NaiLƏ baxşƏLİ qizi əSKƏR
Yüklə 355,5 Kb. Pdf görüntüsü
|
- Bu səhifədəki naviqasiya:
- VƏ YARADICILIQ YOLU 10.01.09 – Folklorşünaslıq
- Dissertasiya AMEA Folklor İnstitutunun “Aşıq yaradıcılığı“ şöbəsində yerinə yetirilmişdir.
- Dissertasiya Şurasının elmi katibi, filologiya üzrə fəlsəfə doktoru, dosent
- TƏDQİQATIN ÜMUMİ SƏCİYYƏSİ
- Mövzunun aktuallığı
- Tədqiqatın mənbələri
| AZƏRBAYCAN MİLLİ ELMLƏR AKADEMİYASI FOLKLOR İNSTİTUTU
Əlyazması hüququnda NAİLƏ BAXŞƏLİ QIZI ƏSKƏR AŞIQ NƏSİBİN DÖVRÜ, MÜHİTİ VƏ YARADICILIQ YOLU 10.01.09 – Folklorşünaslıq Filologiya üzrə fəlsəfə doktoru elmi dərəcəsi almaq üçün təqdim edilmiş dissertasiyanın A V T O R E F E R A T I BAKI - 2012
2
Dissertasiya AMEA Folklor İnstitutunun “Aşıq yaradıcılığı“ şöbəsində yerinə yetirilmişdir.
Elmi rəhbər: Hüseyn Ələsgər oğlu İsmayılov Filologiya üzrə elmlər doktoru, professor
Rəsmi opponentlər: Qəzənfər Məhəmməd oğlu Paşayev Filologiya üzrə elmlər doktoru, professor Əsgərov Əfzələddin Dağbəyi oğlu Filologiya üzrə fəlsəfə doktoru, professor
xalq ədəbiyyatı» kafedrası.
Müdafiə “_12__“ 11___2012-ci il saat “___“- da Azərbaycan MEA Folklor İnstitutunun nəzdində fəaliyyət göstərən FD.01.201 Dissertasiya Şurasının iclasında keçiriləcəkdir.
Ünvan: Az1001, Bakı şəhəri, 8-ci Kiçik Qala döngəsi, 31
Dissertasiya ilə AMEA-nın Mərkəzi Elmi Kitabxanasında tanış olmaq mümkündür.
Dissertasiya Şurasının elmi katibi, filologiya üzrə fəlsəfə doktoru, dosent: Rza Zeynal oğlu Xəlilov 3
TƏDQİQATIN ÜMUMİ SƏCİYYƏSİ Azərbaycan özünün dövlət müstəqilliyini bərpa etdikdən sonra əsrlər boyu ya- ratdığı zəngin milli-mənəvi sərvətlərə tamamilə başqa prizmadan yanaşır. Bu ya- naşma humanitar və sosial elmlər sahəsində ciddi deformasiyaya, ideoloji təxribata, marksist-leninçi səciyyə daşıyan əyintilərə məruz qalmış mədəni irsin, o cümlədən ədəbiyyatın əsl mahiyyətini üzə çıxarmaq, onun həqiqi elmi və tarixi qiymətini ver- mək arzusu ilə bağlıdır. Həmin fikir ədəbiyyatımızın ən qabaqcıl qollarından biri olan aşıq sənətinə də aiddir. Heç kəsə sirr deyil ki, aşıq yaradıcılığı sovet dövründə sinfi nöqteyi-nəzərdən tədqiq edilmiş, kommunist partiyasını və şura quruluşunu, xalqlar dostluğunu və beynəlmiləlçiliyi, sosializm yarışını və «kolxozun işıqlı lam- palarını» vəsf edən bir sənət kimi təqdim və qəbul edilmişdir. Sovet ədəbiyyatşü- naslıq elmində yaşadığı dövrdən asılı olmayaraq bütün yaradıcı şəxsiyyətlərə uc- dantutma tətbiq edilən sinfi yanaşma, bolşevik inqilabından əvvəlki sənətkarlara «tənqidi realizm», sovet dövründə yaşayanlara isə «formaca milli, məzmunca sosi- alist tipli» ədəbiyyat doktrini çərçivəsində qiymət verilməsi nəticəsində əsil ədəbi meyarlar pozulmuş, milli-mənəvi və etnik-dini dəyərlər bilərəkdən, sistemli şəkildə təhrif edilmişdir. Ona görə də aşıq sənətinin tamamilə yeni prizmadan həm regio- nal, həm də lokal kontekstdə tədqiqi folklorşünaslıq elmi qarşısında duran ən vacib məsələlərdən biridir. Aşıq mühitlərinin və məktəblərinin küll halında, ayrı-ayrı sə- nətkarların yaradıcılığının isə fərdi şəkildə tədqiqi bütövlükdə Azərbaycan mədəni sisteminin mükəmməl öyrənilməsi üçün birinci dərəcəli əhəmiyyətə malikdir. Bu mənada Ağbaba-Çıldır aşıq mühitinin və bu mühitin görkəmli nümayəndələrinin yaradıcılığının tədqiqi konkret olaraq aşıq ədəbiyyatının gerçək elmi mənzərəsini yaratmaq üçün vacibdir. Bütün bunları nəzərə aldıqda milli-mənəvi sərvətlərimizə yeni prizmadan yanaşmanın nə qədər aktual və vacib olduğu aşkara çıxır.
aşıq mühitinin mühüm rolu vardır. Bu mühit zəngin folkloru, özünəməxsus ənənə- ləri və görkəmli saz-söz ustaları ilə seçilir. XIX əsrin sonu - XX əsrin birinci yarı- sında yaşayıb yaradan Aşıq Nəsib öz dövrünün böyük sənətkarları ilə birlikdə saz- söz sənətinin tərəqqisi üçün yorulmadan çalışmışdır. Bu mühitin zirvəsi sayılan Aşıq Şenliyin ən layiqli yetirməsi olan Aşıq Nəsibin adı yalnız ötəri şəkildə ümumi icmallarda çəkilmiş, onun sənəti ilə bağlı xüsusi tədqiqat işləri aparılmamışdır. Halbuki Aşıq Nəsibin dövrü, mühiti və yaradıcılığının çağdaş elmi-nəzəri tələblər səviyyəsində araşdırılması folklorşünaslıq elmi üçün zəruri və aktualdır. Bu tədqi- qat işi həmin boşluğu qismən də olsa doldurmaq məqsədilə yazılmışdır. Tədqiqatın mənbələri. Aşıq Nəsibin yeganə kitabı onun vəfatından 60 il son- ra nəşr edilmişdir. Bayatı, gəraylı, qoşma, təcnis, divani, müxəmməs və aşıq rəva- yətlərindən ibarət olan bu kitab aşığın yaradıcılığı barədə dolğun təsəvvür yaratsa da, onun zəngin irsinin az bir qismini əhatə edir. Aşıq Nəsibin yetirmələrinin, onun irsini sevən ziyalıların və el ağsaqqallarının dilindən yazıya alınmış, habelə disser- tant tərəfindən toplanmış şeirlər və məlumatlar, aşığın həyatı və yaradıcılıq yolu haqqında yazılmış elmi və publisistik yazılar tədqiqatın mənbələrini təşkil edir.
Yüklə 355,5 Kb. Dostları ilə paylaş:
|