N ə s I m I a d ı n a d I l ç İ L i k I n s t I t u t u

T Ü R K O L O G İ Y A  
 
 
4 
MATERİALLAR VƏ MƏRUZƏLƏR 
 
Chong Jın Oh (Cənubi Koreya). Kore’deki Türk ve Türkiyat Araştırmaları:  
                                            Akademik Kurumlar ve Akademisyenler ile  
                                            Bunların Kültürel İlişkilerdeki Köprü Rolleri ..............................   113 
Mihail Yançev (Bulqaristan). İzler Kalıyor ..............................................................................  125 
Şükrü Haluk Akalın (Türkiye). Türk Dünyasında Ortak  
                                             İletişim Dili ve Tofik Hacıyev .....................................................  129 
 
RESENZİYALAR 
 
Elbrus Əzizov (Bakı). Azərbaycan dilinin Naxçıvan  
                                              dialektoloji atlası ........................................................................  134 
 
 
__________ 
 
 

---

T Ü R K O L O G İ Y A  
 
 
5 
 
 
 
 
 
 
C O N T E N T S  
 
 
AZERBAIJAN NATIONAL ACADEMY OF SCIENCES – 70 
 
Tofig Hajiyev (Baku). Our linguistics and our linguistics  
                                    Institute..............................................................................................  7 
 
ACADEMICS OF THE AZERBAIJAN  
NATIONAL ACADEMY OF SCIENCES 
 
 
Cahid Kazimov (Baku). Academician Shiraliyev Mammadaga Shirali oghlu .......................  12 
Nadir Mammadli (Baku). Academician Akhundov Aghamusa Aghasi oghlu ... ..................  18 
Elhan Azizov (Baku). Academician Mammadaliyev Vasim Mammadali oghlu ......................  26 
Maharram Mammadli (Baku). Academician Hajiyev Tofig Ismayil oghlu ...........................  33 
Rustam Kamal (Baku). Academician Abdullayev Kamal Mehdi oghlu ................................  38 
 
LAUREATE OF THE STATE PRIZE OF THE USSR 
 
 
Ismayil Kazimov (Baku). Laureate of the state prize of the USSR 
                                       Mirbabayev Miryusif Mirabbas oghlu ...........................................  43 
 
CORRESPONDING MEMBERS OF THE AZERBAIJAN  
NATIONAL ACADEMY OF SCIENCES 
 
 
Ismayil Mammadli (Baku). Corresponding Member  
                                     Orujov Aliheydar Alabbas  oghlu ......................................................  50 
Ismayil Mammadli (Baku). Corresponding Member  
                                    Budaqova Zarifa Ismayil gizi  ...........................................................  54 
Sayali Sadigova (Baku). Corresponding Member  
                                    Qurbanov Afad Mahammad oghlu .....................................................  59 
Tofig Hajiyev (Baku). Corresponding Member  
                                    Jafarov Nizami Qulu oghlu ...............................................................  64 
Farman Khalilov (Nakhchivan). Corresponding Member  
                                    Guliyev Abulfaz Aman oghlu .............................................................  72 
Rafig Babayev (Nakhchivan). Corresponding Member  
                                    Bagirov Adil Nasib oghlu .................................................................  76 

---

T Ü R K O L O G İ Y A  
 
 
6 
 
LANGUAGE STRUCTURE AND HISTORY 
 
 
Nizami Jafarov (Baku). The Modern Problems of Turkology ………………………………. 
81 
 
Vahid Zahidoghlu (Baku). About one word in «The Book of  
                                     Dada Gorgud» read mistakenly .........................................................  97 
Asif Hajiyev (Shirvanelli) (Baku). The meaning of a piece  
                                           of poetry in «The Book of Dada Gorgud» ................................ 
104 
 
MATERIALS AND REPORTS 
 
Chong Jın Oh (South Korea). Turkish and Turkic Studies in Korea: 
                                              focusıng on the academic institutions and 
                                              scholars and their bridge role in cultural relations ..................   113 
Michail Yanchev (Bulgaria). Traces remain..............................................................................  125 
Shukru Haluk Akalın (Türkey). Common Turkic language and Tofig Haciyev........................  129 
 
RESENZİYALAR 
 
Elbrus Azizov (Baku). Nakhchivan dialektological atlas  
                                              of the Azerbaijan language.......................................................  134 
 
 
__________ 
 
 

---

T Ü R K O L O G İ Y A  
 
№ 3 
2015 
 
 
 
 
 
 
A Z Ə R B A Y C A N   M İ L L İ   E L M L Ə R   A K A D E M İ Y A S I   –   7 0  
 
 
 
DİLÇİLİYİMİZ VƏ DİLÇİLİK İNSTİTUTUMUZ 
 
 
Əlbəttə, elmimizin, mədəniyyətimizin ay-
rılmaz hissəsi kimi dilçiliyimizin tarixi də  çox 
qədimə gedir. Mötəbər qədim dilçilik məktəblə-
rindən olan ərəb dilçiliyinin və ümumtürk dilçi-
liyinin  tərkib  hissəsi  kimi  Azərbaycan  dilçiliyi 
hələ orta əsrlərin başlanğıcında (XI–XIII əsrlər) 
var  olmuşdur.  XI  əsrdə  Şərqin  məşhur  şeir  dil-
lərindən  farscanın  ilk  izahlı  lüğətini  Azərbay-
canın  böyük  şairi,  mütəffəkiri,  dilçisi  Qətran 
Təbrizi  yazmışdır.  XIII  əsrin  böyük  Azərbay-
can  dilçisi Seyid  Cəmaləddin  ibn  Mühənnanın 
«İnsan bəzəyi və dilin sahəsi» («Hilyətül-insan 
və həlbətül-lisan») adlı lüğətinin giriş hissəsin-
də türkcənin (Azərbaycan  dili də daxil olmaq-
la) fonetikası haqqında verdiyi elmi məlumatla 
bağlı  görkəmli  rus  türkoloqu  Platon  Melio-
ranski  hələ  1900-cu  ildə  demişdir  ki:  burada 
səslərin  məxrəci  haqqında  verilən  bilik  bu  gün 
Avropa  dilçiliyinin  laboratoriya  təcrübəsinə 
əsaslanan  nəzəri  tədqiqatları  qədər  mükəmməl-
dir. P.Melioranski, ümumiyyətlə, lüğətin səviy-
yəsindən çıxış edərək söyləyir ki, XIII–XIV əsr-
lərin Şərq və türk dilçiliyi XIX əsrdə Avropada 
meydana  çıxan  tarixi  müqayisəli  dilçiliyə  əsla 
güzəştə getmir.  
XIX  əsrin  ikinci  rübündə  rus  şərqşünas-
lığını  məktəbə  çevirən  Mirzə  Məmmədəli  Ka-
zımbəy  Azərbaycan-türk  dilinin  qrammatik 
quruluşuna aid nəhəng tədqiqatı ilə bütövlükdə 
Şərq  dilçiliyini  Avropa  dilçiliyi  müstəvisinə 
gətirdi. A.Bakıxanovun fars dili haqqında yaz-
dığı  «Qanuni-qüdsi»  əsəri  Kazımbəyin  təşəb-
büsü  ilə  ruscaya  tərcümə  edilərək  rus  şərqşu-
naslığının tədrisində dərslik kimi istifadə olun-
du. XIX əsrin 70-ci illərindən və XX əsrin əv-
vəllərində  Məhəmməd  Əfşar,  Nəriman  Nəri-
manov,  Üzeyir  Hacıbəyov,  Sultan  Məcid  Qə-
nizadə  və  başqalarının  yazdıqları  qrammatika 
və  lüğətlər  Azərbaycan  dilçiliyi  tarixində  xü-
susi  yeri  olan  əsərlərdir.  1920–1950-ci  illərdə 
yetişən böyük dilçilərimiz bu tarixi Azərbaycan 
dilçilərinin  övladlarıdır.  B.Çobanzadə,  M.Şirəli-
yev,  Ə.Dəmirçizadə,  M.Hüseynzadə,  S.Cəfərov, 
M.Cahangirov,  Ə.Abdullayev,  F.Zeynalov, 
A.Axundov,  M.Rəhimov,  V.Aslanov  kimi  yeni 
dövr dilçilərimiz öz sələflərini tədqiq və təbliğ 
edə-edə,  elmimizin  tarixindən  öyrənə-öyrənə 
yetişdilər,  böyük  müəllimlərimiz  oldular  və 
bugünkü  kamil  Azərbaycan  dilçilər  ordusunu 
və  bugünkü  türkologiyanın  önündə  gedən 
müasir Azərbaycan dilçiliyini hazırladılar.  
Bəli,  bu  gün  Azərbaycan  dilçiliyi  öz  el-
mi,  nəzəri  səviyyəsi  ilə  öyünə  bilər.  Bugünkü 
dilçiliyimiz  uzun  zaman  (1920–1950-ci  illər) 
fəaliyyət  göstərmiş  dərslik  dilçiliyi  dövrünü 
arxada  qoymuş  və  dəyərli  akademik  tədqiqat-
ların sahibidir. Azərbaycan dilçiliyinin bugün-
kü  kamillik  səviyyəsinə  çatmasında  mühüm 

---