2
MUNDARIJA
1.
ISHCHI
O’QUV
DASTURI
3
2. O’QUV KONTENTLARI
13
3. “PROTEOMIKA VA METABOLOMIKA”
FANIDAN
MUAMMOLI SAVOLLAR
226
4. “PROTEOMIKA VA METABOLOMIKA” FANIDAN
NAZORAT TEST MATERIALLARI
229
O’quv – uslubiy majmua Namangan davlat universiteti o’quv – uslubiy
kengashining 2021 yil 30 avgustdagi 1 – sonli yig’ilishida muhokama qilingan va
foydalanish uchun tavsiya etilgan.
5
O’quv fanining dolzarbligi va oliy kasbiy ta’limdagi o’rni
Oqsillar yoki peptidlar tirik organizmning hujayra fiziologiyasida ko’plab
hayotiy vazifalarni bajaradi. Organizm tomonidan ishlab
chiqarilgan oqsillar va
peptidlarning butun majmui esa proteom deb nomlanadi. Proteomning keng koʼlamli
ilmiy tadqiqotlari va eksperimental tahlili proteomika deb ataladi.
Proteomika — kimyo, fizika, biologiya,
biokimyo, biofizika,
genomika,
bioinformatika kabi ko’plab ilmiy yoʼnalishlarning yutuqlarini oʼzida jamlagan
fandir. Xususan, genomika va bioinformatikadagi soʼnggi
yutuqlar proteomika
tadqiqotlariga katta hissa qoʼshib kelmoqda. Natijada proteomning maʼlum bir
hujayra yoki toʼqimadagi molekulyar funksiyalari va oʼzaro taʼsirlarni aniqlash
imkoniyati yaratilmoqda.
Proteomika boʼyicha tadqiqot natijalari hujayra toʼqimalarning shikastlanishi
sabablarini yoki kasalliklar fiziologiyasini oʼrganishda muhimdir. Proteomika fani
oqsil biomarkerlarini qoʼllash orqali turli xil xastaliklarni
oldindan aniqlash
imkonini beradi. Muayyan kasallik davrida organizm tomonidan ishlab chiqiladigan
alohida oqsillarni tekshirish, test sinovlarini oʼtkazish orqali kasallik zudlik bilan
aniqlanadi va kasallikning erta bosqichlarida davolash muolajalarini oʼtkazish uchun
sharoit yaratiladi. Proteomika natijalarini qoʼllash orqali, shuningdek, oʼsimliklar va
hasharotlar oʼrtasidagi murakkab oʼzaro bogʼliqliklarni aniqlash mumkin boʼlib,
oʼsimliklarning genetik himoya mexanizmlarini aniqlash, ularning biotik va abiotik
omillarga moslashuvini aniqlashga koʼmak beradi. Mazkur fan turli kasalliklarning
fiziologik
jihatlarini anglash, tashxis qoʼyish va davolashda proteomika
maʼlumotlaridan foydalanish boʼyicha yangi tadqiqotlar
va texnologiyalar
borasidagi bilimlarni taqdim etadi.