MundəRİcat mövzu Bank sisteminin fəaliyyətinin əsaslan
Yüklə 1,64 Mb. Pdf görüntüsü
|
- Bu səhifədəki naviqasiya:
- § 3. Kredit xətti açmaq və overdraft qaydasında kreditləşmə
- § 4. Kandli təsəirüfatlannm kredithşdirilmasi
müddəti göstərilməlidir.Kredit müəssisənin hesablaşma hesabına daxil edilir və oradanda ödənilir. Vaxtında ödənilməyən ssudalar vaxtı keçmiş ssuda hesabında uçota almır və müəssisə gələcəkdə bank qarşısında etimadını itirmiş olur. § 3. Kredit xətti açmaq və overdraft qaydasında kreditləşmə Bank öz müştərilərinə kredit xətti_açmaqlada kredit verə bilir. Bu proses bank ilə müştəri arasında bağlanan müqavilə əsasında həyata keçirilir. Müqavilə bağlandıqdan sonra müştəri razılaşdırılmış müddətə bankdan pul vəsaiti almaq hüququ əldə edir. Bu zaman aşağıdakı göstərilən şərtlərdən birinə əməl olunmalıdır: - borc alana verilən pul vəsaiti mpqavilə ilə müəyyən olunan məbləğdən (limitdən) artıq olmamalıdır - müqavilənin qüvvədə olduğu müddətdə birdəfəlik borcun həcmi müqavilə ilə müəyyən olunan limitdən çox olmamalıdır. Kredit xətti verilmə limiti və borc limiti qaydasında açıla bilər. Verilmə limitinə görə kredit xətti ilə kreditləşmə müqavilədə nəzərdə tutulan ümumi məbləğ və ümumi müddət daxilində aparılır. Kredit xətti haqqında müqavilədə nəzərdə tutulan məbləğ kreditin maksimum məbləği hesab olunur və borc alan bu məbləğdən razılaşdırılmış müddət ərzində istifadə edə bilər. Bu qayda əsasında kredit almaq üçün müştəri lazım olan sənədləri banka təqdim etməlidir. Limit məbləği üzrə razılıq əldə edildikdən sonra kredit müqaviləsi imzalanır. Bankın kredit şöbəsi müqaviləyə əsasən mühasibatlıqa müştəriyə kredit xətti açılması haqqında sərəncam verir və ona müvafiq ssuda hesabı açılır. Müqavilənin qüvvədə olduğu müddətdə borc alan yalnız sifariş verməklə istənilən vaxt heç bir sənəd təqdim etmədən bankdan ssuda (trans) ala bilər. Açılmış kredit xətti hesabına hər kredit verilişi üzrə kredit 70 xəttinin qüvvədə olduğu müddət daxilində konkret ödəniş müddətləri müəyyən edilir. Verilmə limiti üzrə açılan kredit xətti üzrə alınmış kreditlər ödəyicinin ödəmə tapşırıqları əsasında ödənilir. Bu zaman borc alanın hesablaşma hesabı debetləşdirilərək ssuda hesabı kreditləşdirilir. Borc limiti üzrə kredit xətti açılmaqla kreditləşmə zamanı gündəlik ssuda borcu limitləşdirilir. Borc alan kredit müqaviləsi qüvvədə olduğu müddətdə aldığı kreditin maksimum məbləği limitləşdirilir. Ona görə də borc alan öz borcunu ödədikdən sonra müəyyən olunan borc limiti daxilində yenidən kredit almaq hüququ əldə edir. Qısa müddətli kreditləşmənin bir növü də overdraft qaydasında kreditləşmədir. Bu zaman bank müştərinin hesablaşma və ya cari hesablarında vəsait olmadıqda bu hesablardan ödənişləri kredit hesabına aparır. Bu əməliyyatların aparılması üçün bank hesabı üzrə müqavilə bağlanılmalıdır. Bank belə kreditləri bankın etimadını qazanmış, möhkəm maliyyə vəziy- yətli müəssisələrə verir və belə kreditləşmə güzəştli qaydada kreditləşmə hesab edilir. Müəssisənin belə kreditləşmə qaydasına keçilməsi üçün müəyyən göstəricilər nəzərə alınır. Buraya hesablaşma (cari) hesabının stabil fəaliyyət göstərməsi; həmən bankda hesablaşma hesabının fəaliyyət müddəti; müəyyən müddətdən artıq vaxtında ödənilməyən sənədlərin olmaması; müəssisənin təsərrüfat maliyyə vəziyyəti və s. daxildir. Overdraft qaydasında kredit əsasən dövriyyə vəsaitlərinin təşkilində istifadə olunduğundan o qısa müddətli xarakter daşıyır. Ödəniş müddəti konkret olaraq müəssisə ilə razılaşdırılır və bank hesabı üzrə müqavilədə əks olunur. Overdraft kreditindən kredit müqaviləsinin qüvvədə olduğu müddətdə sərbəst kreditləşmə limiti müqabilində istifadə edilir. Overdraft krediti hesabına: ödəniş tapşırıqldarı, əmək haqqı almaq üçün təqdim olunan və ödəyici tərəfindən akseptləşdirilmiş ödəmə tələğnamələri, hesablaşma çekləri və s. hesablaşma sənədləri ödənilir. 71 Əməliyyat günün sonuna hesablaşma hesabı üzrə debet qalığı kredit hesabına ödənilən məbləği göstərir ki, bu da sonradan ssuda hesabına köçürülür. Kreditin ödənilməsi hər gün müəssisənin hesablaşma hesabında olan sərbəst vəsait müqabilində kreditor bankın verdiyi ödəmə tələbnaməsi əsasında aparılır. Bank kreditləşdirilməsinin bir növü də kontokorrent hesablar üzrə aparılan kreditləşmədir. Kontokorrent hesab bankın etimadını qazanan; bank ilə uzun müuddətli münasibətdə olan və bank kreditinə daimi ehtiyacı olan müəssisələrə açılır. Kontokorrent hesab açıldıqca hesablaşma hesabının saxlanılmasına ehtiyac qalmır. Bütün ödənişlər bu hesabdan aparılır və bütün daxil olmalar bu hesaba daxil edilir. Hesabın debet qalığı müəssisənin banka olan borcunu kredit qalığı isə müəssisənin sərbəst vəsaitinin olmasını göstərir. Kontokorrent hesab üzrə kredit cari istehsal və tədavül prosesinin maliyyələşdirilməsinə verilir. İnvestisiyanın maliyyələşdirilməsi ilə əlaqədar əməliyyatlar bu hesabdan ödənilmir. Kontokorrent hesab üzrə kredit riskli blank krediti qrupuna daxil edildiyindən bahalı kredit hesab edilir. Müəssisələr lazım olduqda kontokorrent hesabla yanaşı digər kredit növlərindən də istifadə edə bilərlər. § 4. Kandli təsəirüfatlannm kredithşdirilmasi Kommersiya banklarının fəaliyyətində kənd təsərrüfatı ilə əlaqədar kreditləşmə əməliyyatları da mühüm yer tutur. Kəndli təsərrüfatlarının yaradılması və inkişafında banklar başlıca rol oynayırlar. Kəndli təsərrüfatlarında əsas və dövriyyə fondlarının təşkili üçün onların xüsusi vəsaitləri ilə yanaşı bank kreditindən də istifadə olunur. Kəndli təsərrüfatlarının kreditləşdirilməsində problem ssudaların vaxtında geri qaytarılmasının təmin olunmasıdır. Ona görə də banklar kəndli təsərrüfatlarının kreditləşdirilməsi üzrə xüsusi kredit siyasətinə malik olmalıdırlar. Kreditlərin vaxtında geri qaytarılmasının təmin edilməsi üçün bank kəndli 72 Yüklə 1,64 Mb. Dostları ilə paylaş:
|