Муса Гасымов
Yüklə 2,8 Kb. Pdf görüntüsü
|
yaradıcı kollektiv, ifaçı qrupları, 1000-dən yuxarı musiqiçi, xanəndə və aktyor xarici ölkələrdə olmuşlar. Təkcə 1985-ci ildə Azərbaycan incəsənətinin nümayəndələri Əfqanıstanda, İraqda, Monqolustanda, ABŞ-da, İsveçdə və digər ölkələrdə olmuşlar. Ümumiyyətlə, Azərbaycan incəsənətinin nümayəndələri 1980-1990-cı illərdç 160- dan çox ölkədə (ölkələrin bəziləri bir neçə dəfə təkrar olunmuşdur), eyni dövrdə isə 130-dan çox xarici ölkənin incəsənət nümayəndələri Azərbaycanda olmuşlar. Həmin dövrdə respublikanın incəsənət xadimləri xarici ölkələrin 800-dən yuxarı şəhərlərində olmuş, təxminən 2000-dən yuxarı konsert vermiş, 7500-ə qədər görüş keçirmişlər. 1980-1990-cı illərdə keçirilən 50-dən artıq SSRİ mədəniyyət günü Azərbaycan incəsənətinin iştirakı ilə olmuşdur. Bu tədbirlərin əhəmiyyəti ondan ibarət idi ki, külli miqdarda insanlar Azərbaycan incəsənətinin naliyyətləri ilə təmasda olmuş və Azərbaycan xalqının mənəvi dünyası ilə daha yaxından tanış olmuşlar. Azərbaycan xarici ölkələr üçün mütəxəssislər də hazırlamışdır. 1986-cı ilin əvvəlində respublikada dünyanın 70 ölkəsi üçün 29 ixtisas üzrə 3000-ə qədər xarici tələbəyə ali təhsil diplomu verilmişdir. 1987- ci ilin əvvəlinə olan məlumata görə, respublikada 71 ölkənin 3022-i gənci təhsil almışdır. 1980-1990-cı illərdə 1000-ə qədər Azərbaycan alimi xarici ölkələrdə elmi s əfərdə olmuş, 4000-ə yaxın öz xarici həmkarlarını respublikamızda qəbul etmişlər. Təkcə Azərbaycan EA-nın alimləri hər il 51 ölkənin orta hesabla 570 elmi təşkilat və mərkəzi ilə əlaqə saxlamış və müxtəlif elm sahələrini əhatə edən 40 mövzu üzrə birgə tədqiqat işləri aparmışlar. Azərbaycan alimləri 200-ə yaxın böyük beynəlxalq elmi tədbirlərdə, konqreslərdə, simpoziumlarda və digər elmi xarakterli tədbirlərdə iştirak etmişlər. Təkcə 1981-1985-ci illərdə Azərbaycan elminin müxtəlif istiqamətlərinin nümayəndələri 60-dan yuxarı beynəlxalq konqreslərin, konfransların, simpozium və müşavirələrin iştirakçısı olmuşlar. Alimlərimizin əsərləri 60-dan artıq xarici ölkədə 30 dildə çapdan çıxmışdır. 20 Azərbaycan alimi müxtəlif beynəlxalq elmi təşkilatların üzvü seçilmişlər. 1980-1990-cı illərdə Azərbaycan böyük beynəlxalq elmi tədbirlərin mərkəzinə çevrilmişdir. Bu dövrdə Bakıda 90-dan yuxarı beynəlxalq elmi konfrans, simpozium, konqres və digər elmi 15 xarakterli tədbirlər keçirilmişdir. 1980-1990-cı illərdə Azərbaycan EA-nın Böyük fundamental elmi kitabxanası 40-dan 53-ə qədər xarici ölkələrdə fəaliyyət göstərən 460-dan 580-ə qədər elmi mərkəzlərlə əməkdaşlıq etmişdir. Bu illərdə kitabxana beynəlxalq kitab mübadiləsi yolu ilə xarici ölkələrdən 110.000-dən artıq müxtəlif elmi ədəbiyyat almış, öz növbəsində isə 105.000 ədəd elmi ədəbiyyat yollamışdır. Təkcə 1981-1985-ci illərdə o, 43.532 ədəd ədəbiyyat yollamış, 52.834 ədəd ədəbiyyat almışdır. Həmin illərdə M.F Axundov adına Dövlət kitabxanası xarici həmkarlarına 10.000-ə qədər ədəbiyyat yollamış, 11.000-dən yuxarı ədəbiyyat almışdır. Azərbaycanın beynəlxalq ictimai-siyasi əlaqələri müxtəlif formalarda, mümkün olan bütün istiqamətlərdə həyata keçirilmişdir. Lakin bu əlaqələr konkret siyasi məqsədlərə tabe etdirilmiş və ciddi nəzarət altında olmuşdur. Göstərilən əlaqələrin möhkəmlənməsinə yönəldilən ən vacib formalardan biri ikitərəfli qaydada müxtəlif ixtisas və görüşlərə malik olan ictimai və siyasi xadimlərin nümayəndələrinin mübadiləsi olmuşdur. Əgər 1960-1970-ci illərdə Azərbaycanda dünyanın orta hesabla 110 ölkəsindən ictimaiyyətin müxtəlif sənət sahələrindən ibarət 600-dən yuxarı rəsmi nümayəndə heyəti səfərdə olmuşdursa, 1980-1990-cı illərdə dünyanın orta hesabla (hər iki nümayəndə heyətləri və ölkələrin sayı müxtəlif olmuş) 150-dən yuxarı ölkəsinin ictimaiyyətinin 3000-ə yaxın nümayəndə heyətləri Azərbaycanda olmuşlar. Təkcə 1980-ci ildə belə nümayəndə heyətlərinin sayı 250- dən yuxarı olmuşdur. Respublikaya gələn xarici dövlətlərin ictimaiyyətinin nümayəndə heyətlərinin səfərləri əməli və məqsədəuyğun işə xidmət etmişdir. Onların gəlişi geniş ictimai-siyasi kampaniyaların keçirilməsi ilə səciyyələnir. Belə ki, nümayəndə heyətinin üzvləri müxtəlif illərdə respublikamızda 100.000-dən çox iştirakçısı olan 30.000-dən yuxarı tədbirdə iştirak etmiş, 20.000-dən çox görüşlər keçirmiş, 10.000-dən artıq şəxsi əlaqə yaratmışlar. Onlar Azərbaycanın 12.000-dən artıq müəssisə və elm ocaqlarında, tarixi yerlərində olmuşlar. Bu da onlara Azərbaycanın ictimai-siyasi, sosial- iqtisadi, mənəvi və mədəni, elmi və texniki potensialı haqqında geniş məlumatlar əldə etməyə, respublika əhalisinin həyat tərzi ilə yaxından tanış olmağa imkan vermişdir. 16 VIII BÖLÜM AZƏRBAYCAN RESPUBLİKASI BEYNƏLXALQ MÜNASİBƏTLƏR SİSTEMİNDƏ Azərbaycan dövlətinin xarici siyasət prinsipləri, mahiyyəti, məqsəd və vəzifələri Azərbaycan Respublikasının 1995-ci il noyabrın 12-də ümumxalq referendumu ilə qəbul edilmiş Konstitusiyasının 10-cu maddəsində deyilir: “Azərbaycan Respublikası başqa dövlətlərlə münasibətlərini hamılıqla qəbul edilmiş beynəlxalq hüquq normalarında nəzərdə tutulan prinsiplər əsasında qurur”. Beynəlxalq prinsiplər beynəlxalq münasibətlər sisteminin bütün subyektləri üçün yerinə yetirilməsi məcburi olan normadır. Onları ayrı-ayrı dövlətlər və dövlətlər qrupu dəyişdirə bilməzlər.Bu prinsiplər adi və müqavilə yolu ilə formalaşaraq əsasən iki funksiyanı yerinə yetirirlər: bir tərəfdən, beynəlxalq münasibətlərin sabitləşməsinə kömək edirlər, onları müəyyən normativ çərçivələrlə məhdudlaşdırırlar, digər tərəfdən isə, beynəlxalq münasibətlər praktikasında yeni yaranan nə varsa onu möhkəmləndirir və inkşafına kömək edirlər. Bu prinsiplərin səciyyəvi cəhəti onların universal olmasındadır. Onlardan birinin pozulması avtomatik olaraq beynəlxalq münasibətlər sisteminin digər iştirakçılarının mənafeyinə toxunur. Prinsiplərin fəaliyyəti subyektlərin hətta konkret normalarla tənzimlənməyən sahələrinə də yayılır. Bu prinsiplər beynəlxalq qayda- qanunların təməlini təşkil edirlər. Beynəlxalq hüquq prinsipləri dövlətimizin də üzv olduğu BMT-nin nizamnaməsində əks olunmuşdur. Onları heç bir dövlət və ya dövlətlər qrupu öz aralarında imzaladıqları sənədlərlə ləğv edə bilməz. Bu prinsipləri ayrı-ayrılıqda şərh və tətbiq etmək düzgün deyildir.Çünki onlar bir-birləri ilə sıx çulğalaşmışlar. Və onlara bütün başqa prinsiplərin konteksində baxılmalıdır. Azərbaycan dövlətinin beynəlxalq fəaliyyətində əsaslandığı prinsiplər bunlardır: dövlətlərin suveren bərabərliyi; zor işlətmək və ya zorla hədələməmək; dövlət sərhədlərinin pozulmazlıqı; dövlətlərin ərazi bütövlüyü; beynəlxalq mübahisələrin dinc yollarla həlli; daxili 17 Yüklə 2,8 Kb. Dostları ilə paylaş:
|