AZƏRB A YCAN RE S PUB L İK AS I T ƏH S İL NAZİ RL İYİ
AZƏRB A YCAN RE S PUB L İK AS ININ
T ƏH S İL PRO B L E ML ƏRİ İNS T İT UT U
B AK I DÖ VL ƏT UNİVE RS İT ET İ
MAG İS T R H AZIRL IĞ I ÜÇÜN
K İT AB VƏ K İT AB ÇIL IQ İŞİNİN T İPO L OG İYAS ININ
MÜAS İR PRO B L E ML ƏRİ
PRO Q R AM
İstiqamətin şifri və adı: HS 060000 Kitabşünaslıq
İxtisasın şifri və adı: HSM 060005 Nəşriyyat işi və redaktəetmə
B AK I – 2008
AZƏRB A YCAN RE S PUB L İK AS I T ƏH S İL NAZİ RL İYİ
AZƏRB A YCAN RE S PUB L İK AS ININ
T ƏH S İL PRO B L E ML ƏRİ İNS T İT UT U
PDF created with pdfFactory Pro trial version
www.pdffactory.com
3
B AK I DÖ VL ƏT UNİVE RS İT ET İ
MAG İS T R H AZIRL IĞ I ÜÇÜN
K İT AB VƏ K İT AB ÇIL IQ İŞİNİN T İPO L OG İYAS ININ
MÜAS İR PRO B L E ML ƏRİ
PRO Q R AM
İstiqamətin şifri və adı: HS 060000 Kitabşünaslıq
İxtisasın şifri və adı: HSM 060005 Nəşriyyat işi və redaktəetmə
Azərbaycan Respublikası Təhsil
Nazirliyinin 11.03.2008-ci il tarixli 195/03-04
saylı əmri ilə fənn proqramı limi
təsdiq edilmişdir
B AK I – 2008
Proqramı tərtib edən: pedoqoji elmlər namizədi,
Dosent N.M.Mehrəliyeva
PDF created with pdfFactory Pro trial version
www.pdffactory.com
4
Proqramın redaktoru: tarix elmlər doktoru,
Professor B.V.Allahverdiyev
Rəyçilər: filologiya elmlər doktoru,
professor L.H.Səmədova
filologiya elmlər doktoru,
professor İ.Ö.Vəliyev
© Bakı Üniversiteti nəşriyyatı, 2008
İzahat vərəqi
Magistrlərə
kitab
və
kitabçılıq
işinin
tipologiyasının
müasir
problemlərinin təlimi, bütövlükdə ümumi kitabşünaslığın müasir nəzəri
məsələlərində
mövcud
olan
əsas problemlərinin və nəticələrinin
mənimsənilməsinə imkan verir. Bu təlim eyni zamanda peşəkar, elmi və
praktiki fəaliyyətdə əldə edilmiş müasir kitabşünaslıq bilgilərinin magistrlərə
öyrədilməsinə, onların elmi nəticələrindən səmərəli istifadə etmələrinə kömək
edir, kitab və kitabçılıq işinin tipologiyasının cəmiyyətin kommunikasiya
sisteminin prosseslərində yeri, əhəmiyyəti və rolu haqqında təsəvvür yaradır,
PDF created with pdfFactory Pro trial version
www.pdffactory.com
5
onların fəaliyyətlərini kitab və kitabçılıq işinin tipologiyasının müasir
problemləri üzrə elmi tədqiqatlar aparmağa istiqamətləndirir.
«Kitab və kitabçılıq işinin tipologiyasının müasir problemləri» kursunun
magistrlərə öyrədilməsi nəticəsində magistrlər kitabın tipologiyasının müasir
sisteminin mahiyyətini, kitabçılıq işində yeri, rolu və əhəmiyyəti, spesifik
xüsusiyyətləri, kitab və kitabçılıq işinin əlamətlərini və xarakteristikasını,
kitabın növləri, tipləri, nəşr tipləri, forma və məzmun dəyişikliyi və inkişafı,
cəmiyyətin informasiya sistemindəki yerini və əhəmiyyətini əsaslı şəkildə
mənimsəyirlər.
Burada eyni zamanda kiatbın tipologiyasının sistemini, xarakterini,
kitabın məntiqi – semantik moderi ilə bərabər, daha çox tipoloji əlamətlərini,
nəşrlər sistemini, siyahılarını dərk edirlər. Onların düzülüşünün əsas sıralama
prinsiplərinin və metodlarını mənimsəyirlər. Kurs eyni zamanda magistrlərdə
bu biliklərdən elmi və praktiki fəaliyyətlərində istifadə etmək bacarığı aşılayır.
Magistrlər kurs vasitəsilə nəşrlər kütləsi və axınının təhlili vərdişlərinə
yiyələnirlər. Bu deyilənləri magistrlər aşağıdakı mövzular əsasında öyrənirlər:
1. «Kitabın tipologiyasının obyekti, pridmeti və vəzifəsi»; 2. «Kitabın
tipologiyası müasir kitabşünaslığın elmi fənni kimi»; 3. «Tipoloji əlamətlərin
kitab və kitabçılıq işində yeri»; 4. «Kitabın tiplər üzrə nəşri və əhəmiyyəti»; 5.
«Tip», «ədəbiyyat» və «sənət» anlayışlarının mahiyyəti, məzmunu və qarşılıqlı
əlaqələsi»; 6. «Kitab – sosial kommunikasiyanın janr üsulunun forması kimi»;
7. «Kitab qlobal kommunikasiya sistemində üsul kimi»; 8. «Dünyada kitabın
tipologiyasının təkamülü və inkişafı»; 9. «XIX əsrdə dünyada kitabın
tipologiyasının formalaşması»; 10. «XX əsrdə dünyada kitabın tipologiyasının
inkişafı məsələləri»; 11. «Azərbaycanda kitabın tipologiyasının yaranması və
inikşafı»; 12. «XIX əsrdən XX əsrin əvvəllərinə qədər kiatbın tipologiyasının
inkişafı»; 13. «1920-1950-ci illərdə Azərbaycanda kitabın tipologiyasının
formalaşması xüsusiyyətləri»; 14. «1950-2007-ci illərdə Azərbaycanda kitab və
kitabçılıq işinin tipologiyasının inkişaf etdirilməsi və bu sahədə Azərbaycanlı
kitabşünas alimlərin rolu»; 15. «Tipoloji modelləşdirmə bibliotipologiyasının
spesifik metodu kimi»; 16. «Kitab tipologiyasının müasir problemləri» və s.
PDF created with pdfFactory Pro trial version
www.pdffactory.com
6
Kitab və kitabçılıq işinin tipologiyasının
müasir problemləri
fənninin mövzu planı (əyani şöbə üzrə)
Saatların miqdarı
№
Bölmələrin və
mövzuların
adları
Cəmi
Müh.
Məş.
1
Giriş
2
2
-
I BÖLMƏ
Kitab və kitabçılıq işinin nəzəri və təcrübi məsələləri
2 I Mövzu. Kitabın tipologiyasının obyekti, pridmeti və
vəzifəsi
4 2 2
3
II Mövzu. Kitabın tipologiyası müasir kitabşünaslığın
elmi fənni kimi
2 2
-
4 III Mövzu. Tipoloji əlamətlərin kitab və kitabçılıq
işində yeri
2 2 -
5 IV Mövzu. Kitabın tiplər üzrə nəşri və əhəmiyyəti
2 2 -
6 V Mövzu. Tip, ədəbiyyat və sənət anlayışlarının
mahiyyəti, məzmunu və qarşılıqlı əlaqələsi
4 2 2
PDF created with pdfFactory Pro trial version
www.pdffactory.com
7
7 VI Mövzu. Kitab – sosial kommunikasiyanın janr
üsulunun forması kimi
4 2 2
8 VII Mövzu. Kitab qlobal kommunikasiya sistemində
üsul kimi
2 2 -
II BÖLMƏ
Kitab və kitabçılıq işi tipologiyasının təkamülü və inkişafı
9
I Mövzu. Dünyada kitabın tipologiyasının
təkamülü və inkişafı (qədim dövrdən XIX əsrin
sonuna qədər)
2
2
-
10 II Mövzu. Dünyada kitabın tipologiyasının
formalaşması və inkişafı xüsuiyyətləri
4
2
2
11 III Mövzu. XIX əsrdən XX əsrin əvvəllərinə
qədər kiatbın tipologiyasının inkişafı
2
2
-
12 IV Mövzu. 1920-1950-ci illərdə Azərbaycanda
kitabın
tipologiyasının
formalaşması
xüsusiyyətləri
4
2
2
13 V Mövzu. 1950-2007-ci illərdə Azərbaycanda
kitab və kitabçılıq işinin tipologiyasının inkişaf
etdirilməsi xüsusiyyətləri.
4
2
2
14 VI Mövzu. Kitab və kitabçılıq işi tipologiyasının
inkişaf etdirilməsində Azərbaycanlı kitabşünas
alimlərin rolu
4
2
2
15 VII
Mövzu.
Tipoloji
modelləşdirmə
bibliotipologiyanın spesifik metodu kimi
2
2
-
16 VIII Mövzu. Kitab tipologiyasının müasir
problemləri
4
2
2
CƏMİ
48 32 16
PDF created with pdfFactory Pro trial version
www.pdffactory.com
8
Kitab və kitabçılıq işinin tipologiyasının
müasir problemləri
fənninin mövzu planı (qiyabi şöbə üzrə)
Saatların miqdarı
№
Bölmələrin və
mövzuların
adları
Cəmi
Müh.
Məş.
1
Giriş
-
-
-
I BÖLMƏ
Kitab və kitabçılıq işinin nəzəri və
təcrübi məsələləri
2 I Mövzu. Kitabın tipologiyasının obyekti, pridmeti və
vəzifəsi
4 2 2
3
II Mövzu. Kitabın tipologiyası müasir kitabşünaslığın
elmi fənni kimi
-
-
-
4 III Mövzu. Tipoloji əlamətlərin kitab və kitabçılıq
işində yeri
2 2 -
5 IV Mövzu. Kitabın tiplər üzrə nəşri və əhəmiyyəti
-
-
-
6 V Mövzu. Tip, ədəbiyyat və sənət anlayışlarının
mahiyyəti, məzmunu və qarşılıqlı əlaqələsi
1 1 -
7 VI Mövzu. Kitab – sosial kommunikasiyanın janr
üsulunun forması kimi
-
-
-
8 VII Mövzu. Kitab qlobal kommunikasiya sistemində
üsul kimi
1 1 -
PDF created with pdfFactory Pro trial version
www.pdffactory.com
9
II BÖLMƏ
Kitab və kitabçılıq işi tipologiyasının
təkamülü və inkişafı
9
I Mövzu. Dünyada kitabın tipologiyasının
təkamülü və inkişafı (qədim dövrdən XIX əsrin
sonuna qədər)
4
2
2
10 II Mövzu. Dünyada kitabın tipologiyasının
formalaşması və inkişafı xüsuiyyətləri
1
1
-
11 III Mövzu. Azərbaycanda kitabın tipologiyasının
yaranması və inikşafı (XIX əsrdən XX əsrin
əvvəllərinə qədər)
1
1
-
12 IV Mövzu. 1920-1950-ci illərdə Azərbaycanda
kitabın
tipologiyasının
formalaşması
xüsusiyyətləri
-
-
-
13 V Mövzu. 1950-2007-ci illərdə Azərbaycanda
kitab və kitabçılıq işinin tipologiyasının inkişaf
etdirilməsi xüsusiyyətləri.
1
1
-
14 VI Mövzu. Kitab və kitabçılıq işi tipologiyasının
inkişaf etdirilməsində Azərbaycanlı kitabşünas
alimlərin rolu
-
-
-
15 VII
Mövzu.
Tipoloji
modelləşdirmə
bibliotipologiyanın spesifik metodu kimi
1
1
-
16 VIII Mövzu. Kitab tipologiyasının müasir
problemləri
-
-
-
CƏMİ
16 12 4
PDF created with pdfFactory Pro trial version
www.pdffactory.com
10
Kursun məzmunu
GİRİŞ
Kitabın tipologiyasının kitabçılıq işində yeri və əhəmiyyəti. Kursun digər
elmi və xüsusi fənnlərlə əlaqəsi. Magistr hazırlığında kursun yeri və rolu.
Kitabçılıq işinin ayrı-ayrı bölmələrinin və sahələrinin öyrənilməsində fənnin
elmi, nəzəri və metodoloji əhəmiyyəti. Kursun tədrisinin forma və üsulları.
Fənnin tarixşünaslığı, mənbəşünaslığı və ədəbiyyatın təhlili.
I BÖLMƏ
Kitab və kitabçılıq işinin nəzəri və
təcrübi məsələləri
I Mövzu. Kitabın tipologiyasının obyekti, pridmeti və vəzifəsi.
Kursun obynekti, onun tərkib hissələri və məzmunu. Kitab və kitabçılıq
işi ümumi elmi kateqoriya kimi. Müasir elmdə kitab və kitabçılıq işinin əsas
mahiyyətinin və quruluşunun müəyyən edilməsi. Kitab və kitabçılıq işi
fənninin spesifik xüsusiyyəti. Kitab, kitabçılıq işi və kitabşünaslığın
problemlərinin müxtəlifliyi kitab tipologiyasının obyekti kimi.
Kitab tipologiyasının obyektində kitabşünaslıq anlayışları, hadisələri və
münasibətlərinin yeri. Kitabşünaslıq obyektinin, prosseslərinin, anlayışlarının
və metodlarının sistemləşdirilməsi kitab tipologiyasının predmeti kimi.
Kitabın tipologiyasının predmeti və metodunun spesifikası.
II Mövzu. Kitabın tipologiyası müasir kitabşünaslığın elmi fənni
kimi.
Bir elmi fənn kimi kitab tipologiyasının tarixi əhəmiyyəti. İctimai-
iqtisadi formasiyaların informasiya mübadiləsi sisteminə təsiri (kitabçılıq işi
əsasında). Kitabın tipologiyasının tarixi inkişafı cəmiyyətin müxtəlif inkişaf
mərhələlərində mövcud olan elmi-idrak və elmi-təfəkkür üsulları ilə əlaqəsi
haqqında.
Kitab tipologiyasının elmi fənn kimi formalaşmasında iştirak edən əsas
əlamətlər haqqında. Kitabın tipologiyasının filologiyanın tərkib hissəsi kimi
xarakteristikası.
Kitabşünaslığın
müstəqil
elmi
fənni
kimi
kitabın
tipologiyasının məqsədyönlü tədqiqat obyektinə çevrilməsi prossesi.
Kitabın tipologiyasının dövrləşməsində, inkişafında nəzərə alınan
meyarlar: ictimai-iqtisadi formasiya, mənəvi istehsal üsulu, informasiya
mübadiləsi üsulu (kitab istehsalı), kitabın sistemləşdirilməsi üsulu və s.
PDF created with pdfFactory Pro trial version
www.pdffactory.com
11
haqqında.
Kitabın tipologiyasının bu ümumi meyarlarının qarşılıqlı əlaqəsi.
Konkret tarixi şəraitdə kitab ti pologiyasının tarixi formalaşmasının spesifikası.
Kitabın tipologiyasının tarixinin ümumi və xüsusi xarakteristikası,
ənənəsi və qanunauyğunluqlarının vəhdəti haqqında.
Kitabın tipologiyasının əsas prinsiplərinin: inkişaf prinsipi, tarixi və
məntiqi vəhdət prinsipi, sistemlilik prinsipi və s. haqqında. Kitab və kitabçılıq
işi ilə əlaqədar tarixi mənbələrin: 1. mədəniyyət, fəlsəfə, məntiq və
elmşünaslığın tarixi və nəzəriyyəsi; 2. kitabşünaslığa dair (redaktorluq işinin
nəzəriyyəsi və praktikası, kitabın bədii tərtibatı, poliqrafiya texnologiyası,
biblioqrafiya, kitabxanaşünaslıq və i.a.); 3. əlaqədar və qonşu elmlərin
sistemləşdirilməsini əks edən: dilşünaslıq, ədəbiyyatşünaslıq, informatika, tarixi
mənbəşünaslıq və s; 4. bilavasitə kitabın tipologiyasının formalaşması
prossesini əks edən və s. kitabşünaslığın elmi fənni olan kitab tipologiyası üçün
yeri və rolu.
III Mövzu. Tipoloji əlamətlərin kitab və kitabçılıq işində yeri.
Tipoloji əlamətlərin yaranmasını və inikşafını şərtləndirən amillər.
Tipoloji əlamətlərin inkişafında ictimai-iqtisadi formasiyanın rolu. Tipoloji
əlamətlərin kitab tiplərinin və nəşr tiplərinin yaranmasında və inkişafında
əhəmiyyəti və yeri. Tipoloji əlamətlər haqqında nəzəriyyələr və onların
yaradıcıları haqqında. «Növ», «Tip» və «Nəşr tipi» anlayışlarının mahiyyəti,
quruluşu və məzmunu haqqında. Tipoloji əlamətlərin kitab istehsalı və
yayılmasında əhəmiyyəti.
IV Mövzu. Kitabın tiplər üzrə nəşri və əhəmiyyəti.
Kitab tiplərinin yaranması və inkişafının tarixi haqqında. Kitabın tiplər
və nəşr tipləri üzrə buraxılması, kitabın oxucular arasında təbliği və yayılmasını
təmin edən əsas amillərdən biri kimi. Əsas əlamətlərin xarakteristikası. Müllif -
kitab tipi və oxucu münasibətlərinin qarşılıqlı əlaqəsi.
V Mövzu. «Tip», «ədəbiyyat» və «sənət» anlayışlarının mahiyyəti,
məzmunu və qarşılıqlı əlaqələsi.
«Tip» və «Ədəbiyyat» anlayışlarının ümumi və fərqli cəhətləri haqqında.
«Tip» və «Ədəbiyyat» anlayışlarının tərifi. «Çap əsərləri» və «Sənət»
anlayışlarının quruluşu və tərifi haqqında. Cəmiyyətin informasiya
fəaliyyətində kitab və kitabçılıq işi anlayışlarının sisteminin yeri və əhəmiyyəti.
Nəşr ictimai (milli) kommunikasiyanın üsulu kimi.
VI Mövzu. Kitab – sosial kommunikasiyanın janr üsulunun forması
kimi.
Yazı və kitab sosial kommunikasiyanın sistemi kimi. Kitabşünaslıq
PDF created with pdfFactory Pro trial version
www.pdffactory.com
12
kateqoriyalarından olan kitabın dialektik kateqoriyasının dialektikasının
müəyyən edilməsi. Kitabın növləri və tipləri sosial kommunikasiyada əsərlərin
janr baxımından inkişaf formasını göstərən amil kimi. Kitab və kitabçılıq işinin
mövcudluq forması olan nəşrlərin sosial kommunikasiyada yeri. Kiabçılıq
işində nəşr anlayışı.
VII Mövzu. Kitab qlobal kommunikasiya sistemində üsul kimi.
Qlobal kommunikasiya anlayışının məzmunu. Kitab və müasir
avtomatlaşdırılmış (qlobal və məhəlli) informasiya sistemində. Kitab və
elektron nəşrlər. Qloballaşmada onların yeri və əhəmiyyəti.
II BÖLMƏ
Kitab və kitabçılıq işi tipologiyasının
təkamülü və inkişafı
I Mövzu. Dünyada kitabın tipologiyasının təkamülü və inkişafı.
Kitab tipologiyasının inkişafı mərhələləri haqqında. XI-XVII əsrlər kitab
tipologiyasının birinci mərhələsi kimi. Feodal cəmiyyəti şəraitinin və kilsə
idealogiyasının kitabın tipologiyasının birinci mərhələsində yeri. XVII-XVIII
əsrlərdə dünyəvi xarakter daşıyan çap nəşrlərinin meydana gəlməsi. Tədris
pedoqoji mövzuda meydana gəlmiş və yayılmış kitablar haqqında. Fəlsəfə,
məntiq və filologiya sahələrində yaranmış sistemləşdirmənin ayrı-ıyrı ölkələrdə
tətbiq edilməsi və inkişaf etdirilməsi.
Kitab məhsulunun sistemləşdirilməsinin bilavasitə kitabxanalarda və
biblioqrafik vəsaitlərdə əks olunan təcrübənin əhəmiyyəti. Rusiya və Qərbi
Avropa ölkələrində mövcud olan təcrübənin əhəmiyyəti.
II Mövzu. XIX əsrdə dünyada kitabın tipologiyasının formalaşması.
İnsanın və bütövlükdə cəmiyyətin inkişafında kitabın rolunun və
əhəmiyyətinin dərk edilməsini şərtləndirən amillər haqqında. Dünyada kitab
istehsalının kəmiyyət və keyfiyyətini xarakterizə edən faktlarının təhlili.
Kitabçılıq işinin inkişafı kitab məhsulunun sistemləşdirilməsini şərtləndirən
amil kimi. Sistemləşdirmənin həyata keçirilməsinin məntiqi əsaslarının
yaradılması
problemi.
Kitabşünaslıqda
sistemləşdirməni
əsaslandıran
PDF created with pdfFactory Pro trial version
www.pdffactory.com
13
kateqoriyaların yaradılması və tətbiqi məsələləri. Sistemləşdirmənin və
kitabçılıq işinin praktikasının inkişafının məntiqi – filoloji biliklərin inkişafında
rolu və yeri. Bu dövrün kitab tipologiyasının inkişafının dünyada kitab
tipologiyasının ikinci inikşaf mərhələsi kimi təhlil edilməsi.
XIX əsrdə kitab nəşriyyatları sisteminin kitab ticarətinin və kitabxanalar
şəbəkəsinin formalaşmasının bütövlükdə kitabşünaslıq elminin, o cümlədən
kitab tipologiyasının inikşafına təsir göstərən amillər kimi təhlili.
Elməlrin
təsnifatının
yaranması
və
kitab
məhsulunun
sistemləşdirilməsində onun rolu. Kitabın sistemləşdirilməsində filologiya
elmlərinin, xüsusilə dilşünaslıq və ədəbiyyatşünaslığın yeri. Dünyəvi kitab
tipologiyasında Qərbi Avropa ölkələrinin və Rusiyanın rolu. Dünyada
informasiya nəşrlərinin yaranması və bu sistemdə kitab tipologiyasının
əhəmiyyəti. Bu dövrün kitab tipləri haqqında. Kitabın kommunikasiya
sistemində rolunun artmasının kitabın quruluşunun, bütövlükdə aparatının
yaxşılaşdırılmasına və inikşafına təsir göstərən amil kimi xarakterizə edilməsi.
III Mövzu. XX əsrdə dünyada kitabın tipologiyasının inkişafı
məsələləri.
Dünyada
kitab
nəşrinin,
nəşriyyat
sisteminin
genişlənməsini
şərtləndirən amillər haqqında. Kitab məhsulunun kəmiyyət və keyfiyyətcə
inikşafının təhlili. Mühüm informasiya və biblioqrafik nəşrlərin çap
edilməsinin əhəmiyyəti haqqında. Kitab tipologiyasının nəzəri bazasının
yaranmasında dünya alimlərinin rolu. Müasir cəmiyyətin ictimai-iqtisadi və
mədəni həyatında kitabın rolunun daha da artması və cəmiyyətin informasiya
təminatında onun yeri. Kitabın keyfiyyətcə dəyişməsinin (məzmun, mövzu,
ədəbi forma, struktur, bədii poliqrafik tərtibat və s.) əhəmiyyəti haqqında.
IV Mövzu. XIX əsrdən XX əsrin əvvəllərinə qədər kiatbın
tipologiyasının inkişafı.
XIX əsrdən XX əsrin əvvəllərinə qədər kitab nəşrinin vəziyyətinin təhlili.
Kitab tiplərinin yaranmasına təsir göstərən amillər haqqında. Nəşriyyat və iri
mətbəələrin yaranmasının kitabın tiplər üzrə inikşafında əhəmiyyəti. Əsas kitab
tiplərinin nəşri və onların təhlili.
V Mövzu. Mövzu. 1920-1950-ci illərdə Azərbaycanda kitabın
tipologiyasının formalaşması xüsusiyyətləri.
Kitab nəşrinə təlabatın artmasına təsir göstərən amillər haqqında. Təhsil,
maarif, elm və mədəniyyətin inkaşafının kitab nəşrinin genişlənməsində
əhəmiyyəti.
Mühüm
biblioqrafik
mənbələrin
yaranması.
Kitabın
sistemləşdirilməsinə səy göstərilməsinin səbəbləri haqqında. Nəşriyyat
sisteminin daha da inkişafının kitabın tiplərinin formalaşmasında yeri və rolu.
PDF created with pdfFactory Pro trial version
www.pdffactory.com
14
Müəllif – kitab tipləri və oxucu münasibəti. Əsas kitab tiplərini xarakterizə
edən mühüm nəşrlərin təhlili.
VI Mövzu. 1950-2007-ci illərdə Azərbaycanda kitab və kitabçılıq
işinin tipologiyasının inkişaf etdirilməsinin xüsusiyyətləri.
Nəşriyyat sisteminin və kitabxana şəbəkəsinin daha da inkişafının
Azərbaycan kitabının tipologiyasında yeri və rolu. Azərbaycan kitabının
kəmiyyət və keyfiyyətcə inkişafının təhlili. Kitabın tiplər və nəşr tipləri üzrə
inkişafının xüsusiyyətləri. Müasir dövrdə kitabın tipologiyasının inkişafı
məsələləri və onun kitabçılıq işi, ümumiyyətlə kitabçılıq elmi üçün əhəmiyyəti.
VII Mövzu. Kitab və kitabçılıq işi tipologiyasının inkişaf
etdirilməsində Azərbaycanlı kitabşünas alimlərin rolu.
Azərbaycan kitab tipologiyasının nəzəri məsələlərinin işlənməsinin
vəziyyəti. Azərbaycan kitabşünaslarının kitabçılıq işi və kitabın tipologiyasının
nəzəri və təcrübi məsələlərinin işlənməsində rolu. Bu istiqamətdə nəşr edilmiş
mühüm elmi tədqiqat əsərlərinin təhlili.
VIII Mövzu. Tipoloji modelləşdirmə bibliotipologiyanın spesifik
metodu kimi.
«Sistemləşdirmə» bibliotipologiyanın əsas anlayışı kimi. Kitabçılıq işi
prosseslərinin mahiyyətinin açılmasında sistemləşdirmənin əhəmiyyəti.
«Sistemləşdirmə», əvvəlcədən düşünülmüş plan əsasında kitab məhsulunun
yerləşdirilməsini həyata keçirən vasitə kimi. «Sistemləşdirmə»nin kitab
mağazalarının ticarət zallarında kitabların düzülüşündə, əlifba kataloğunda,
kartotekanın yerləşdirilməsində, biblioqrafik predmetləşdirmədə, təsnifatda,
qruplaşdırmada və s. əhəmiyyəti.
Kitabşünaslığın digər metodları içərisində tipoloji metodun əsas
xüsusiyyəti. Kitab tipologiyasının predmetinin spesifikası. Əldə edilmiş
nəticələrin sistemləşdirilməsi funksiyasının yerinə yetirilməsində tipoloji
metodun yeri. Tipoloji metod ümumelmi metodikada rolu. Tipoloji metod,
tipoloji
modelləşdirmənin xüsusi metodlarının
konkret
məcmusunun
yaradılmasında əhəmiyyəti.
Müasir kitabşünaslıqda tipoloji modelləşdirmənin əhəmiyyəti. Müəyyən
obyektlərin
modellər obyektinə anoloji şərti nümunələri, sxemləri,
konstruksiyaları və s. əsasında kitabşünaslığın problemlərinin, xüsusilə
modelləşdirmənin istifadə edilməsində yeri. Kitab tipologiyasının təsnifatında
hər bir sxem model kimi. Müasir dövrdə bibliosistemləşdirmə və bibliotipoloji
metod kitabşünaslığın anlayışları sistemində yeri.
IX Mövzu. Kitab tipologiyasının müasir problemləri.
Müasir mərhələdə kitab daha mürəkkəb, dərin strukturlaşdırılmış geniş
PDF created with pdfFactory Pro trial version
www.pdffactory.com
15
əhatəli sistem kimi. Kitabın hər cəhətdən inkişafı sistemləşdirmənin
məqsədyönlü şəkildə idarə edilməsini şərtləndirir. Kitabçılıq işinin bu çətin və
mürəkkəb problemin həllində kitab tipologiyasının rolu və yeri. Kitab
məhsulunun istehsalı ilə istehlakı arasındakı qeyri mütənasibliyin aradan
qaldırılmasında, tənzimlənməsində kitab tipologiyasının elmi əsaslarla
işlənməsinin əhəmiyyəti. Kitab və oxucu tipologiyasının sıx əlaqəsi haqqında.
Rael kitab məhsulu müxtəlifliyində kitabın sahə və mövzu üzrə
proporsiyalarının müəyyənləşdirilməsində kitab tipologiyasının rolu. Müxtəlif
tiplərə mənsub olan kitabların optimal nisbətinin öncə görməsinin
metodologiyasının işlənməsində kitabçılıq işi üzrə elmi tədqiqatların mahiyyəti,
məzmunu və quruluşu haqqında.
Müasir mərhələdə kitab və kitabçılıq işinin bir çox zəruri və çətin
problemlərinin həllində kitabın ümumi tipoloji nəzəriyyəsinin əhəmiyyəti.
Kitabın sistemləşdirilməsinin elmi fənn kimi formalaşmasında və inkişafında
kitabın tipologiyasının ümumi nəzəriyyəsinin əhəmiyyəti.
Kitabşünaslığın biblioqrafiya, bibliologiya, biblionomiya və s. şəklində
inkişafı və müasir mərhələdə sistemləşdirmənin elmi praktiki məsələlərinin
həllində yerinin və rolunun əhəmiyyəti. Kitabın tipologiyası, yəni
bibliotipologiya kitabın istehsalı, yayılması və istifadə edilməsini əhatə edən
ümumi kitabşünaslıq nəzəriyyəsi kimi. Kitab tipologiyasının bu əhəmiyyəti
kitabşünaslığın elmi fənn kimi əsaslı şəkildə inkişafını şərtləndirən amil kimi.
Kiab tipologiyasının inkişafı müasir dövrdə kitab və kiabçılıq işinin bir çox
kompleks problemlərinin daha geniş şəkildə inkişafını təmin edən sahə kimi.
ƏDƏBİYYAT
A) Azərbaycan dilində
1. Allahverdiyev B.V. Kitabşünaslıq. –Bakı: ADU, 1974. –S. 3-40.
3. Allahverdiyev B.V., Məmmədzadə R.A. Müasir mərhələdə kitab
ticarətinin təşkili. –Bakı: Gənclik, 1996. –S.167-221.
4. Allahverdiyev B.V. Ümumi kitab tarixi. –Bakı: Azərbaycan Milli
Ensiklopediyası, NPB, 2003. –S.341-376.
5. Azərbaycan SSR-in mətbuatı: (1920-1956): Statistik materiallar. –
Bakı: Azərbaycan Dövlət Kitab palatası, 1958. -47 s.
6. Azərbaycanda nəşriyyat işi. –Bakı: Yeni Nəsil, 2001. –156 s.
7. Həsənov H. Azərbaycan kitabının inkişaf mərhələləri. –Bakı:
Azərnəşr, 1989. –253 s.
8. Quliyeva S.F. Azərbaycan Soraq məlumat ədəbiyyatı. –Bakı: Təhsil,
PDF created with pdfFactory Pro trial version
www.pdffactory.com
16
2006. -176 s.
9. Nəşriyyat işi. –Bakı: Yeni Nəsil, 2001. –216 s.
10. Umudlu İ. Kitab nəşri bu gün. –Bakı: Əbilov, Zeynalov və oğulları.
2004. –321 s.
11. Zeynalov Ə. XX əsrin əvvəllərində Azərbaycanda kitab nəşri:
Orucov qardaşları nəşriyyatının fəaliyyəti. –Bakı: Azərbaycan, 1997. –90 s.
b) Rus dilində
12.
Барсук
А.И.
Основные
виды
библиографии
и
общекниговедческая типология литературы. –Книга. Исслед. и
материалы. 1975, сб. 31, с. 11.
13. Беловицкая А.А. Общее книговедение. –М.: Книга, 1987. –
255 с.
14. Гречихин А.А. Типология учебно-педагогической книги:
Учеб. пособие. М., 1985. -60с.
15. Гречихин А.А. Современные проблемы типологии книги
Воронеж, Издательство Воронежского Университета, 1989. -247 с.
16. Гречихин А. А., Здоров И. Г. Информационные издания:
типология и основные особенности подготовки. 2-е изд., перераб. и доп.
М.: Книга, 1988. -272 с.
17.
Иваницкий В. Ю. Естественнонаучная популярная
литература в современном обществе. М.: Знание, 1976. 71 с.
18. Кастрюлина Л. Н. Проблемы типологии литературы и ее
значение для теории и практики редактирования // Книга: Исслед. и
материалы. 1973. Сб. 26. С. 33-48.
19. Кузин Ф. А. Естественнонаучная, техническая и медцинская
книга: Учебник для вузов. М.: Книга, 1985. 351 с.
20. Кодак Н.Ф. Время. Произведение. Книга. –Киев: Науково
Думка, 1987. –196 с.
21. Кшиштов М. Наука о книге. –М.: Книга, 1991. –196 с.
22. Моргенштерн И.Г. Проблемы типологии современной книги.
–Книга, Исслед. и материалы. 1975, сб. 30, с. 13.
23. Омилянчук С. П. К определению категории «книга» // Совр.
пробл. книговедения, кн. торговли и пропаганды книги. –М., 1983. –
Вып. 3.
PDF created with pdfFactory Pro trial version
www.pdffactory.com
17
24. Омилянчук С.П. О книговедческом содержании понятия
«издание» // Совр. пробл. книговедения, кн. тарговли и пропаганды
книги. –М., 1987. –Вып. 4.
25. Омилянчук С.П. Об определении понятия «информация»
//Совр. пробл. книговедения, кн. торговли и пропоганды книги. –М.,
1988. –Вып. 5.
26. Соколова Е.П. Типология стихотвороных сборников:
Критерии классификации. Анализ образцов: На примере изд-ва «Сов.
писатель»: Автореф. дис. … канд. Филол. наук / МГУ. М., 1971. 18 с.
27. Теплов Д. Ю. Типизация в книговедении и библиографии. М.:
Книга, 1977. 192 с.
28. Тяпкин Б. Г. Вопросы типологии в современном
книговедении. М., 1974. с. 17-22, 44-47.
29. Типология книжных изданий. –М., 1976. –С. 18.
30. Черняк А. Я. О понятии «тип технической книги» // Науч. и
техн. б-ки СССР. 1973. Вып. 4. С. 3-8.
31. Черняк А. Я. О целевом и читательском назначении книги //
Сов. библиогр. 1974. № 5. С. 65-72.
32. Черняк А. Я. История технической книги. 2-е изд., прераб.
М.: Книга, 1981. 318 с.
33. Швецова-Водка Г. Н. Типология книги // Книга: Исслед. и
материалы. 1983. Сб. 46. С. 40-59.
PDF created with pdfFactory Pro trial version
www.pdffactory.com
Dostları ilə paylaş: |