N varli adami
Yüklə 0,87 Mb. Pdf görüntüsü
|
| düşən imkandan ikiəlli yapışanları
müvəffəqiyyət gözləyir, - qarabuğdayı üz rəngi ilə seçilib, səhra sakininə bənzəyən şəxs qeyd etdi. - Özünə var-dövlət yığmaq üçün, hər zaman birinci addım atılmalıdır. Bu qazancdan qırağa qoyulan cəmi bir neçə qızıl və ya gümüş sikkə ola bilər. Mənim indi çox sayda mal-qara 69 sürüm var. Onların təməlini hələ balaca uşaq ikən bir gümüş sikkəyə aldığım cavan düyə ilə qoymuşam. Mənim sərvətim bax belə yarandı. Bu birinci addımı atmaq - hamı üçün böyük uğurdur. Bu addımı atan hər kəs öz zəhməti ilə pul qazanan sadə işçidən, öz qızılından gələn mədaxil hesabına yaşayan bir insana çevrilir. Bəziləri bunu hələ cavanlıqda edərək, bu addımı atmağa daha gec qərar verənlərdən daha tez sərvət sahibi olurlar, o tacirin atası kimi bu addımı hələ də atmayan adamlardan heç danışmıram. Əgər bizim dostumuz tacir, uğurun onun üzünə güldüyü cavan yaşlarında buna təşəbbüs etsəydi, bu gün dünyəvi nemətləri daha da çox olardı. - İcazə verin mən də söyləyim, - əcnəbiyə məxsus səs tonu eşidildi. Mən suriyalıyam. Mən sizin dilinizdə o qədər də yaxşı danışa bilmirəm. Bilmək istərdim, sizin o dostunuz tacir kimi adamları necə adlandırır. Siz düşünə bilərsiniz ki, bu ədəbsizlikdir, amma mən yenə də o sözü eşitmək istəyirəm. Mən onu öz dilimdə söyləsəm, siz an- lamayacaqsınız. Odur ki, xahiş edirəm, özünə faydalı olsa da, heç nə etmək istəməyən adama yaraşacaq düzgün ifadəni söyləyin. - Kütbeyin, - kiminsə səsi gəldi. - Doğrudur, - suriyalı əl çaldı. - O gələn imkanı görə bilmir. O gözləyir. O deyir ki, çoxlu işi var. Müvəffəqiyyət isə belə kütbeyinləri gözləmir. O düşünür ki: xoşbəxt olmaq istəyən kəs tələsir. Düşən imkanlardan yararlanmağa 70 tələsməyən adamlar səhv iş tuturlar, bizim tacir dostumuz kimi. Tacir ayağa qalxıb suriyahnm qarşısmda təbəssümlə baş əydi. - Mən sənə heyran qaldım, ay əcnəbi, çünki sən, doğrulan söyləməkdən qorxmursan. - İndi isə gəlin əldən çıxan imkanlar haqqında başqa bir hekayə dinləyək. Danışmaq istəyən varmı? - Arkad soruşdu. - Mən istəyərdim, - qırmızı əbalı ortayaşlı bir adam cavab verdi. - Mən mal-qara satıram, əsasən də dəvə və at. Bəzi vaxtlarda isə qoyun və keçi də alıram. Sizə danışmaq istədiyim hekayə, bir gün mən heç hazır deyilkən, əla bir fürsətin əlimə necə düşməsi haqqındadır. Bəlkə elə bu səbəbdən də mən onu əldən verdim. Özünüz qiymət verin. Bir gün axşam, dəvə axtarışı ilə keçən ongünlük səyahətdən sonra, şəhərə qayıdarkən mən şəhər qapılarının artıq bağlanmış olduğunu görüb çox təəssüfləndim. Gecələmək üçün qullarım çadır qurarkən, mənim kimi şəhərə keçməyə çatdırmayan yaşlı bir kəndli mənə yaxınlaşdı. - Möhtərəm cənab, - o mənə müraciət etdi, - simandan görürəm ki, sən mal-qara alıb satan möhtəkirsən. Əgər bu belədirsə, mən çox istəyərdim ki, təzə qovub gətirdiyim yaxşı qoyun sürüsünü sənə satım. Təəssüf ki, mənim arvadım yüksək qızdırma ilə yorğan-döşəyə düşüb, mən də tezliklə onun yanma qayıtmalıyam. Mənim qoyunlarımı al ki, mən də qullarım ilə birlikdə dəvələri yəhərləyib ləngimədən yola düşə bilim. 71 Qaranlıq idi və mən qoyunları yaxşı görə bilmədim, lakin mələmələrindən aydın olurdu ki, onların sayı çoxdur. On gün ərzində münasib dəvə axtarıb tapa bilmədiyimə görə, onları almağa məmnuniyyətlə razı oldum. O, çox tələsirdi və buna görə kifayət qədər münasib qiymət söylədi. Mən bilirdim ki, səhər qullarım sürünü şəhərə salmağa kömək edəcəklər və mən onu xeyli baha qiymətə sata biləcəyəm. Razılaşma əlaməti olaraq bir-birimizlə əl sıxışdıqdan sonra, qoyunları saymaq üçün mən qullarıma məşəlləri gətirməyi əmr etdim. Kəndli söylədi ki, onların təqribi sayı doqquz yüz başdır. Susuzluqdan yanıb nizamsız var- gəl edən bu qədər sayda qoyunu qaranlıqda saymağın nə qədər çətin olduğunu danışıb, sizi yormaq istəmirəm, dostlar. Bu həllolunmaz məsələ oldu. Ona görə də mən kəndliyə söylədim ki, onları gün işığında sayıb dərhal sonra ödənişini edəcəyəm. - Xahiş edirəm, hörmətli cənab, - o yalvarırdı. - Məbləğin üçdə iki hissəsini mənə bu gün ödə ki, yola düşə bilim. Mən, özümün ən ağıllı və savadlı qulumu burada qoyacağam ki, say-hesab işində sənə kömək etsin. Ona etibar etmək olar və ona görə də pulun qalan hissəsini ona təqdim edə bilərsən. Lakin mən fikrimdən dönmürdüm və ödəməni gecə etməkdən imtina etdim. Ertəsi günü səhər yuxudan qalxar-qalxmaz, şəhərin qapıları açıldı və dörd tacir kəndlinin üzərinə şığıyıb onun bütün qoyunlarını aldılar. Onlar yüksək qiymət verdilər, belə ki, şəhərin mühasirəyə alınma təhlükəsi vardı, ərzaq ehtiyatları isə məhdud idi. 72 Kəfıdli, qoyunların müqabilində məndən ala biləcəyinin üç mislini aldı. Mən öz uğurumu belə əldən buraxdım. - Qeyri-adi əhvalatdır, - Arkad qeyd etdi. - Bundan necə ibrət dərsi almaq olar? - Görünür, ibrət ondadır ki, sövdələşmənin əlverişli olduğunu hiss etdiyimiz an, dərhal ödəmə etmək lazımdır, - yaşlı sərrac belə ehtimal etdi. - Əgər razılaşma həqiqətən də münasibdirsə, onda sənə heç kim, hətta öz nöqsanların belə zərər verə bilməz. Biz hamımız, ölməyə məhkum fanilər, dəyişkənliyimizlə fərqlənirik. Hətta deyərdim ki, daha çox, biz bəzən doğru fikri yanlışa çevirməyə me- yilliyik. Mənim birinci təəssüratlarım həmişə çox düzgün çıxır. Bununla belə, sərfəli sövdələşmə bağlamaq üçün özümü həmişə çətinliklə inandırıram. Özümü elə öz zəif cəhətimdən qorumaq üçün mən indi dərhal girov qoyuram ki, sonradan əldən buraxdığım imkana görə təəssüflənməyim. - Mən yenə söz haqqı istəyirəm, - suriyalı yenə yerindən sıçradı. - Bu hadisələr çox oxşardır. Yaranan fürsət hər dəfə eyni səbəbdən yoxa çıxır. Onların hər ikisi də kütbeyindi. «Indi ən yaxşı məqamdır, hər şeyi tez eləmək lazımdır» demək əvəzinə, onlar hər dəfə yubanırlar. Bu gedişlə onlarda nə alına bilər? - Sənin sözlərində həqiqət var, dostum, - mal-qara satıcısı cavab verdi. - Hər iki hekayədə uğur kütbeyinlərdən üz döndərdi və bunda qeyri-adi heç nə yoxdur. Astagəllik hər bir insanın xilqətində var. Bizim hər birimiz varlanmağa can atırıq, lakin əksər hallarda buna fürsət yarananda, 73 astagəilik ruhu hər zaman qərar alma anını sonraya saxlamağa məcbur edir. Onun səsinə qulaq verdikdə isə, biz özümüzün ən qatı düşməninə çevrilirik. Gəncliyimdə mən özümü, bizim suriyalı dostumuzun belə ürəyincə olan sözü işlədəsi olsam, heç də kütbeyin saymırdım. Əvvəlcə mən düşünürdüm ki, sadəcə olaraq, işlərdən yaxşı baş çıxara bilmirəm və bu səbəbdən mənfəətli razılaşmaları itirirəm. Sonra mən bunu inadkarlığımın ayağına yazmağa başladım. Nəticədə mən bunun səbəbini anladım. Bütün bunlar, təcili hərəkət etməyin tələb olunduğu şəraitdə, mənim işimi sonraya saxlama vərdişimə görədir. Xasiyyətimə necə də nifrət edirəm! Mən arabaya bağlanılmış vəhşi uzunqulaq kimi özümdən çıxırdım, lakin öz vərdişlərimin üzərindən keçib, müvəffəqiyyətə nail ola bildim. - Təşəkkür edirəm. İndi mən, cənab tacirdən soruşmaq istəyirəm, - suriyalı yenə də söhbətə daxil oldu. - Sən gözəl geyimdəsən, yoxsul kimi deyilsən. Sən varlı adam kimi danışırsan. Bizi agah et, indi o səs, sənin qulağına «tələsmə» deyə pıçıldayanda, sən necə hərəkət edirsən? - Bizim dostumuz mal-qara alverçisi kimi, mən də öz zəifliyimi boynuma alıb, astagəlliklə mübarizə aparmalı oldum, - tacir cavab verdi. Xasiyyətimin bu yönü mənim planlarımı alt-üst etməyi fürsət güdən düşmənim imiş. Sizə danışdığım əhvalat, - bir çox oxşar hadisələrdən, sadəcə, biri idi. Əgər onu müəyyən etdinsə, bu düşmənlə mübarizə aparmaq çətin deyil. Heç kəs oğruya imkan verməz ki, onun xəzinəsində və ya anbarında eşələnsin. Eynilə bu cür, heç kəs düşməninə imkan verməz ki, müştərilərini qaçır- 74 dıb z onu gəlirdən məhrum qoysun. Vərdişlərimin mənim Özümə zərər verdiyini anlayanda, onlardan qurtulmağa başladım. Babilin sərvətindən özünə düşən payı almağa ümid edən hər bir adam da öz növbəsində daxilində oturmuş astagəllik ruhu ilə mübarizə aparmalıdır. Bəs buna nə deyirsən, Arkad? Bir halda ki, sən Babilin ən zəngin adamısan, əksəriyyət səni çox şansh da adlandırır. Sən mənimlə razısanmı ki, insan yalnız onda uğur əldə edə bilər ki, daxilindəki kütbeyini tamamilə məhv etsin? - Sənin sözlərinə haqq verirəm, - Arkad söylədi. - Yaşadığım uzun illər boyu, həyatdakı müvəffəqiyyətə gedən yolda bir nəslin digərini necə əvəz etdiyini görmüşəm. Bu insanların hər birinin qarşısında imkanlar açılırdı. Bəziləri onlardan yapışıb əminliklə öz ən ülvi arzularının təmin olunmasına doğru irəliləyirdi, amma əksəriyyəti yubanaraq, tərəddüdlə hərəkət edib geridə qalırdılar. Arkad toxucuya dönərək: - Sən təklif etdin ki, biz müvəffəqiyyət haqqında danışaq. Danış görək, indi bu barədə nə düşünürsən? - İndi mən, uğura başqa cür baxıram. Mən düşünürdüm ki, özü- özünə gələn müvəffəqiyyət - insanın başına gələ biləcək ən gözəl hadisədir. İndi isə mən görürəm ki, uğuru özünə cəlb etmək heç də asan deyil. Bizim söhbətlərdən bunu anladım ki, müvəffəqiyyət əslində - imkanlardan yararlanmaqdır. Odur ki, gələcəkdə qarşıma çıxacaq istənilən imkandan artıqlaması ilə faydalanmağa çalışacağam. - Sən söhbətimizdə səslənən hər bir fikri yaxşı anlamısan, - Arkad ona cavab verdi. - Can atdığımız uğur, çox 75 vaxt fürsətlərlə birgə və çox nadir hallarda isə hansısa digər bir yolla gəlir. Bizim dostumuz tacir, böyük ilahənin ona təqdim etdiyi imkanlardan yararlansaydı, uğura çox sevinərdi. Əgər qoyun sürüsü əldə edib, onu belə böyük xeyirlə sata bilsəydi, bizim dostumuz mal- qara alverçisi də uğura sevinərdi. Biz bu söhbəti ona görə aparırdıq ki, uğuru öz tərəfimizə cəlb edə bilməyə bizə kömək edəcək vasitələr axtarıb tapaq. Mənə elə gəlir ki, biz doğru yolu tapdıq. Hər iki əhvalat bizə göstərdi ki, uğur fürsətin arxasınca gəlir. Həqiqətən də bundan ibarətdir: Əgər sən imkanlardan yararlansan, uğur üzünə güləcək. Düşən fürsətləri dəyərləndirən hər bir insan uğur ilahəsinin diqqətini özünə cəlb edir. O, ona xidmət edən hər kəsə kömək etməyə həmişə hazırdır. Ona hamıdan yaxşı xidmət edənlər isə iş adamlarıdır. Yüklə 0,87 Mb. Dostları ilə paylaş:
|