N. N. Musayeva Kİtabxana informatikasi azərbaycan Respublikasının Təhsil Nazirinin 21. 08. 01 tarixli 917 saylı əmri ilə Ali məktəb tələbələri üçün dərs

 

62

Şək.5.

 

ŞABLON AXTARIŞ (Шаблон‐поиск) – ardıcıl sadə 

axtarışın  formalaşmasına  xidmət  edir.  Onun  tərkibi  2 

elementdən:  Axtarış  elementləri  siyahısı  (Элемент 

поиска)  və  üç  bölməli  Axtarış  rejimi  sahəsindən  ibarətdir. 

Axtarış elementləri siyahısından axtarış elementləri seçilir, 

Axtarış  rejimi  sahəsi  isə  axtarış  rejimlərinin  müəyyən 

olunmasına xidmət edir. 

2.

 

Sərbəst axtarış(Свободный поиск) 

Tapılmış 

sənədlərə 

baxışı, 

sifarişi 

və 

çapı 

funksiyalarını  yerinə  yetirən  interfeys  elementləri  BAXIŞ 

(Просмотр)  işçi  sahəsində  yerləşir  (şək.6).  Tutaq  ki,  biz 

Lebedevanın 

ʹʹЭкологическая 

политикаʹʹ 

kitabının 

təsvirinə  baxmaq  istəyirik.  Bunun  üçün  SORĞU  (Zapros) 

açılan  siyahısından  yerinə  yetirilmiş  sorğu  olan  ʹʹЛебедева 

А.Н.  $  (Автор)‐1‐IRBISʹʹ  sətrini  seçirik.  Seçilmiş  sorğunun 

qısa  təsviri    CAVABLARIN  SİYAHISI  (Список  ответов) 

sahəsində əks olunacaq(şək.7). 

 

  

 

63

Şək.6. 

Seçilmiş  sorğunun  qısa  təsviri  bizi  qane  etmədikdə 

CAVABLARIN  SİYAHISI  sahəsində  kursoru  müvafiq 

təsvirin  üzərində  saxlayıb,  siçanın  sol  düyməsini  iki  dəfə 

sıxmaqla  TAM  TƏSVİR  (Полное  описание)  sahəsində 

onun  tam  təsvirinə  baxa  bilərik.  TAM  TƏSVİR 

sahəsində  düymələr  qrupu  vasitəsilə  cari  sorğuya  uyğun 

tapılan tam təsvirə baxış zamanı birinci, əvvəlki, sonrakı və 

sonuncu  sənədə  keçid  təʹmin  edilir.  TAM  TƏSVİR 

sahəsində 

sənədin 

biblioqrafik 

təsvirinə 

müxtəlif 

formatlarda:  Format  (Формат)  açılan  siyahısinda  təqdim 

olunan  formatlara  uyğun  məs:  UNIMARC,  USMARC 

formatları  və  ya  informasiya  xarakterli  formatda  sənədin 

biblioqrafik təsvirinə baxmaq mümkündür.  Əlaqəyə  görə 

axtarış (Поиск по связи) düyməsi Tam təsvir pəncərəsində 

təsvir  olunan  cari  sənədlə  əlaqəli  digər  sənədlərin 

axtarışının  aparılması  üçün  nəzərdə  tutulub.  Bu  zaman 

açılan  pəncərədən  (şək.7)  əlaqəyə  görə  axtarış  üçün  lazımi 

---

 

64

təsvir  elementi  seçilməlidir).  TAM  TƏSVİR  sahəsində  əks 

olunan  sənədlə  əlaqəli  qrafiki  verilənlərə  baxmaq  üçün  isə 

İllüstrasiya (Иллюсерация)  düyməsini sıxmaq lazımdır.  

Şək.7. 

Tapılmış  sənədləri  çap  etmək  üçün  Çap  (Печать) 

düyməsini  sıxmaq

9

  və  açılan  Çıxış  formalarının  çapı 

(Печать выходных форм) pəncərəsində lazımi parametrləri 

müəyyən etmək lazımdır.    

TAM TƏSVİR sahəsində əks olunan sənədə uyğun 

ədəbiyyatı  sifariş  vermək  üçün  Sifariş  (Заказ)  düyməsini 

sıxırıq  və  açılan  (şək.1.)  pəncərədə  oxucu,  oxucu  biletinin 

nömrəsini  daxil  edirik.  Bundan  sonra  sifariş  qəbul  olunur. 

Sifarişin  yerinə  yetrilməsi  «Kitab  verilişi»  AİY  vasitəsi 

təmin olunur 

 

  

                                                           

9

  Cari  Sənədin  tam  təsvirini      çapa  göndərməzdən  əvvəl  Qeyd 

etmək (Отметить) düyməsini sıxmaqla onu qeyd etmək lazımdır. 

---

 

65

ʺKATALOQLAŞDIRICIʺ AVTOMATLAŞMIŞ İŞÇİ YERİ 

 

 

Elektron 

kataloqun 

informasiya 

təminatı 

ʹʹKATALOQLAŞDIRICIʹʹ 

Avtomatlaşmış 

İşçi 

Yeri 

vasitəsilə 

yaradılır. 

ʹʹKATALOQLAŞDIRICIʹʹ 

Avtomatlaşmış İşçi Yerinin interfeysi üç əsas işçi bölmədən 

ibarətdir:  

•

 

AXTARIŞ (Поиск) 

•

 

BAXIŞ/CIXIŞ (Просмотр\Вывод) 

•

 

DAXİLETMƏ (Ввод)  

Hər bir bölmə adına uyğun funksiyanı yerinə yetirir (şək.8).  

Şək. 8 

DAXİLETMƏ 

işçi 

bölməsi 

yeni 

sənədlərin‐

biblioqrafik  yazıların  maşınlaoxunan  format  əsasında 

yaradılmasını  və  Elektron  kataloqun  müvafiq  verilənlər 

bazasına  əlavə  edilməsini,  redaktəsini,    kataloq  kartı 

 

66

şəklində çapını və s. təmin edir. DAXİLETMƏ bölməsi özü 

3 altbölmədən: 

 

1.

 

VERİLƏNLƏR BAZASI/MFN (База данных/MFN).  

2.

 

AXTARIŞIN NƏTİCƏSİ (Резултать поиска)  

3.

 

QEYD OLUNANLAR (Отмеченные)   

ibarətdir.  VERİLƏNLƏR  BAZASI/MFN  altbölməsi  (şək.9)  

seçilmiş  verilənlər  bazasına  yeni  sənədlərin  daxil 

edilməsini,  sənədlərin  daxili  MFN  nömrələrinə  müvafiq 

olaraq  seçilən  bütün  sənədlərlə  işi‐redaktəsini,  çapını,  ləğv 

olunmasını 

təmin 

edir. 

Yeni 

sənədin 

yaradılması 

Daxiletmənin işçi vərəq sahəsində işçi vərəqlərin müvafiq 

biblioqrafik  yazı  ünsürlərinə  uyğun  həyata  keçirilir.  İşçi 

vərəqə  verilənlər  elementlərinin  müəyyən  yığımının  

redaktə  və  daxil  edilməsini  təmin  edən  daxiletmə  ssenarisi 

kimi  baxıla  bilər.  Verilənlər  bazasının  seçilməsindən  asılı 

olaraq, sistem müxtəlif daxiletmə ssenariləri təqdim edir. 

 

Şək.9 

---