Наиле-02. doc



Yüklə 131,79 Kb.
Pdf görüntüsü
tarix08.11.2018
ölçüsü131,79 Kb.
#79336


AZƏRB A YCAN  RE S PUB L İK AS I  T ƏH S İL NAZİ RL İYİ 

AZƏRB A YCAN  RE S PUB L İK AS ININ   

T ƏH S İL   PRO B L E ML ƏRİ  İNS T İT UT U 

B AK I  DÖ VL ƏT   UNİVE RS İT ET İ 

 

 

 

 

 

 

MAG İS T R  H AZIRL IĞ I  ÜÇÜN 

 

 

K İT AB   VƏ  K İT AB ÇIL IQ   İŞİNİN  T İPO L OG İYAS ININ 

MÜAS İR  PRO B L E ML ƏRİ 

 

 

PRO Q R AM 

 

 

 

 

İstiqamətin şifri və adı: HS 060000 Kitabşünaslıq 

İxtisasın şifri və adı: HSM 060005 Nəşriyyat işi və redaktəetmə 

 

 



 

 

B AK I  –  2008 

 

 

AZƏRB A YCAN  RE S PUB L İK AS I  T ƏH S İL NAZİ RL İYİ 

AZƏRB A YCAN  RE S PUB L İK AS ININ   

T ƏH S İL   PRO B L E ML ƏRİ  İNS T İT UT U 

PDF created with pdfFactory Pro trial version 

www.pdffactory.com



 

 

 





B AK I  DÖ VL ƏT   UNİVE RS İT ET İ 

 

 

 

 

MAG İS T R  H AZIRL IĞ I  ÜÇÜN 

 

 

K İT AB   VƏ  K İT AB ÇIL IQ   İŞİNİN  T İPO L OG İYAS ININ 

MÜAS İR  PRO B L E ML ƏRİ 

 

 

PRO Q R AM 

 

 

İstiqamətin şifri və adı: HS 060000 Kitabşünaslıq 

İxtisasın şifri və adı: HSM 060005 Nəşriyyat işi və redaktəetmə 

 

 

                                                  Azərbaycan Respublikası Təhsil 

                                              Nazirliyinin 11.03.2008-ci il tarixli 195/03-04 

saylı əmri ilə fənn proqramı limi 

təsdiq edilmişdir 

 

 

B AK I  –  2008 



 

 

 



 

 

 



Proqramı tərtib edən:                    pedoqoji elmlər namizədi,  

                                                                    Dosent N.M.Mehrəliyeva 

 

PDF created with pdfFactory Pro trial version 

www.pdffactory.com



 

 

 





 

  Proqramın redaktoru:                   tarix elmlər doktoru, 

                                                          Professor B.V.Allahverdiyev 

 

 

  Rəyçilər:                                          filologiya elmlər doktoru, 

                                                           professor L.H.Səmədova 

 

                                                          filologiya elmlər doktoru, 

                                                          professor İ.Ö.Vəliyev 

 

 

 

 



 

 

 



 

 

 



© Bakı Üniversiteti nəşriyyatı, 2008 

 

 

 



 

 

 



 

İzahat vərəqi 

 

Magistrlərə 

kitab 

və 


kitabçılıq 

işinin 


tipologiyasının 

müasir 


problemlərinin  təlimi,  bütövlükdə  ümumi  kitabşünaslığın  müasir  nəzəri 

məsələlərində 

mövcud 

olan 


əsas  problemlərinin  və  nəticələrinin 

mənimsənilməsinə  imkan  verir.  Bu  təlim  eyni  zamanda  peşəkar,  elmi  və 

praktiki  fəaliyyətdə  əldə  edilmiş  müasir  kitabşünaslıq  bilgilərinin  magistrlərə 

öyrədilməsinə,  onların  elmi  nəticələrindən  səmərəli  istifadə  etmələrinə  kömək 

edir,  kitab  və  kitabçılıq  işinin  tipologiyasının  cəmiyyətin  kommunikasiya 

sisteminin  prosseslərində  yeri,  əhəmiyyəti  və  rolu  haqqında  təsəvvür  yaradır, 

PDF created with pdfFactory Pro trial version 

www.pdffactory.com




 

 

 



onların  fəaliyyətlərini  kitab  və  kitabçılıq  işinin  tipologiyasının  müasir 

problemləri üzrə elmi tədqiqatlar aparmağa istiqamətləndirir.  

«Kitab və kitabçılıq işinin tipologiyasının müasir problemləri» kursunun 

magistrlərə  öyrədilməsi  nəticəsində  magistrlər  kitabın  tipologiyasının  müasir 

sisteminin  mahiyyətini,  kitabçılıq  işində  yeri,  rolu  və  əhəmiyyəti,  spesifik 

xüsusiyyətləri,  kitab  və  kitabçılıq  işinin  əlamətlərini  və  xarakteristikasını, 

kitabın  növləri,  tipləri,  nəşr  tipləri,  forma  və  məzmun  dəyişikliyi  və  inkişafı, 

cəmiyyətin  informasiya  sistemindəki  yerini  və  əhəmiyyətini  əsaslı  şəkildə 

mənimsəyirlər. 

Burada  eyni  zamanda  kiatbın  tipologiyasının  sistemini,  xarakterini, 

kitabın  məntiqi  –  semantik  moderi  ilə  bərabər,  daha  çox  tipoloji  əlamətlərini, 

nəşrlər  sistemini,  siyahılarını  dərk  edirlər.  Onların  düzülüşünün  əsas  sıralama 

prinsiplərinin  və  metodlarını  mənimsəyirlər.  Kurs  eyni  zamanda  magistrlərdə 

bu biliklərdən elmi və praktiki fəaliyyətlərində istifadə etmək bacarığı aşılayır. 

Magistrlər  kurs  vasitəsilə  nəşrlər  kütləsi  və  axınının  təhlili  vərdişlərinə 

yiyələnirlər. Bu deyilənləri magistrlər aşağıdakı mövzular əsasında öyrənirlər:  

1.  «Kitabın  tipologiyasının  obyekti,  pridmeti  və  vəzifəsi»;  2.  «Kitabın 

tipologiyası  müasir  kitabşünaslığın  elmi  fənni  kimi»;  3.  «Tipoloji  əlamətlərin 

kitab və kitabçılıq işində yeri»; 4. «Kitabın tiplər üzrə nəşri və əhəmiyyəti»; 5. 

«Tip», «ədəbiyyat» və «sənət» anlayışlarının mahiyyəti, məzmunu və qarşılıqlı 

əlaqələsi»; 6. «Kitab – sosial kommunikasiyanın janr üsulunun forması kimi»; 

7. «Kitab qlobal kommunikasiya sistemində üsul kimi»; 8.  «Dünyada kitabın 

tipologiyasının  təkamülü  və  inkişafı»;  9.  «XIX  əsrdə  dünyada  kitabın 

tipologiyasının formalaşması»; 10. «XX əsrdə dünyada kitabın tipologiyasının 

inkişafı  məsələləri»;  11.  «Azərbaycanda  kitabın  tipologiyasının  yaranması  və 

inikşafı»;  12.  «XIX  əsrdən  XX  əsrin  əvvəllərinə  qədər  kiatbın  tipologiyasının 

inkişafı»;  13.  «1920-1950-ci  illərdə  Azərbaycanda  kitabın  tipologiyasının 

formalaşması xüsusiyyətləri»; 14. «1950-2007-ci illərdə Azərbaycanda kitab və 

kitabçılıq  işinin  tipologiyasının  inkişaf  etdirilməsi  və  bu  sahədə  Azərbaycanlı 

kitabşünas  alimlərin  rolu»;  15.  «Tipoloji  modelləşdirmə  bibliotipologiyasının 

spesifik metodu kimi»; 16. «Kitab tipologiyasının müasir problemləri» və s.          

 

 

 



 

 

 



 

PDF created with pdfFactory Pro trial version 

www.pdffactory.com



 

 

 



 

 



 

 

 



 

 

 



 

 

 



 

 

 



 

Kitab və kitabçılıq işinin tipologiyasının  

müasir problemləri 

fənninin mövzu planı (əyani şöbə üzrə) 

 

Saatların miqdarı 

№ 

 

Bölmələrin və 

mövzuların 

adları 

Cəmi 

Müh. 

Məş. 



 

Giriş 



 



 



 

 

I BÖLMƏ 

Kitab və kitabçılıq işinin nəzəri və təcrübi məsələləri 

 

2  I  Mövzu.  Kitabın  tipologiyasının  obyekti,  pridmeti  və 

vəzifəsi 



4  2  2 



II Mövzu. Kitabın tipologiyası müasir kitabşünaslığın 

elmi fənni kimi 



2  2 



4  III Mövzu. Tipoloji əlamətlərin kitab və kitabçılıq 

işində yeri 



2  2  - 

5  IV Mövzu. Kitabın tiplər üzrə nəşri və əhəmiyyəti 

2  2  - 

6  V  Mövzu.  Tip,  ədəbiyyat  və  sənət  anlayışlarının 

mahiyyəti, məzmunu və qarşılıqlı əlaqələsi 



4  2  2 

PDF created with pdfFactory Pro trial version 

www.pdffactory.com



 

 

 





7  VI  Mövzu.  Kitab  –  sosial  kommunikasiyanın  janr 

üsulunun forması kimi 



4  2  2 

8  VII  Mövzu.  Kitab  qlobal  kommunikasiya  sistemində 

üsul kimi 



2  2  - 

 

 

 

 

 

 

 

 

II BÖLMƏ 

Kitab və kitabçılıq işi tipologiyasının təkamülü və inkişafı 

 

 

 



I  Mövzu.  Dünyada  kitabın  tipologiyasının 

təkamülü  və  inkişafı  (qədim  dövrdən  XIX  əsrin 

sonuna qədər) 







10  II  Mövzu.  Dünyada  kitabın  tipologiyasının 

formalaşması və inkişafı xüsuiyyətləri 









11  III  Mövzu.  XIX  əsrdən  XX  əsrin  əvvəllərinə 

qədər kiatbın tipologiyasının inkişafı 









12  IV  Mövzu.  1920-1950-ci  illərdə  Azərbaycanda 

kitabın 


tipologiyasının 

formalaşması 

xüsusiyyətləri 







13  V  Mövzu.  1950-2007-ci  illərdə  Azərbaycanda 

kitab  və  kitabçılıq  işinin  tipologiyasının  inkişaf 

etdirilməsi xüsusiyyətləri. 







14  VI Mövzu. Kitab və kitabçılıq işi tipologiyasının 

inkişaf  etdirilməsində  Azərbaycanlı  kitabşünas 

alimlərin rolu 







15  VII 

Mövzu. 

Tipoloji 

modelləşdirmə 

bibliotipologiyanın spesifik metodu kimi 









16  VIII  Mövzu.  Kitab  tipologiyasının  müasir 

problemləri 









 

CƏMİ 

48  32  16 

PDF created with pdfFactory Pro trial version 

www.pdffactory.com



 

 

 





 

 

   

 

 

 

Kitab və kitabçılıq işinin tipologiyasının  

müasir problemləri 

fənninin mövzu planı (qiyabi şöbə üzrə) 

 

 

Saatların miqdarı 

№ 

 

Bölmələrin və 

mövzuların 

adları 

Cəmi 

Müh. 

Məş. 



 

Giriş 







 

 

I BÖLMƏ 

Kitab və kitabçılıq işinin nəzəri və  

təcrübi məsələləri 

 

2  I  Mövzu.  Kitabın  tipologiyasının  obyekti,  pridmeti  və 

vəzifəsi 



4  2  2 



II Mövzu. Kitabın tipologiyası müasir kitabşünaslığın 

elmi fənni kimi 









4  III Mövzu. Tipoloji əlamətlərin kitab və kitabçılıq 

işində yeri 



2  2  - 

5  IV Mövzu. Kitabın tiplər üzrə nəşri və əhəmiyyəti 







6  V  Mövzu.  Tip,  ədəbiyyat  və  sənət  anlayışlarının 

mahiyyəti, məzmunu və qarşılıqlı əlaqələsi 



1  1  - 

7  VI  Mövzu.  Kitab  –  sosial  kommunikasiyanın  janr 

üsulunun forması kimi 









8  VII  Mövzu.  Kitab  qlobal  kommunikasiya  sistemində 

üsul kimi 



1  1  - 

 

 

 

PDF created with pdfFactory Pro trial version 

www.pdffactory.com



 

 

 





 

 

II BÖLMƏ 

Kitab və kitabçılıq işi tipologiyasının  

təkamülü və inkişafı 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 



I  Mövzu.  Dünyada  kitabın  tipologiyasının 

təkamülü  və  inkişafı  (qədim  dövrdən  XIX  əsrin 

sonuna qədər) 







10  II  Mövzu.  Dünyada  kitabın  tipologiyasının 

formalaşması və inkişafı xüsuiyyətləri 









11  III Mövzu. Azərbaycanda kitabın tipologiyasının 

yaranması  və  inikşafı  (XIX  əsrdən    XX  əsrin 

əvvəllərinə qədər) 



 



12  IV  Mövzu.  1920-1950-ci  illərdə  Azərbaycanda 

kitabın 


tipologiyasının 

formalaşması 

xüsusiyyətləri 







13  V  Mövzu.  1950-2007-ci  illərdə  Azərbaycanda 

kitab  və  kitabçılıq  işinin  tipologiyasının  inkişaf 

etdirilməsi xüsusiyyətləri.  







14  VI Mövzu. Kitab və kitabçılıq işi tipologiyasının 

inkişaf  etdirilməsində  Azərbaycanlı  kitabşünas 

alimlərin rolu 







15  VII 

Mövzu. 

Tipoloji 

modelləşdirmə 

bibliotipologiyanın spesifik metodu kimi 









16  VIII  Mövzu.  Kitab  tipologiyasının  müasir 

problemləri 









 

CƏMİ 

16  12  4 

PDF created with pdfFactory Pro trial version 

www.pdffactory.com



 

 

 



10 

Kursun məzmunu 

 

GİRİŞ 

 

Kitabın tipologiyasının kitabçılıq işində yeri və əhəmiyyəti. Kursun digər 

elmi  və  xüsusi  fənnlərlə  əlaqəsi.  Magistr  hazırlığında  kursun  yeri  və  rolu. 

Kitabçılıq  işinin  ayrı-ayrı  bölmələrinin  və  sahələrinin  öyrənilməsində  fənnin 

elmi,  nəzəri  və  metodoloji  əhəmiyyəti.  Kursun  tədrisinin  forma  və  üsulları. 

Fənnin tarixşünaslığı, mənbəşünaslığı və ədəbiyyatın təhlili.  

 

I BÖLMƏ 

Kitab və kitabçılıq işinin nəzəri və  

təcrübi məsələləri 

 

I Mövzu. Kitabın tipologiyasının obyekti, pridmeti və vəzifəsi. 

Kursun obynekti, onun tərkib hissələri və məzmunu. Kitab və kitabçılıq 

işi ümumi  elmi  kateqoriya kimi. Müasir elmdə  kitab və kitabçılıq  işinin  əsas 

mahiyyətinin  və  quruluşunun  müəyyən  edilməsi.  Kitab  və  kitabçılıq  işi 

fənninin  spesifik  xüsusiyyəti.  Kitab,  kitabçılıq  işi  və  kitabşünaslığın 

problemlərinin müxtəlifliyi kitab tipologiyasının obyekti kimi.  

Kitab tipologiyasının obyektində kitabşünaslıq anlayışları, hadisələri və 

münasibətlərinin yeri. Kitabşünaslıq obyektinin, prosseslərinin, anlayışlarının 

və  metodlarının  sistemləşdirilməsi  kitab  tipologiyasının  predmeti  kimi.  

Kitabın tipologiyasının predmeti və metodunun spesifikası. 

 II  Mövzu.  Kitabın  tipologiyası  müasir  kitabşünaslığın  elmi  fənni 

kimi. 

Bir  elmi  fənn  kimi  kitab  tipologiyasının  tarixi  əhəmiyyəti.  İctimai-

iqtisadi  formasiyaların  informasiya  mübadiləsi  sisteminə  təsiri  (kitabçılıq  işi 

əsasında).  Kitabın  tipologiyasının  tarixi  inkişafı  cəmiyyətin  müxtəlif  inkişaf 

mərhələlərində  mövcud  olan  elmi-idrak  və  elmi-təfəkkür  üsulları  ilə  əlaqəsi 

haqqında.     

Kitab tipologiyasının  elmi  fənn  kimi  formalaşmasında  iştirak  edən  əsas 

əlamətlər  haqqında.  Kitabın  tipologiyasının  filologiyanın  tərkib  hissəsi  kimi 

xarakteristikası. 

Kitabşünaslığın 

müstəqil 

elmi 


fənni 

kimi 


kitabın 

tipologiyasının məqsədyönlü tədqiqat obyektinə çevrilməsi prossesi.  

Kitabın  tipologiyasının  dövrləşməsində,  inkişafında  nəzərə  alınan 

meyarlar:  ictimai-iqtisadi  formasiya,  mənəvi  istehsal  üsulu,  informasiya 

mübadiləsi  üsulu  (kitab  istehsalı),    kitabın  sistemləşdirilməsi  üsulu  və  s. 

PDF created with pdfFactory Pro trial version 

www.pdffactory.com



 

 

 



11 

haqqında. 

Kitabın  tipologiyasının  bu  ümumi  meyarlarının  qarşılıqlı  əlaqəsi. 

Konkret tarixi şəraitdə kitab ti pologiyasının tarixi formalaşmasının spesifikası.  

Kitabın  tipologiyasının  tarixinin  ümumi  və  xüsusi  xarakteristikası, 

ənənəsi və qanunauyğunluqlarının vəhdəti haqqında.  

Kitabın  tipologiyasının  əsas  prinsiplərinin:  inkişaf  prinsipi,  tarixi  və 

məntiqi  vəhdət prinsipi, sistemlilik prinsipi və s. haqqında. Kitab və kitabçılıq 

işi  ilə  əlaqədar  tarixi  mənbələrin:  1.  mədəniyyət,  fəlsəfə,  məntiq  və 

elmşünaslığın  tarixi  və  nəzəriyyəsi;  2.  kitabşünaslığa  dair  (redaktorluq  işinin 

nəzəriyyəsi  və  praktikası,  kitabın  bədii  tərtibatı,  poliqrafiya  texnologiyası, 

biblioqrafiya,  kitabxanaşünaslıq  və  i.a.);  3.  əlaqədar  və  qonşu  elmlərin 

sistemləşdirilməsini əks edən: dilşünaslıq, ədəbiyyatşünaslıq, informatika, tarixi 

mənbəşünaslıq  və  s;    4.  bilavasitə  kitabın  tipologiyasının  formalaşması 

prossesini əks edən və s. kitabşünaslığın elmi fənni olan kitab tipologiyası üçün 

yeri və rolu.  



III Mövzu.   Tipoloji əlamətlərin kitab və kitabçılıq işində yeri. 

Tipoloji  əlamətlərin  yaranmasını  və  inikşafını  şərtləndirən  amillər. 

Tipoloji  əlamətlərin  inkişafında  ictimai-iqtisadi  formasiyanın  rolu.  Tipoloji 

əlamətlərin  kitab  tiplərinin  və  nəşr  tiplərinin  yaranmasında  və  inkişafında 

əhəmiyyəti  və  yeri.  Tipoloji  əlamətlər  haqqında  nəzəriyyələr  və  onların 

yaradıcıları  haqqında.  «Növ»,  «Tip»  və  «Nəşr  tipi»  anlayışlarının  mahiyyəti, 

quruluşu  və  məzmunu  haqqında.  Tipoloji  əlamətlərin  kitab  istehsalı  və 

yayılmasında əhəmiyyəti.  



IV Mövzu.   Kitabın tiplər üzrə nəşri və əhəmiyyəti. 

Kitab  tiplərinin  yaranması  və  inkişafının  tarixi  haqqında.  Kitabın  tiplər 

və nəşr tipləri üzrə buraxılması, kitabın oxucular arasında təbliği və yayılmasını 

təmin edən əsas amillərdən biri kimi. Əsas əlamətlərin xarakteristikası. Müllif - 

kitab tipi və oxucu münasibətlərinin qarşılıqlı əlaqəsi.  

V  Mövzu.  «Tip»,  «ədəbiyyat»  və  «sənət»  anlayışlarının  mahiyyəti, 

məzmunu və qarşılıqlı əlaqələsi. 

«Tip» və «Ədəbiyyat» anlayışlarının ümumi və fərqli cəhətləri haqqında. 

«Tip»  və  «Ədəbiyyat»  anlayışlarının  tərifi.  «Çap  əsərləri»  və  «Sənət» 

anlayışlarının  quruluşu  və  tərifi  haqqında.  Cəmiyyətin  informasiya 

fəaliyyətində kitab və kitabçılıq işi anlayışlarının sisteminin yeri və əhəmiyyəti. 

Nəşr ictimai (milli) kommunikasiyanın üsulu kimi.    



VI Mövzu. Kitab – sosial kommunikasiyanın janr üsulunun forması 

kimi. 

Yazı  və  kitab  sosial  kommunikasiyanın  sistemi  kimi.  Kitabşünaslıq 

PDF created with pdfFactory Pro trial version 

www.pdffactory.com




 

 

 



12 

kateqoriyalarından  olan  kitabın  dialektik  kateqoriyasının  dialektikasının 

müəyyən edilməsi. Kitabın növləri və tipləri sosial kommunikasiyada əsərlərin 

janr baxımından inkişaf formasını göstərən amil kimi. Kitab və kitabçılıq işinin 

mövcudluq  forması  olan  nəşrlərin  sosial  kommunikasiyada  yeri.  Kiabçılıq 

işində nəşr anlayışı.  



VII Mövzu. Kitab qlobal kommunikasiya sistemində üsul kimi. 

Qlobal  kommunikasiya  anlayışının  məzmunu.  Kitab  və  müasir 

avtomatlaşdırılmış  (qlobal  və  məhəlli)  informasiya  sistemində.  Kitab  və 

elektron nəşrlər. Qloballaşmada onların yeri və əhəmiyyəti.   



 

 

 

 

 

 

 

II BÖLMƏ 

Kitab və kitabçılıq işi tipologiyasının  

təkamülü və inkişafı 

 

I Mövzu. Dünyada kitabın tipologiyasının təkamülü və inkişafı. 

Kitab tipologiyasının inkişafı mərhələləri haqqında. XI-XVII əsrlər kitab 

tipologiyasının  birinci  mərhələsi  kimi.  Feodal  cəmiyyəti  şəraitinin  və  kilsə 

idealogiyasının  kitabın  tipologiyasının  birinci  mərhələsində  yeri.  XVII-XVIII 

əsrlərdə  dünyəvi  xarakter  daşıyan  çap  nəşrlərinin  meydana  gəlməsi.  Tədris 

pedoqoji  mövzuda  meydana  gəlmiş  və  yayılmış  kitablar  haqqında.  Fəlsəfə, 

məntiq və filologiya sahələrində yaranmış sistemləşdirmənin ayrı-ıyrı ölkələrdə 

tətbiq edilməsi və inkişaf etdirilməsi.  

Kitab  məhsulunun  sistemləşdirilməsinin  bilavasitə  kitabxanalarda  və 

biblioqrafik  vəsaitlərdə  əks  olunan  təcrübənin  əhəmiyyəti.  Rusiya  və  Qərbi 

Avropa ölkələrində mövcud olan təcrübənin əhəmiyyəti.   

II Mövzu. XIX əsrdə dünyada kitabın tipologiyasının formalaşması.  

İnsanın  və  bütövlükdə  cəmiyyətin  inkişafında  kitabın  rolunun  və 

əhəmiyyətinin  dərk  edilməsini  şərtləndirən  amillər  haqqında.  Dünyada  kitab 

istehsalının  kəmiyyət  və  keyfiyyətini  xarakterizə  edən  faktlarının  təhlili. 

Kitabçılıq  işinin  inkişafı  kitab  məhsulunun  sistemləşdirilməsini  şərtləndirən 

amil  kimi.  Sistemləşdirmənin  həyata  keçirilməsinin  məntiqi  əsaslarının 

yaradılması 

problemi. 

Kitabşünaslıqda 

sistemləşdirməni 

əsaslandıran 

PDF created with pdfFactory Pro trial version 

www.pdffactory.com



 

 

 



13 

kateqoriyaların  yaradılması  və  tətbiqi  məsələləri.  Sistemləşdirmənin  və 

kitabçılıq işinin praktikasının inkişafının məntiqi – filoloji biliklərin inkişafında 

rolu  və  yeri.  Bu  dövrün  kitab  tipologiyasının  inkişafının  dünyada  kitab 

tipologiyasının ikinci inikşaf mərhələsi kimi  təhlil edilməsi.  

XIX əsrdə kitab nəşriyyatları sisteminin kitab ticarətinin və kitabxanalar 

şəbəkəsinin  formalaşmasının  bütövlükdə  kitabşünaslıq  elminin,  o  cümlədən 

kitab tipologiyasının inikşafına təsir göstərən amillər kimi təhlili.  

Elməlrin 

təsnifatının 

yaranması 

və 


kitab 

məhsulunun 

sistemləşdirilməsində  onun  rolu.  Kitabın  sistemləşdirilməsində  filologiya 

elmlərinin,  xüsusilə  dilşünaslıq  və  ədəbiyyatşünaslığın  yeri.  Dünyəvi  kitab 

tipologiyasında  Qərbi  Avropa  ölkələrinin  və  Rusiyanın  rolu.  Dünyada 

informasiya  nəşrlərinin  yaranması  və  bu  sistemdə  kitab  tipologiyasının 

əhəmiyyəti.  Bu  dövrün  kitab  tipləri  haqqında.  Kitabın  kommunikasiya 

sistemində  rolunun  artmasının  kitabın  quruluşunun,  bütövlükdə  aparatının 

yaxşılaşdırılmasına və inikşafına təsir göstərən amil kimi xarakterizə edilməsi.       

III  Mövzu.  XX  əsrdə  dünyada  kitabın  tipologiyasının  inkişafı 

məsələləri. 

Dünyada 


kitab 

nəşrinin, 

nəşriyyat 

sisteminin 

genişlənməsini 

şərtləndirən  amillər  haqqında.  Kitab  məhsulunun  kəmiyyət  və  keyfiyyətcə 

inikşafının  təhlili.  Mühüm  informasiya  və  biblioqrafik  nəşrlərin  çap 

edilməsinin  əhəmiyyəti  haqqında.  Kitab  tipologiyasının  nəzəri  bazasının 

yaranmasında  dünya  alimlərinin  rolu.  Müasir  cəmiyyətin  ictimai-iqtisadi  və 

mədəni həyatında kitabın rolunun daha da artması və cəmiyyətin informasiya 

təminatında  onun  yeri.  Kitabın  keyfiyyətcə  dəyişməsinin  (məzmun,  mövzu, 

ədəbi forma, struktur, bədii poliqrafik tərtibat və s.) əhəmiyyəti haqqında. 



IV  Mövzu.  XIX  əsrdən  XX  əsrin  əvvəllərinə  qədər  kiatbın 

tipologiyasının inkişafı. 

XIX əsrdən XX əsrin əvvəllərinə qədər kitab nəşrinin vəziyyətinin təhlili. 

Kitab  tiplərinin  yaranmasına  təsir  göstərən  amillər  haqqında.  Nəşriyyat  və  iri 

mətbəələrin yaranmasının kitabın tiplər üzrə inikşafında əhəmiyyəti. Əsas kitab 

tiplərinin nəşri və onların təhlili.   

V  Mövzu.  Mövzu.  1920-1950-ci  illərdə  Azərbaycanda  kitabın 

tipologiyasının formalaşması xüsusiyyətləri. 

Kitab nəşrinə təlabatın artmasına təsir göstərən amillər haqqında. Təhsil, 

maarif,  elm  və  mədəniyyətin  inkaşafının  kitab  nəşrinin  genişlənməsində 

əhəmiyyəti. 

Mühüm 

biblioqrafik 



mənbələrin 

yaranması. 

Kitabın 

sistemləşdirilməsinə  səy  göstərilməsinin  səbəbləri  haqqında.  Nəşriyyat 

sisteminin  daha  da  inkişafının  kitabın  tiplərinin  formalaşmasında  yeri  və  rolu. 

PDF created with pdfFactory Pro trial version 

www.pdffactory.com



 

 

 



14 

Müəllif  –  kitab  tipləri  və  oxucu  münasibəti.  Əsas  kitab  tiplərini  xarakterizə 

edən mühüm nəşrlərin təhlili.    

VI  Mövzu.  1950-2007-ci  illərdə  Azərbaycanda  kitab  və  kitabçılıq 

işinin tipologiyasının inkişaf etdirilməsinin xüsusiyyətləri.  

Nəşriyyat  sisteminin  və  kitabxana  şəbəkəsinin  daha  da  inkişafının 

Azərbaycan  kitabının  tipologiyasında  yeri  və  rolu.  Azərbaycan  kitabının 

kəmiyyət  və  keyfiyyətcə  inkişafının  təhlili.  Kitabın  tiplər  və  nəşr  tipləri  üzrə 

inkişafının  xüsusiyyətləri.  Müasir  dövrdə  kitabın  tipologiyasının  inkişafı 

məsələləri və onun kitabçılıq işi, ümumiyyətlə kitabçılıq elmi üçün əhəmiyyəti. 



VII  Mövzu.    Kitab  və  kitabçılıq  işi  tipologiyasının  inkişaf 

etdirilməsində Azərbaycanlı kitabşünas alimlərin rolu. 

Azərbaycan  kitab  tipologiyasının  nəzəri  məsələlərinin  işlənməsinin 

vəziyyəti. Azərbaycan kitabşünaslarının kitabçılıq işi və kitabın tipologiyasının 

nəzəri və təcrübi məsələlərinin işlənməsində rolu. Bu istiqamətdə nəşr edilmiş 

mühüm elmi tədqiqat əsərlərinin təhlili.   

VIII  Mövzu.  Tipoloji  modelləşdirmə  bibliotipologiyanın  spesifik 

metodu kimi. 

«Sistemləşdirmə»  bibliotipologiyanın  əsas  anlayışı  kimi.  Kitabçılıq  işi 

prosseslərinin  mahiyyətinin  açılmasında  sistemləşdirmənin  əhəmiyyəti. 

«Sistemləşdirmə»,  əvvəlcədən  düşünülmüş  plan  əsasında  kitab  məhsulunun 

yerləşdirilməsini  həyata  keçirən  vasitə  kimi.  «Sistemləşdirmə»nin  kitab 

mağazalarının  ticarət  zallarında  kitabların  düzülüşündə,  əlifba  kataloğunda, 

kartotekanın  yerləşdirilməsində,  biblioqrafik  predmetləşdirmədə,  təsnifatda, 

qruplaşdırmada və s. əhəmiyyəti.  

Kitabşünaslığın  digər  metodları  içərisində  tipoloji  metodun  əsas 

xüsusiyyəti.  Kitab  tipologiyasının  predmetinin  spesifikası.  Əldə  edilmiş 

nəticələrin  sistemləşdirilməsi  funksiyasının  yerinə  yetirilməsində  tipoloji 

metodun  yeri.  Tipoloji  metod  ümumelmi  metodikada  rolu.  Tipoloji  metod, 

tipoloji 

modelləşdirmənin  xüsusi  metodlarının 

konkret 

məcmusunun 

yaradılmasında əhəmiyyəti.  

Müasir  kitabşünaslıqda  tipoloji  modelləşdirmənin  əhəmiyyəti.  Müəyyən 

obyektlərin 

modellər  obyektinə  anoloji  şərti  nümunələri,  sxemləri, 

konstruksiyaları  və  s.  əsasında  kitabşünaslığın  problemlərinin,  xüsusilə 

modelləşdirmənin  istifadə  edilməsində  yeri.  Kitab  tipologiyasının  təsnifatında 

hər bir sxem model kimi. Müasir dövrdə bibliosistemləşdirmə və bibliotipoloji 

metod kitabşünaslığın anlayışları sistemində yeri.       



IX Mövzu. Kitab tipologiyasının müasir problemləri.  

Müasir  mərhələdə  kitab  daha  mürəkkəb,  dərin  strukturlaşdırılmış  geniş 

PDF created with pdfFactory Pro trial version 

www.pdffactory.com




 

 

 



15 

əhatəli  sistem  kimi.  Kitabın  hər  cəhətdən  inkişafı  sistemləşdirmənin 

məqsədyönlü şəkildə idarə edilməsini şərtləndirir. Kitabçılıq işinin bu çətin və 

mürəkkəb  problemin  həllində  kitab  tipologiyasının  rolu  və  yeri.  Kitab 

məhsulunun  istehsalı  ilə  istehlakı  arasındakı  qeyri  mütənasibliyin  aradan 

qaldırılmasında,  tənzimlənməsində  kitab  tipologiyasının  elmi  əsaslarla 

işlənməsinin əhəmiyyəti.  Kitab və oxucu tipologiyasının sıx əlaqəsi haqqında. 

Rael  kitab  məhsulu  müxtəlifliyində  kitabın  sahə  və  mövzu  üzrə 

proporsiyalarının  müəyyənləşdirilməsində  kitab  tipologiyasının  rolu.  Müxtəlif 

tiplərə  mənsub  olan  kitabların  optimal  nisbətinin  öncə  görməsinin 

metodologiyasının işlənməsində kitabçılıq işi üzrə elmi tədqiqatların mahiyyəti, 

məzmunu və quruluşu haqqında.  

Müasir  mərhələdə  kitab  və  kitabçılıq  işinin  bir  çox  zəruri  və  çətin 

problemlərinin  həllində  kitabın  ümumi  tipoloji  nəzəriyyəsinin  əhəmiyyəti. 

Kitabın  sistemləşdirilməsinin  elmi  fənn  kimi  formalaşmasında  və  inkişafında 

kitabın tipologiyasının ümumi nəzəriyyəsinin əhəmiyyəti.  

Kitabşünaslığın  biblioqrafiya,  bibliologiya,  biblionomiya  və  s.  şəklində 

inkişafı  və  müasir  mərhələdə  sistemləşdirmənin  elmi  praktiki  məsələlərinin 

həllində  yerinin  və  rolunun  əhəmiyyəti.  Kitabın  tipologiyası,  yəni 

bibliotipologiya  kitabın  istehsalı,  yayılması  və  istifadə  edilməsini  əhatə  edən 

ümumi  kitabşünaslıq  nəzəriyyəsi  kimi.  Kitab  tipologiyasının  bu  əhəmiyyəti 

kitabşünaslığın  elmi  fənn  kimi  əsaslı  şəkildə  inkişafını  şərtləndirən  amil  kimi. 

Kiab  tipologiyasının  inkişafı  müasir  dövrdə  kitab  və  kiabçılıq  işinin  bir  çox 

kompleks problemlərinin daha geniş şəkildə inkişafını təmin edən sahə kimi.      



ƏDƏBİYYAT 

 

A) Azərbaycan dilində 

 

1. Allahverdiyev B.V. Kitabşünaslıq. –Bakı: ADU, 1974. –S. 3-40. 

3.  Allahverdiyev  B.V.,  Məmmədzadə  R.A.  Müasir  mərhələdə  kitab 

ticarətinin təşkili. –Bakı: Gənclik, 1996. –S.167-221. 

4.  Allahverdiyev  B.V.  Ümumi  kitab  tarixi.  –Bakı:  Azərbaycan  Milli 

Ensiklopediyası, NPB, 2003. –S.341-376. 

5.  Azərbaycan  SSR-in  mətbuatı:  (1920-1956):  Statistik  materiallar.  –

Bakı: Azərbaycan Dövlət Kitab palatası, 1958. -47 s. 

6. Azərbaycanda nəşriyyat işi. –Bakı: Yeni Nəsil, 2001. –156 s.   

7.  Həsənov  H.  Azərbaycan  kitabının  inkişaf  mərhələləri.  –Bakı: 

Azərnəşr, 1989. –253 s.  

8. Quliyeva S.F. Azərbaycan Soraq məlumat ədəbiyyatı. –Bakı: Təhsil, 

PDF created with pdfFactory Pro trial version 

www.pdffactory.com




 

 

 



16 

2006. -176 s. 

9. Nəşriyyat işi. –Bakı: Yeni Nəsil, 2001. –216 s.  

10. Umudlu İ. Kitab nəşri bu gün. –Bakı: Əbilov, Zeynalov və oğulları. 

2004. –321 s.  

11.  Zeynalov  Ə.  XX  əsrin  əvvəllərində  Azərbaycanda  kitab  nəşri: 

Orucov qardaşları nəşriyyatının fəaliyyəti. –Bakı: Azərbaycan, 1997. –90 s. 

 

b) Rus dilində 

 

12. 


Барсук 

А.И. 


Основные 

виды 


библиографии 

и 

общекниговедческая  типология  литературы.  –Книга.  Исслед.  и 



материалы. 1975, сб. 31, с. 11.  

13.  Беловицкая  А.А.  Общее  книговедение.  –М.:  Книга,  1987.  –

255 с.  

14.  Гречихин  А.А.  Типология  учебно-педагогической  книги: 

Учеб. пособие. М., 1985. -60с.  

15.    Гречихин  А.А.  Современные  проблемы  типологии  книги 

Воронеж, Издательство Воронежского Университета, 1989. -247 с. 

16.  Гречихин  А.  А.,  Здоров  И.  Г.  Информационные  издания: 

типология и основные особенности подготовки. 2-е изд., перераб. и доп. 

М.: Книга, 1988. -272 с.   

17. 

Иваницкий  В.  Ю.  Естественнонаучная  популярная 



литература в современном обществе. М.: Знание, 1976. 71 с. 

18.  Кастрюлина  Л.  Н.  Проблемы  типологии  литературы  и  ее 

значение  для  теории  и  практики  редактирования  //  Книга:  Исслед.  и 

материалы. 1973. Сб. 26. С. 33-48. 

19.  Кузин  Ф.  А.  Естественнонаучная,  техническая  и  медцинская 

книга: Учебник для вузов. М.: Книга, 1985. 351 с. 

20.  Кодак  Н.Ф.  Время.  Произведение.  Книга.  –Киев:  Науково 

Думка, 1987. –196 с. 

21. Кшиштов М. Наука о книге. –М.: Книга, 1991. –196 с.   

22. Моргенштерн И.Г. Проблемы типологии современной книги. 

–Книга, Исслед. и материалы. 1975, сб. 30, с. 13.   

23.  Омилянчук  С.  П. К  определению  категории  «книга»  //  Совр. 

пробл.  книговедения,  кн.  торговли  и  пропаганды  книги.  –М.,  1983.  –

Вып. 3. 


PDF created with pdfFactory Pro trial version 

www.pdffactory.com




 

 

 



17 

24.    Омилянчук  С.П.  О  книговедческом  содержании  понятия 

«издание»  //  Совр.  пробл.  книговедения,  кн.  тарговли  и  пропаганды 

книги. –М., 1987. –Вып. 4. 

25.  Омилянчук  С.П.  Об  определении  понятия  «информация» 

//Совр.  пробл.  книговедения,  кн.  торговли  и  пропоганды  книги.  –М., 

1988. –Вып. 5. 

 26.  Соколова  Е.П.  Типология  стихотвороных  сборников: 

Критерии  классификации.  Анализ  образцов:  На  примере  изд-ва  «Сов. 

писатель»: Автореф. дис. … канд. Филол. наук / МГУ. М., 1971. 18 с.  

27. Теплов Д. Ю. Типизация в книговедении и библиографии. М.: 

Книга, 1977. 192 с.  

28.  Тяпкин  Б.  Г.  Вопросы  типологии  в  современном 

книговедении. М., 1974. с. 17-22, 44-47. 

29. Типология книжных изданий. –М., 1976. –С. 18.   

30. Черняк  А. Я. О понятии «тип технической книги» // Науч. и 

техн. б-ки СССР. 1973. Вып. 4. С. 3-8.  

31. Черняк  А. Я. О целевом и читательском назначении книги // 

Сов. библиогр. 1974. № 5. С. 65-72.  

32.  Черняк  А.  Я.  История  технической  книги.  2-е  изд.,  прераб. 

М.: Книга, 1981. 318 с.  

33.  Швецова-Водка  Г.  Н.  Типология  книги  //  Книга:  Исслед.  и 

материалы. 1983. Сб. 46. С. 40-59.   

 

 



 

 

 



 

 

 



 

 

 



 

 

PDF created with pdfFactory Pro trial version 



www.pdffactory.com

Yüklə 131,79 Kb.

Dostları ilə paylaş:




Verilənlər bazası müəlliflik hüququ ilə müdafiə olunur ©genderi.org 2024
rəhbərliyinə müraciət

    Ana səhifə