MuncuqlutəPƏ nekropolu bəhlul İbrahimov
Yüklə 199,23 Kb. Pdf görüntüsü
|
Muncuqlutəpə nekropolu 67
qabdan fraqmentlər, çəhrayı gilli, şar gövdəli, iki qulplu qab, üzərində dalğalı və düz xətlərlə naxışları olan dar boğazlı küpə, tunc qolbaq fraqmentləri və əqiq muncuqlu tunc sırğa aşkar edildi. 11N-li sərdabənin ətrafına 4,2x3,8 m daş döşənmişdir. Qəbrin ör- tük daşlarından ikisi saxlanmış, lakin hər ikisi ortadan qırılmış və qəbrin içərisinə tərəf əyilmişdir. Sərdabənin kamerasının uzunluğu 1,9 m, eni 1,2 m, dərinliyi isə 1,3 m-dir. Kamera üfüqi qoyulmuş daşlarla 6-7 qat işlənmişdir. Qarət olunmuş və dağıdılmışdır, lakin kameradan müxtəlif dərinlikdə skeletlərin aşkar olunması birinci dəfə dağıntıya məruz qaldıqdan sonra qəbirdən təkrar istifadə olunduğunu göstərir. 0,6 m dərinlikdə iki skelet aşkar edildi. Onlardan biri yarımbükülü vəziyyətdə, başı şərq istiqamətində, üzü şimala tərəf dəfn edilmişdir. Skeletin yuxarı hissəsi iki sal daşın üzərindədir. İkinci skeletdən kəllə sümüyünün bir hissəsi, çanaq sümükləri, aşağı və yuxarı ətrafın lülə sümükləri saxlanmışdır. Skeletlərlə bir səviyyədə avadanlıq tapılmadı. Bu skeletlərdən 15-20 sm dərində bir-birinə qarışmış insan sümükləri aşkar edildi. Kameraya dolmuş torpağın içərisindən çoxlu miqdarda gil qab fraqmentləri, şimal-şərq küncündə çəhrayı gilli, şar gövdəli, üzün boğazlı küpə, onun yanında tunc sırğa, tunc zəncir, dəmir əşya fraqmentləri və bir neçə ədəd muncuq tapıldı. 11N-li sərdabənin qurbangahı (11A) qəbrin şimal-şərqində yer- ləşir. 1,0x0,96 m ölçülərində, 0,6 m dərinliyində olub təqribən kvadrat fomasındadır. Üstü dörd ədəd ensiz, uzun sal daşla örtülmüşdür. Ka- meraya dolmuş torpağın içərisindən gil qab fraqmentləri və osteoloji qalıqlar bir-birinə qarışmış şəkildə tapılırdı. Görünür qurbangahın ka- merasından ikinci dəfə qəbir kimi istifadə olunmuşdur. Qurbangahdan kəsikdə dairəvi və dördkünc olan tunc qolbaqlar, bəzilərinin üzəri di- likli, bəzilərinə isə əqiq muncuq taxilmiş tunc həlqələr, spiralvari as- ma bəzəklər, tunc məftilə düzülmüş sırğalar, ilgəkli düymə, əqiqdən, pastadan və sümükdən hazırlanmış muncuqlar aşkar edildi. 12N-li sərdabənin ətrafına 2,7x2,2 m daş döşənmişdir. Dördbucaq- lı planda olub uzunluğu 2,0 m, eni 1,6 m, dərinliyi isə 0,8 m-dir. Qəb- rin örtük daşlarından ikisi salamat qalmışdır. Şərq tərəfdən uzunluğu 0,9 m, eni 0,45 m, dərinliyi isə 0,35 m-dir, içərisi daşla doldurulmuş- dur. Qarət olunmuş və dağıdılmışdır. Kameranın içərisində, 20-30 sm dərinlikdə çoxlu gil qab qırıqları, 45 sm dərinlikdə isə insan skeletinin qalıqları aşkar edilirdi. 12N-li sərdabədən çəhrayı gilli qab fraqment- 68 Bəhlul İbrahimov
ləri, bütün boşqab və bir ədəd şişman gövdəli, ağzının kənarında de- şikli yapması olan qab tapıldı. Keramikadan başqa qəbirdən tunc qol- baq, sırğa və tunc məftil fraqmentləri, yarımşar formalı, diametri 0,6 sm, arxasında tunc məftillə kənarları diaqonal şəkildə birləşən 17 ədəd tunc düymə, 74 ədəd əqiq, iki ədəd mərmərdən dqrdbucaqlı formada, üzərində cızma üsulu ilə konsentrik dairələr olan və 199 ədəd balıqqu- lağı və pastadan muncuqlar aşkar edildi. 12N-li sərdabənin qurbangahı (12A) qəbirdən şərq tərəfdə yerləşir, ətrafına 2,3x1,4 m daş döşənmişdir. Qurbangahın uzunluğu 1,5 m, eni 1,0 m, dərinliyi isə 0,5 m-dir. Örtük daşlarından salamat qalmış biri sınmış və kameranın içərisinə düşmüşdür. Qurbangahdan üç ədəd tunc qolbaq fraqmentləri, tunc məftil qırıqları, bir neçə əqiq və balıqqulağı muncuqlar aşkar edildi. 13N-li sərdabənin ətrafına 3,9x3,3 m daş döşənmişdir. Örtük daş- ları saxlanmamışdır, uzunluğu 1,8 m, eni 1,2 m, dərinliyi isə 1,29 m idi. Qəbrin şərq divarının cənub tərəfində uzunluğu 0,9 m, eni 0,6 m, dərinliyi 0,8 m olan giriş yolu vardır. Divarları 7-8 qat daşla hörül- müşdür. Qəbir qarət olunmuş və dağıdılmışdır. Kamerada torpağın içərisindən iki skeletin kəllə sümükləri. ətraf sümükləri, keramika və bəzək əşyaları aşkar edildi. Gil qablar içərisində bir ədəd dar boğazlı, ağzı xaricə açılan küpə, bir ədəd şar gövdəli, tək qulplu küpə, bir ədəd ağzı azca kənara açılan, şar gövdəli çölmək və boşqab, bokal və altlıq fraqmentləri diqqəti cəlb edir. Qəbirdə gil qablarla yanaşı 580 və 530 qr-lıq, üzərində şam budağına bənzər ornamenti olan qolbaqlar, bir ədəd bütün tökmə üsulu ilə hazırlanmış, baş tərəfi həlqəvarı olan yastı dəstəkli xəncər, bir tərəfində ilgəyi olan çəki daşı, çəkisi 76,2 qr olan cam, beş ədəd tunc qolbaq, üstündə zəncir fraqmentləri qalmış baş sancaqları, iki tunc sırğa fraqmentləri, yarımşar formalı, diametri 0,7sm, arxasında ilgəyi olan iki düymə, 7 ədəd tuncdan, bir ədəd sür- mədən (18,3 qr) və müxtəlif minerallardan hazırlanmış muncuqlar aşkar edildi. 13N-li sərdabənin qurbangahı (13A) qəbrin şimal-şərq tərəfində, giriş yolunun qarşısında yerləşir. Uzunluğu 1,3 m, eni 1,0 m, dərinliyi isə 0,6 m-dir. Örtük daşlarından biri salamat qalmışdır. Qurbangahdan gil qab fraqmentləri və bir neçə ədəd muncuq tapıldı. 14N-li sərdabənin ətrafına 2,9x2,9 m daş döşənmişdir. Örtük daş- ları saxlanmamışdır. Qarət olunmuş və dağıdılmışdır. Kameradan Muncuqlutəpə nekropolu 69
müxtəlif dərinlikdə torpağa qarışmış şəkildə keramika və bəzək əş- yaları tapılırdı. Gil qablar bir ədəd çəhrayı gilli, deşikli yapma bəzəyi olan qab, bir ədəd yoğun qulplu kasa, bir ədəd düz divarlı duz qabın- dan ibarət idi. Gil qablarla yanaşı qırağı didikli, üzəri naxışlı və arxa- sında ilgəkli tunc düymə, daha bir ədəd ilgəkli sadə düymə, bir ədəd arxasında kənarları ilgək əvəzi düz məftillə birləşən düymə, eni 0,8 sm olan yastı tunc təbəqədən hazırlanmış üzük, qolbaq və zəncir fraq- mentləri, 2 ədəd tuncdan hazırlanmış, 51 ədəd əqiq, 38 ədəd balıq- qulağı və 22 ədəd qara rəngli mineraldan hazırlanmış muncuqlar aşkar edildi. 14N-li sərdabənin qurbangahı (14A) qəbrin cənub-qərb tərəfində- dir. Uzunluğu 1,05 m, eni 0,85 m, dərinliyi 0,7 m-dir. Örtük daşları saxlanmamışdır. Qurbangahdan çəhrayı və boz gilli qab fraqmentləri, tunc əşya qalıqları və bir neçə muncuq aşkar edildi. 15N-li sərdabənin ölçüləri 2,95-2,80x1,50x1,15m, dərinliyi 0,75 m-dir. Örtük daşlarından üçü saxlanmışdır. Qarət olunmuşdur. Qəbrə dolmuş torpağın içərisindən bir ədəd çəhrayı gilli, şar govdəli, tək qulplu qab, bir ədəd çömçə formasında qab, müxtəlif gil qab fraq- mentləri, tunc üzük, tunc düymə, 10 ədəd əqiq, 11 ədəd balıqqulağı və çoxlu ağ rəngli kiçik muncuqlar aşkar edildi. 15N-li sərdabənin qurbangahınin (15A) uzunluğu 0,85 m, eni 0,65m, dərinliyi 0,5 m-dir, sərdabənin qərb tərəfində yerləşir. Örtük daşlarından ikisi saxlanmışdır. Divarları dikinə qoyulmuş daşlardan qurulmuşdur. Qurbangahdan çəhrayı gilli, dəyirmi gövdəli, geniş ağızlı, oturacağlnda 1,5 sm diametrində deşiyi olan çölmək, 4 ədəd oval və düz divarlı boşqab, silindrik ayaqlı dərin vaza, şar gövdəli, uzun boğazlı tək qulplu küpə, silindrik formalı vazanın oturacaq his- səsi, tək qulplu, şar gövdəli, ağzı xaricə açılan küp və tək qulplu qabın fraqmentləri aşkar edildi. 16N-li sərdabənin ətrafına daş döşənmişdir, örtük daşlarından üçü salamat qalmışdır. Qəbir ən azı iki dəfə qarət olunmuşdur. İkinci qarət çox sonralar (ola bilsin ki, orta əsrlər dövründə) baş verdiyindən ölülə- rin anatomik vəziyyəti pozulmuş, sümüklər və avadanlıq torpağa qarışmışdır. Qəbrin uzunluğu 1,7 m, eni 1,45 m, dərinliyi isə 1,0 m- dir. Divarları 7-8 qat daşla hörülmüşdür. Qəbirdən çəhrayı gilli, boz gilli və bəzilərinin də üzərində qırmızı boya ilə zolaqları olan cəmi
Yüklə 199,23 Kb. Dostları ilə paylaş:
|