MüNDƏRĠcat beynəlxalq münasġBƏTLƏr və ĠQTĠsadġyyat



Yüklə 2,49 Mb.
Pdf görüntüsü
səhifə8/71
tarix15.07.2018
ölçüsü2,49 Mb.
#55811
1   ...   4   5   6   7   8   9   10   11   ...   71

Beynəlxalq  İpək Yolu  
 
 
20 
iqtisadi siyasətin reallaĢması formalaĢan təsərrüfat strukturlarının artması, kiçik 
sahibkarlığın  geniĢlənməsi  və  dinamik  inkiĢafı,  fiziki  Ģəxslərin  sahibkarlıqla 
məĢğul  olması,  qeyri-dövlət  sektorunun  rolunun  getdikcə  artması  ilə  müĢayiət 
olunacaq. Mövcud dünya standartlarına uyğun olaraq mütərəqqi texnologiyalar 
əsasında qurulmuĢ belə müasir müəssisələr yalnız iqtisadi cəhətdən deyil, həm 
də  yeni  iĢ  yerlərinin  açılması  ilə  sosial  baxımdan  da  mühüm  əhəmiyyət  kəsb 
edir. 
Açar  sözlər:  rəqabətqabiliyyətlilik,    sənaye  müəssisələri,  məĢgulluq, 
sənaye parkları, investisiya 
 
 
XIX ƏSRDƏ NAXÇIVAN MÜHĠTĠNDƏ ġƏRQ VƏ QƏRB 
SĠVĠLĠZASĠYALARIN QARġILIQLI TƏSĠRĠ 
AYNUR NƏCƏFOVA 
C.Naхçıvanski adına Hərbi Lisеy 
israfilova-aynur@mail.ru 
 
XIX əsrdə sivilizasiyaların, elmin, mədəniyyətin, fəlsəfi dünyagörüĢünün 
inkiĢaf yolunu araĢdırmağa baĢlayan Avropa alimlərinin nəzərində ġərq böyük 
əhəmiyyətə  malik  bir  anlama  çevrildi.  Onu  öyrəndikcə  ġərq  dünyası  Qərb 
insanını  mütəmadi  olaraq  müəmmalar  aləminə  aparırdı.  ġərqi  düĢünmək, 
araĢdırmaq  avropalılara  zövq  verir,  əsl  tarixi  həqiqətlərin  üzərinə  iĢıq  saçırdı. 
Lakin  müəyyən  incə  məqamlarda  ġərqin  mədəni-mənəvi  yüksəkliyinə,  Qərb 
sivilizasiyasının  ġərqdən  bilavasitə  nəĢət  tapmasına  dair  sübutlar  əldə 
olunduqca bəzi avropalı alimlər həqiqəti pərdələməyə cəhd edirdi.  
Sözügedən  zaman  kəsiyində  haqqında  danıĢılan  araĢdırıcılar  ġərqə 
münasibətdə iki qrupa ayrıldılar: Birinci qrup ġərqin möhtəĢəm mədəniyyətini 
inkar  etmədən  onun  Qərb  sivilizasiyasına  sağlam  təsirlərini  müəyyən  edərək 
elmi əsaslandırmalar  yolu tutmuĢ; Ġkinci qrup isə ġərqin böyüklüyünü, qədim 
və  müasir  dünyaya  hər  zaman  mənəvi  bir  rupor  rolu  olmadığını  kölgədə 
qoymaq məqəsdi ilə millətçi-qərbçi ideologiyaya əsaslanıb mədəniyyətin ġərqə 
məhz Qərbdən gəldiyini iddia edirdilər. 
Bu  dövrün  əksər  mütəfəkkirlərinin  fikrincə  ġərq  ilk  olaraq  öz  mədəni 
dünyagörüĢünü  bəĢəriyyətə  yaymıĢ,  sonra  Qərb  realizmi  və  analitik  düĢüncə 
tərzilə  ġərqin  baĢladığını  yekunlaĢdırmıĢdır.  Qərb  öz  arealını  geniĢləndirməsi 
və reformatorluğu ilə sonda ġərqi öz daxilində həll etməyə müvəffəq olmuĢdur. 
Həm hərbi yolla, həm texniki tərəqqi nailiyyətlərinin tətbiqi vasitəsilə ġərqi fəth 
edən  Qərb  özü  ilə  qərb  təfəkkür  tərzini,  vərdiĢ  və  dəyərlərini  ġərqə  gətirdi. 
Lakin ġərq də bəĢərin mədəniyyət beĢiyi olması dəyərini qoruya bildi. 
XIX  əsrdə  Hindistan,  Misir,  Əlcəzairin  iĢğalı  ilə  nəticələnən  imperialist 
siyasət  Rusiya  tərəfindən  davam  etdirildi.  XVIII  əsrdən  I  Pyotorun  Rusiyaya 
gətirdiyi avropalaĢma ideologiyası XIX əsrdə Qafqazın və Orta Asiyanın iĢğal 


Tezislər 
 
21 
edilməsi ilə yeni ərazilərə də idxal olundu, bu da fərqli mənəvi dəyərlərin, Qərb 
ənənələrinin  Orta  ġərqə  gəliĢinə  səbəb  oldu.  Nəticədə  Qafqazda  Avropanın 
təmsilçisi  olan  Rusiyaya  maraq  artır,  mütərəqqi  Ģərqlilər  Qərb  ənənələrini, 
fransız  və  rus  dillərini  öyrənməyə  can  atır,  avropalaĢma  bir  tendensiyaya 
çevrilirdi. 
XIX-XX  əsrlərdə  ġərqdən  Qərbə  uzanan  ticarət  yollarının  üzərində 
yerləĢən, mütərəqqi ziyalıları ilə daim seçilən Naxçıvanda da Avropa ənənələri 
tezliklə  yayılır,  mədəni  nailiyyətlər–  incəsənət,  mətbuat,  təhsil  kimi  sahələrdə 
yeniliklər tətbiq olunurdu.  
Açar  sözlər:  sivilizasiyanın  beĢiyi,  ġərq,  Avropa  ənənələri,  incəsənət, 
mətbuat, təhsil  
 
 
QƏDĠM "ĠPƏK YOLU"NUN BƏRPASI REALLIQDIR 
DĠLSUZ QASIMOV 
 ―Naxçıvan ―Universiteti 
qasimov.dilsuz@gmail.com 
 
Böyük ipək yolu - qədim dövrlərdə və orta əsrlərdə Çindən Orta və Ön 
Asiya  ölkələrinə  aparan  karvan  yolu  olmaqla  tarixi  ticarət  marĢrutları  Çin, 
Yaponiya,  Hindistan,  Monqolustan,  Ġran,  Özbəkistan,  Tacikistan,  Azərbaycan 
və  digər  ölkələrdən  keçmiĢdir.  Tədqiqatlar  təsdiq  edir  ki,  Ģəhərlər  əsasən 
ərazidən  keçən  mühüm  ticarət  yollarının  üzərində  yerləĢmiĢlər.  Bu  Ģəhərlərin 
bəzisi  yarandıqdan  sonra  ticarət  və  sənətkarlıq  mərkəzinə  çevrilsə  də, 
bəzilərinin  yaranmasında  Ģəhərin  salındığı  ərazidən  keçən  ticarət  yollarının 
mühüm  rolu  olmuĢdur.  Ticarət  yolları  üzərində  daĢınan  mallar  dəyərinə  görə 
müxtəlif əmtəələrin adı ilə tarixə düĢmüĢdür. Belə ki, tarixi mənbələrdə ―ipək‖, 
―çay‖,  ―baharat‖,  ―ətriyyat‖,  ―ĢüĢə‖,  ―Həcc‖  yolu  və  sair  kimi  adlandırılan 
karvan  yolu  uzun  müddət  ġərq  və  Qərb  ölkələri  tərəfindən    böyük    maraqla 
qarĢılanmıĢdır.  
―Böyük  Ġpək  Yolu‖  adlanan  və  tarixən  ölkələr  və  xalqlar  arasında 
iqtisadi,  ticarət  və  mədəni  əlaqələrin  həyata  keçirilməsində  müstəsna 
əhəmiyyəti  olan  bu  yolun  keçdiyi  ərazilərdən  biri  də  ġərqlə  Qərb  arasında 
mühüm  məntəqə  sayılan  və  Azərbaycanın  qədim  zamanlardan  inkiĢaf  etmiĢ 
mədəniyyət,  ticarət  və  sənətkarlıq  mərkəzlərindən  olan  Naxçıvan    ərazisidir. 
Naxçıvan sənətkarlarının hazırladıqları zərif parçalar, zinət əĢyaları, incə naxıĢlı 
ağ qablar, keramika məmulatları, duz, mis, pambıq, taxıl, quru meyvə, balıq və 
sair  məhsullar  Azərbaycanın  digər  Ģəhərlərinə,  qonĢu  Cənubi  Qafqaz 
regionlarına  və  Yaxın  ġərq  bazarlarına  aparılmıĢdır.  Naxçıvanın  əlveriĢli 
coğrafi  mövqeyi,  zəngin  təbii  ehtiyatları,  Ģəhərin  əsrlər  boyunca  ölkənin 
həyatında  mühüm  rol  oynaması  ona  yenidən  inkiĢaf    üçün  zəmin  yaratmıĢdır. 
Azərbaycanla  heç  bir  quru  sərhəddi  qalmayan  Naxçıvan  üçün  yeni  Ġpək 


Yüklə 2,49 Mb.

Dostları ilə paylaş:
1   ...   4   5   6   7   8   9   10   11   ...   71




Verilənlər bazası müəlliflik hüququ ilə müdafiə olunur ©genderi.org 2024
rəhbərliyinə müraciət

    Ana səhifə