N. N. Musayeva Kİtabxana informatikasi azərbaycan Respublikasının Təhsil Nazirinin 21. 08. 01 tarixli 917 saylı əmri ilə Ali məktəb tələbələri üçün dərs


 AVTOMATLAŞMIŞ KİTABXANA‐İNFORMASİYA



Yüklə 2,93 Mb.
Pdf görüntüsü
səhifə27/31
tarix08.07.2018
ölçüsü2,93 Mb.
#54004
1   ...   23   24   25   26   27   28   29   30   31

 

 

126



2.3 AVTOMATLAŞMIŞ KİTABXANA‐İNFORMASİYA 

SİSTEMİ ʺBİBLİOTEKA 5.0ʺ 

 

“BİBLİOTEKA  5.0”  [9]Moskva  Dövlət  Univer‐

sitetinin  Elmi  kitabxanasında  tətbiq  olunan  və    ğeniş  im‐

kanlara 

malik 


Avtomatlaşmış 

Kitabxana‐Informasiya 

sitemidir.   

“BİBLİOTEKA 5.0” digər WINDOWS əlavələri kimi 

əməliyyat 

sisteminin 

Baş 


menyusunun 

proqramlar 

bölməsinin eyni adlı əmri – BİBLİOTEKA 5.0. əmrini yerinə 

yetirməklə  və  ya  kursoru  İşçi  stolun    üzərindəki  müvafiq 

yarlığın  üzərinə  qoyub  siçanın  sol  düyməsini  iki  dəfə  sıx‐

maqla


1

  yüklənir.  Proqram  pəncərəsi  (şək.61)  aşağıdaki 

elementlərdən: 

 



Başlıq; 

 



Menyu sətrlərindən; 

 



Alətlər panelindən; 

 



İşçi pəncərədən ibarətdir. 

İşçi 


pəncərə 

öz 


növbəsində 

BAXIŞ 

(Просмотр), 



YERDƏYİŞMƏ 

(Перемешениe), 



SƏNƏDLƏR 

(Документы)  və  AXTARIŞ  (Поиск)  sahələrindən  ibarətdir. 



BAXIŞ    sahəsi  biblioqrafik  yazıya  müxtəlif  formatlarda

2

 



(kataloq  karı  (карточка),  kartın  arxası  (оборот  карточки), 

bütün  nişanlı  sahələr  (все  поля  с  метками)  baxışı  təmin 

edir  (şək.62).  Sahənin  Seçim  (Выбор)  düyməsi  müvafiq 

şriftin  seçilməsini,  Çap  (Печать)  düyməsi  cari  biblioqrafik 

yazının  çapını,  Tam  mətn  (Полное  текст)  düyməsi  katalo‐

qlaşmış sənədin tam mətninə baxışı təmin edir. 

 

                                                 



1

 

Proqram kompüterə yazılarkən avtomatik olaraq proqram 



yarlığı İşçi stolun üzərində yerləşir. 

2

 



Müvafiq FORMAT sahənin format açılan siyahısından seçilir. 

 

 



127 

Şək.61. 


 

 

Şək.62. 




 

 

128



YERDƏYİŞMƏ  sahəsi  (şək.63)  cari  kataloqun, 

sorğunun  və  ya  buferin



1

    bu  və  ya  digər  yazılarına  keçidi 

təmin edir.  

Şək.63. 

 

Cari  kataloq,  sorğu  və  bufer  müvafiq  olaraq  açılan 



siyahılardan seçilir. Kataloqun seçilməsi KATALOQ (Ката‐

лог)  menyusunun  KATALOQUN  AÇILMASI  (Открыть 

каталог), sorğunun seçilməsi isə SORĞU (Запрос) menyu‐

sunda  MÖVCUD  SORĞUNUN  SEÇİLMƏSİ  (Выбрать 

существующий  запрос)  əmrini  yerinə  yetirmək  vasitəsilə 

də  həyata  keçirilə  bilər.  Cari  kataloqda,  sorğuda,  buferdə 

müvafiq yazıya keçid sahənin üzərində şaquli və üfüqi ox‐

lar  olan  düymələri  və  ya  alətlər 

panelinin  

düymələri

2

  vasitəsi  ilə  həyata  keçirilir.  Belə  ki,  sahənin, 



üzərində  şaquli  oxlar  olan  düymələri  cari  kataloqda, 

sorğuda  və  buferdə  birinci  və  axırıncı,    üfüqi  oxlar    olan 

düymələr  isə  sonrakı  və  əvvəlki  yazıya  keçidi  təmin  edir.          

sətri  cari  yazının  nömrəsini  göstərir.  BÜTÜN  (Всего) 

sətrində isə yazıların miqdarı göstərilir. 

                                                 

1

 Bufer seçilmiş biblioqrafik yazının müvəqqəti olaraq saxlanılma‐



sını təmin edən kompüterin operativ yaddaşının bir hissəsidir. 

2

 Müvafiq olaraq birinci, axırıncı, sonrakı və əvvəlki yazıya keçidi 



təmin edir. 

 

1 

 

 



129 

SƏNƏD  (Документ)  sahəsinin  açılan  siyahısından 

çıxış sənədlərin növü seçilir və Yaratmaq (Создать) düyməsi 

vasitəsilə seçilmiş növə uyğun sənəd yaradılır (şək.64).  

Şək.64. 

Bu zaman açılan pəncərədə sənədin müvafiq parametrlərini 

təyin etmək lazımdır (şək.65). 

 

Şək.65. 



 

AXTARIŞ  sahəsi (şək.66) sorğu yaradılmasını təmin 

edir.  Cari  kataloqdan  informasiyanı  axtarmaq  üçün  ilk 

növbədə AXTARIŞ sahəsinin açılan siyahılarından axtarışın 

aparıldığı  təsvir  elementi  seçilir.  Sonra  Verilənlər  (Данные) 

sətrinə  axtarış  elementi  daxil  olunur  və  ya    Verilənlər 

sətrinin  sağinda  yerləşən  düyməni  sıxmaqla  lüğətdən 

seçilir.  



 

 

130



 

Şək.66. 


Axtarış  (Поиск)  düyməsini  sıxdıqda    axtarış  əməliyyatı 

yerinə  yetirilir.  Bu  zaman  aparılan  axtarışa  uyğun  sorğu 

formalaşır  və  SORĞU  MƏTNİ  (Текст  запроса)  sahəsində 

əks  olunur  və  o,  YERDƏYİŞMƏ  sahəsinin  Sorğu    açılan  si‐

yahısına  əlavə  olunur.  Formalaşmış  sorğu  əsasında  axtarış 

aparılır  və  tapılmış  informasiya  BAXIŞ    sahəsində  əks  ol‐

unur.  Yeni  (Новый)  düyməsini  sıxdıqda  verilənlər  sətri 

təmizlənir və bundan sonra ora yeni axtarış elementini daxil 

etmək  olar.  Siyahı  (Список)  düyməsi  sorğuların  siyahısını 

göstərir


1

düymələri  mürəkkəb,  kompleks  sorğuların  yaradılmasına 



xidmət  edir.  SORĞU    menyusunun  Sorğunu  ləğv  etmək 

(Удалить запрос), Sorğu mətnini yadda saxlamaq (Сохра‐

                                                 

1

 Sorğu menyusunun eyni adlı əmri Siyahı düyməsinin yerinə ye‐



tirdiyi funksiyanı həyata keçirir.  

 

 



131 

нить  текст  запроса),  Sorğu  mətninin  bərpa  etmək  (Вос‐

становить  текст  запроса)  əmrləri  və  ya  AXTARIŞ 

sahəsinin  Təmizləmək  (Очистить),  Yadda  saxlamaq  (Сохра‐

нить),  Bərpa  etmək  (Восстановить)  düymələri  müvafiq 

olaraq cari sorğunu ləğv edir, mətn faylı şəklində yaddaşda 

saxlayır  və  fayl  əsasında  sorğunu  bərpa  edir.  Axırıncı  iki 

əmri  yerinə  yetirdikdə  və  ya  axırıncı  iki  düyməni  sıxdıqda 

açılmış pəncərədə müvafiq olaraq fayla ad vermək və faylı 

seçmək lazımdır.    



 

 

VERİLƏNLƏR BAZASINA İNFORMASİYANIN DAXİL 

OLUNMASI VƏ REDAKTƏSİ 

 

 

Verilənlər  bazasına  informasiyanın  daxil  olunması 



üçün  ilk  növbədə  informasiyanın  yerləşəcəyi  kataloqu

1

   



KATALOQ menyusunun Kataloqu açmaq (Открыть Каталог) 

əmrini  yerinə  yetirməklə  açmaq  lazımdır.  Sonra  YAZILAR 

(Записи)  menyusunun  Yeni  yazı  (Новая  запись)  əmri 

yerinə yetirilir. Açılmış pəncərədə (şək.67) Xassə (Свойства) 

düymələrini  sıxıb  müvafiq  olaraq  biblioqrafik  yazı  üçün 

Marker və sahə 008    müəyyənləşdirilir. Bundan sonra yazı 

redaktoru  formasının  cədvəl  şəkilli  sahəsində  (şək.67)  bib‐

lioqrafik yazının təsvir elementlərini daxil olunur.  

Pəncərənin    üzərində  yuxarı    aşağı  ox  olan 

düymələrini  sıxmaqla  müvafiq  olaraq  cari  sahədən  əvvəlki 

və  sonrakı  sahələrə  keçid  təmin  olunur.  Üfiqi  istiqamətdə 

düzülmüş digər düymələr müvafiq olaraq, cari sahəni qeyd 

etməyə,  qeyd  olunmuş  sahəni  cari  sahədən  sonra  daxil 

etməyə,  cari  sahəyə  informasiyanı  uyğun  Soraq  (Справоч‐

                                                 

1

 



Verilənlər bazasını. 


Yüklə 2,93 Mb.

Dostları ilə paylaş:
1   ...   23   24   25   26   27   28   29   30   31




Verilənlər bazası müəlliflik hüququ ilə müdafiə olunur ©genderi.org 2024
rəhbərliyinə müraciət

    Ana səhifə