarni (lazer
disklari) qo’llashni talab qiladi. Xozirgi kunda bunday ko’rinishdagi kompakt disklarni
respublikamizda ishlab chiqarish imkoniyati yo’qdir. Bular ma'lum bir miqdordagi
mablag’ni oldindan jalb etishni talab qiladi. Avvalombor, o’quv jarayonida zamonaviy
kompyuter texnologiyalaridan foydalanish taxsinga sazovordir. O’z o’rnida, multimedia
vositalaridan keng foydalanish yo’lida ayrim ob'yektiv muammolar ham mavjud. Bulardan
eng asosiysi - o’quvchilar uchun kerak bo’lgan o’quv materiallarini, qonunlarni va boshqa
ko’rsatmalarni qo’llanma qilib kompyuter dasturlarini ishlab chiqarishdir. Ishlab chiqilgan
kompyuter dasturlarida multimedia elementlarini qo’llash esa, kompakt disklarni (lazer
disklari) qo’llashni talab qiladi. Xozirgi kunda bunday ko’rinishdagi kompakt disklarni
respublikamizda ishlab chiqarish imkoniyati yo’qdir. Bular ma'lum bir miqdordagi
mablag’ni oldindan jalb etishni talab qiladi.Distant uslubi asosida o’quvchilarni o’qitish
xozirgi kunning eng rivojlanib borayotgan yo’nalishlaridan bo’lib, o’qituvchi bilan
o’quvchilar ma'lum bir masofada joylashgan holda ta'lim berish tizimidir. O’qituvchi va
o’quvchining ma'lum bir masofada joylashganligi, o’qituvchini dars jarayonida
kompyuterlar, sputnik aloqasi, kabel televideniyesi kabi vositalar asosida o’quv ishlarini
tashkil qilishini talab qiladi. Zamonaviy kompyuter texnologiyalarining tez rivojlanib
borishi, ayniqsa, axborotlarni o’zatish kanallarini rivojlanishi telekommunikatsiya

---

sohasiga o’ziga xos tarixiy o’zgarishlar kiritmoqda. Mamlakatimizdagi barcha o’quv
yurtlarini va biznes bilan shug’ullanayotgan kompaniyalarni distant uslubi asosida
birlashtirilsa, o’qitish jarayonini va tijorat ishlarini yanada yuqori pog’onaga olib
chiqadi.Distant uslubi asosida o’quvchilarni o’qitish xozirgi kunning eng rivojlanib
borayotgan yo’nalishlaridan bo’lib, o’qituvchi bilan o’quvchilar ma'lum bir masofada
joylashgan holda ta'lim berish tizimidir. O’qituvchi va o’quvchining ma'lum bir masofada
joylashganligi, o’qituvchini dars jarayonida kompyuterlar, sputnik aloqasi, kabel
televideniyesi kabi vositalar asosida o’quv ishlarini tashkil qilishini talab qiladi. Zamonaviy
kompyuter texnologiyalarining tez rivojlanib borishi, ayniqsa, axborotlarni o’zatish
kanallarini rivojlanishi telekommunikatsiya sohasiga o’ziga xos tarixiy o’zgarishlar
kiritmoqda. Mamlakatimizdagi barcha o’quv yurtlarini va biznes bilan shug’ullanayotgan
kompaniyalarni distant uslubi asosida birlashtirilsa, o’qitish jarayonini va tijorat ishlarini
yanada yuqori pog’onaga olib chiqadi.Distant uslubi asosida o’qitish quyidagi
texnologiyalarni o’z ichiga oladi:Distant uslubi asosida o’qitish quyidagi texnologiyalarni
o’z ichiga oladi:Interaktiv texnologiyalar: - audiokonferensiyalar ; - videokonferensiyalar ; -
ish stolidagi videokonferensiyalar ; - elektron konferensiyalar ; - ovoz kommunikatsiyalari;
- ikki tomonlama sputnik aloqa ; - virtual borliq ;Nointeraktiv texnologiyalar: - bosib
chiqarilgan materiallar; - audiokassetalar; - videokassetalar; - bir tomonlama sputnik
aloqa; - televizion va radio ko’rsatuvlari; - disketa va CD-ROM lar.Ishlanma vositalar: xolati
va istiqbollari Multimedia asr oxirigacha kompyuter texnikasini takomillashtirishning
asosiy yo’nalishlaridan biri bo’lib qolishi kutilmoqda. Hozirgi paytda kompyuter texnikasi
va dasturiy ta'minotni ishlab chiqaruvchi ko’pgina yetakchi firmalar bu axbo rot
texnologiyasini xayotga quyidagi uch yo’nalish bo’yicha tadbiq, qilmoqdalar: - AT 80x86
shaxsiy kompyuterlarida DOS, Windows muhitida multimediani professional va tijoriy
maqsadlarda qo’llash; - Macintosh SHK lari uchun unimli va ta'lim beruvchi ilova-lar
yaratish; - ishchi bekatlardagi UNIX muxitida professional va ti joriy ishlanmalarni
tayyorlash.Ishlanma vositalar: xolati va istiqbollari Multimedia asr oxirigacha kompyuter
texnikasini takomillashtirishning asosiy yo’nalishlaridan biri bo’lib qolishi kutilmoqda.
Hozirgi paytda kompyuter texnikasi va dasturiy ta'minotni ishlab chiqaruvchi ko’pgina
yetakchi firmalar bu axbo rot texnologiyasini xayotga quyidagi uch yo’nalish bo’yicha
tadbiq, qilmoqdalar: - AT 80x86 shaxsiy kompyuterlarida DOS, Windows muhitida
multimediani professional va tijoriy maqsadlarda qo’llash; - Macintosh SHK lari uchun
unimli va ta'lim beruvchi ilova-lar yaratish; - ishchi bekatlardagi UNIX muxitida
professional va ti joriy ishlanmalarni tayyorlash.
E’tibor uchun raxmat
http://hozir.org