2)
Basketbol sportning Rivojlanish Tarixi
Basketbolning vatani AQSh, uning «otasi» esa James Naismith
hisoblanadi. Oʻyin XIX asr oxirida paydo boʻlgan. Springfild
xalqaro mashgulotlar maktabining jismoniy tarbiya
oʻqituvchisi, bir paytlar ajoyib regbichi va gimnastikachi
boʻlgan James Naismith (1861
-yil tug'ilgan
—
1932-yil vafot
etgan) talabalarning qishki paytda jismonan yanada koʻproq
chiniqtirish maqsadida zalda toʻp bilan oʻynaladi
gan yangi
oʻyin oʻylab topdi. U toʻpni tashlash orqali talabalarning
merganligini tekshirib koʻrish uchun qorovuldan ikki boʻsh quti
keltirishni iltimos qildi. Quti topa olmagan qorovul meva
solinadigan savat keltirdi. Savatlarni balandligi 3,05 m bulgan
z
alning ikki tomonidagi balkonga oʻrnashtirdi. SHu tariqa
basketbol vujudga keldi. Neysmit yangi oʻyinning qoidalarini
ishlab chiqdi va 1891 yilning 21 dekabrda Springfild
maktabining zalida birinchi basketbol uchrashuvi oʻtkazildi.
Guruxda 18 talaba mavjud edi. Uyinda xar biri 9 kishidan
iborat 2 jamoa ishtirok etdi. Basketbolning dastlabki qoidalari
13 qismdan iborat edi va ulardan baʼzilari xozirgacha saqlanib
qolingan. 1893 yilda savatlarni toʻrli temir aylana bilan
almashtirishdi. 1895 yilda esa ular sh
itlarga oʻrnatildi. Oradan
2 yil oʻtgach, xar bir jamoada 5 kishidan maydonga
tushadigan boʻlishdi. 1893 yilda frantsiyalik Mel Ridu Springfild
kollejini bitirgach, vataniga qaytdi va xamyurtlarini yangi oʻyin
bilan tanishtirdi. SHu tariqa basketbol butun Yevropaga
tarqala boshladi. 1894 yilda esa Bob Geyli xitoyliklarni,
Dunkan Petton esa xindlarni basketbol bilan tanishtirdi. 1927
yilning sentyabrda Jeneva jismoniya tarbiya maktabi ochildi va
Springfild kolleji oʻqituvchisi doktor Elmer Beri maktab
direktorii etib tayinlandi. Ushbu maktab bitiruvchilari
tufayli
basketbol Latviya
, Litva, Italiya, Frantsiya, CHexoslavakiyada
ommaviylashib ketdi. Koʻpgina maml
akatlarda basketbol
assotsiatsiyalari tashkil topdi. 1932 yil 18 iyunda Jenevada
milliy basketbol assotsiatsiyalarining dastlabki xalqaro
konferentsiyasi oʻtkazildi va unda Xalqaro Basketbol
Federatsiyasi (FIBA) tashkil etildi. 1999 yilga kelib FIBAga aʼzo
davlatlar soni 180 dan oshib ketdi. 1936 yilgi Berlin
Olimpiadasidan boshlab basketbol Olimpiadalar dasturidan
oʻrin oldi. 1935 yildan Yevropa, 1950 yildan boshlab jaxon
chempionatlari oʻtkazilib kelinmoqda. Ayollar basketboli esa
1976 yili Monrealdagi Olimpiadada debyutini nishonladi. AQSH
t/j dunyodagi eng kuchli basketbol jamoasi xisoblanadi.
Jaxondagi eng kuchli basketbol ligasi xam Milliy Basketbol
Assotsiatsiyasi (MBA)dir. Liganing nomdor professional
basketbolchilari 1992 yilgi Olimpiadadan boshlab AQSH t/j
sharafini yirik musobaqalarda xam ximoya qilib kelmoqda.
Olimpiada oʻyinlari basketbol turnirida eng koʻp AQSH t/j golib
chiqqan
—
12 marta, Faqatgina SSSR 2 marta (1972, 1988),
Yugoslaviya (1980) va Argentina (2004) Olimpiada chempioni
nomini tortib olgan.
3)
Dostları ilə paylaş: |