N. N. Musayeva Kİtabxana informatikasi azərbaycan Respublikasının Təhsil Nazirinin 21. 08. 01 tarixli 917 saylı əmri ilə Ali məktəb tələbələri üçün dərs

 

67

 

 Məs: Elektron kataloq verilənlər bazası  seçildikdə, sistem, 

müxtəlif  formalı  biblioqrafik  təsvirlərin  redaktəsi  və  daxil 

edilməsi  üçün  nəzərdə  tutulan  işçi  vərəq  yığımını  təqdim 

edir. İşçi vərəqin seçimi İşçi vərəq siyahısı ilə təʹmin olunur. 

İşçi  vərəq  cədvəl  şəklində  olub,  aşağıdakı  hissələrdən 

ibarətdir: 

Elementin  adı  (Названия  элемента)  ‐  burada 

biblioqrafik ünsürə uyğun tam ad göstərilir. 

№ ‐ sahələrin təkrarlanma nömrəsini göstərir. 

Parametr (Значение) ‐  elementin adı  sahəsinə  uyğun 

redaktə və daxil etmənin yerinə yetirilməsi sahəsidir.  

Yeni sənəd yaratmaq üçün ilk növbədə VERİLƏNLƏR 

BAZASI  açılan  siyahısında  müvafiq  verilənlər  bazasını 

seçir  və  Yeni(Новый)  düyməsini  sıxırıq.  Sonra  sənədin 

biblioqrafik  yazı  ünsürlərinə  uyğun  məlumatları  təqdim 

olunan işçi vərəqlərin Parametr sahəsinə daxil edirik. Qeyd 

edək  ki,  verilənlər  işçi  vərəqin  Parametr  sahəsinə 

klaviaturadan,  məlumat kitabçasından‐lüğətdən, daxili işçi 

vərəqədən

1

    avtoritet  fayllardan  və  s.‐də  daxil  edilə  bilər. 

Əgər    daxil  olunmuş  məlumatın  tipi  biblioqrafik  yazı 

ünsürünə  uyğun  gəlmirsə  və  ya  sənədin  yaradılmasında 

biblioqrafik  təsvir  qaydalarına  tam  əməl  olunmayıbsa,  bu 

zaman  səhv  haqqında  dialoq  pəncərəsi  açılır  və  bu  səhv 

düzəlməsə 

sənədin 

yaradılması 

prosesesini 

davam 

etdirmək olmaz.   

  Verilənlər  bazasında  hər  bir  sənədin  tərtibi  zamanı 

ona  MFN  adlanan  daxili  unikal  nömrə  verilir.  Naviqator 

düymələrinin

2

  köməyilə    tələb  olunan  MFN  nömrəli  

                                                          

1

 

…

 düyməsini sıxmaqla 

2

 Keçid düymələri 

 

68

sənədi  seçə  bilər  və  redaktə  edə  bilərik.    Yeni  yaradılmış 

sənədi və sənəd üzərində dəyişiklikləri yaddaşda saxlamaq 

üçün  Yaddaşda  saxlamaq  (Сохранить)  düyməsini  sıxmaq 

məsləhədir.  Sənədin  tam  təsviri  sahəsində  Format  açılan 

siyahısından  seçilmiş  formatla  daxil  edilən  və  ya    seçilmiş 

MFN  nömrəli  sənədin  tam  təsviri  əks  olunur.  Əgər  cari 

sənədi  Kataloq  kartı  kimi  çap  etmək  tələb  olunarsa 

Kataloq  kartı  kimi  çap  (Печать  КК)  düyməsini  sıxmaq  və 

açılan  növbəti  pəncərədə  kartın  növünü  (əsas,  əlavə, 

sistemli  kataloq  kartı  və  s.)  müəyyən  edib  çap  düyməsini 

sıxmaq lazımdır. 

 

Altsahənin  Əlavə  etmək  (Добавить)  düyməsi  

yaradılmış  işçi  vərəqədə  olmayan  məlumat  elementlərinin 

cari sənədə daxil edilməsini, Təmizləmək (Очистить), Ləğv 

etmək  (Отменить)  düymələri    müvafiq  olaraq  cari  sənədi 

verilənlər  bazasından  tamamilə  ləğv  edir  və  ləğv  edilmiş 

kimi qeyd edilməsini təmin edir. Belə ki, ləğv edilmiş kimi 

qeyd  edilən  sənəd  verilənlər  bazasından  ləğv  olunmur  və 

onu yenidən bərpa etmək mümkündür.  

  düyməsi  isə  cari  sənədin  bu  və  ya  digər  verilənlər 

bazasına surətinin köçürülməsi  rejimi üçündür. 

 AXTARIŞIN 

NƏTİCƏSİ 

altbölməsi 

(şək.10)  

AXTARIŞ  

bölməsinin  interfeys  elementləri  vasitəsilə  yerinə  yetirilmiş 

sorğulara  görə  axtarışın  nəticəsində  tapılan  sənədlərlə  iş 

üçündür.  Sorğunun  seçilməsi  Sorğu  (Запрос)  açılan 

siyahısının köməyi ilə həyata keçirilir. 

 

QEYD  OLUNANLAR  (Отмеченные)  altbölməsi 

BAXIŞ/ÇIXIŞ  bölməsində  baxış  prosesində  qeyd  olunan 

sənədlərlə işi təʹmin edir(şək.11) 

 

 

Примечание [a1]:  

---

 

69

 

 

 

 

Şək.10 

 

70

 

Şək.11 

  

 

ʹʹKATALOQLAŞDIRICIʹʹ 

Avtomatlaşmış 

İşçi 

Yerinin  AXTARIŞ  (Поиск)  bölməsi  (şək.12)    tam  şəkildə 

ʹʹOXUCUʺ Avtomatlaşmış İşçi Yerinin eyni adlı bölməsi ilə 

üst‐üstə  düşür  və  sənəd  axtarışı  eyni  qaydada  həyata 

keçirililir.  Bu  bölmədə  yeganə  əlavə  rejim  lüğətlə  sənədin 

redaktə olunmasıdır

3

 

                                                          

3

 Bu rejim 

   düyməsini sıxmaqla müəyyən olunur. 

---

 

71

Şək.11 

 

BAXIŞ/ÇIXIŞ  (Просмотр/Вывод)  işçi  bölməsi 

(şək.8)  VERİLƏNLƏR  BAZASI/MFN  (База  данных/MFN) 

və 

AXTARIŞIN 

NƏTİCƏSİ 

(Результат 

поиска) 

altbölmələrindən ibarətdir. VERİLƏNLƏR BAZASI/MFN ‐ 

müvafiq  verilənlər  bazasındakı  yaradılan  bütün  sənədlərlə 

işi təmin edir. AXTARIŞIN NƏTİCƏSİ altbölməsi (şək.12) 

sorğuya  görə  axtarışın  nəticəsində  tapılan  sənədlərlə  iş 

üçündür. Hər iki altbölmədə ʹʹOXUCUʹʹ Avtomatlaşmış İşçi 

Yerində  BAXIŞ  bölməsində  olduğu  kimi  SƏNƏDLƏRİN 

SİYAHISI  (Список  документов),  TAM  TƏSVİR  (Полное 

описание), Format(Формат) sahələrindən və Çap (Печать), 

Surətalma(Копирование),  Eksport(Экспорт),  Statistika 

(Статистика) və Qlobal(Глобал) düymələri yerləşir. 

 

72

 

 

 

 

Şək.12.  

VERİLƏNLƏR 

BAZASI/MFN 

altbölməsinin  

SƏNƏDLƏRİN  SİYAHISI  sahəsində  cari  verilənlər 

bazasındakı  bütün  sənədlərin  siyahısı  təsvir  olunacaq.  

AXTARIŞIN  NƏTİCƏSİ  bölməsinin  SƏNƏDLƏRİN 

SİYAHISI  sahəsində  cari  sorğuya  görə  sənədlərin  siyahısı 

əks  olunacaqdır.  TAM  TƏSVİR  (Полное  описание) 

sahəsində  ʹʹOXUCUʹʹ  Avtomatlaşmış  İşçi  Yerinin  BAXIŞ 

bölməsindəki  eyni  adlı  sahəsindən  fərqli  olaraq,    Nömrə 

(Номер)    sətri  yerləşmişdir  ki,  tam  təsvirdə  baxışın 

başlandığı sənədin nömrəsini göstərmək üçündür.  

 

Baxılan  altbölmələrdə    informasiyanın  çapı  üçün 

Çap düyməsindən istifadə olunur. Düyməni sıxdıqda açılan 

pəncərə  cap  parametrlərini:  bütün  sənədləri,  yalnız  qeyd 

olunan  sənədləri,  qeyd  olunandan  başqa  bütün  sənədləri, 

daxili MFN nömrə diapazonuna uyğun sənədləri çap etmək 

rejimlərini, həmçinin çapın hansı fiziki daşıyıcılarda (fayl və 

ya kağız) olacağını müəyyənləşdirməyi təmin edir.  

---