________Milli Kitabxana________
2
Elmi redaktoru və ön sözün müəllifi
Mübariz Süleymanlı
sənətşünaslıq namizədi, dosent
Rəyçilər:
Niyazi Mehdi
fəlsəfə elmləri doktoru, professor
İlqar Hüseynov
kulturologiya elmləri doktoru, dosent
Şəhrəddin Məmmədov
fəlsəfə elmləri doktoru, professor
Namiq Abbasov. Mədəniyyət siyasəti və mənəvi dəyərlər.
Bakı, 2009, 444 səh.
Kitabda Azərbaycan Respublikasının müasir dövrdə mədəniyyət
siyasətinin elmi-müqayisəli təhlili verilir, bu siyasətin milli-mənəvi
dəyərlərimizin inkişafındakı rolu araşdırılır və qloballaşma prosesi-
nin neqativ təzahürləri ilə təmasda milli-mənəvi dəyərlərimizin aşın-
madan qorunması istiqamətində məqsəd və vəzifələri şərh edilir. Ha-
belə mədəniyyət siyasəti anlayışının təhlili verilir, müstəqillik qa-
zandıqdan sonra əldə olan müvəffəqiyyətlərdən, mövcud olan prob-
lemlərdən və onların necə aradan qaldırılması yollarından bəhs edi-
lir. Hər bir milli mədəniyyətin inkişafı üçün vacib olan mədəni
əməkdaşlığın Azərbaycanda nə dərəcədə inkişaf etdiyi öyrənilir.
Milli dəyərlərimizin Azərbaycan kulturoloji düşüncəsindəki spesifik
xüsusiyyətləri tarixi inkişaf fonunda izlənilir və dəyərləndirilir. Qa-
baqcıl dünya ölkələrinin mədəniyyət siyasəti təhlil edilir və onların
müsbət cəhətlərinin mənimsənilməsi yolları araşdırılır. Dövlət siya-
sətində mədəni və mənəvi irsin qorunması vəzifələrinin metod və
üsulları təhlil edilir, mədəniyyət siyasətinə dair təkliflər verilir.
2007
098
4702000000
N
Qrifli nəşr
©
“N.Abbasov”, 2009
________Milli Kitabxana________
3
Ön söz
Bəşər mədəniyyəti tarixinin araşdırılması sahəsindəki qaza-
nılmış təcrübələr sübut edir ki, insanların mənəviyyatı, əxlaqi
normaları və baxışları ilə bağlı olan milli-mənəvi dəyərlərin yaradı-
cısı xalqdır. Təbiətin hər bir xalqa bəxş etdiyi ən qiymətli miras
onun milli-mənəvi dəyərləridir. Bu səbəbdən də hər şeydən əvvəl
və hər sahədə, o cümlədən mədəniyyət siyasəti sahəsində mədəniy-
yətin təsbiti mövzusuna üstünlük verilməlidir. Milli-mənəvi
dəyərlər gələcək nəsillərə daha da zənginləşdirilmiş halda ötürül-
məlidir. Şübhəsiz ki, mədəniyyət dəyişmədən və zənginləşdirilmə-
dən varlığını qoruya bilməz. Bu məqsədlə müasir mədəniyyət siya-
sətində yaradıcı və qurucu səciyyəli hər cür fəaliyyət təşviq
edilməli, yeni qabiliyyətlərin kəşf edilməsi, istiqamətləndirilməsi,
dəyərləndirilməsi fəaliyyətlərinə mühüm əhəmiyyət verilməlidir.
Müasir dünya siyasətində qlobal, regional və lokal problem-
lərin, qloballaşma və mədəni inteqrasiya məsələlərinin həllinə yeni
münasibət müşahidə edilməkdədir. Demokratiyanın siyasi sistem
kimi formalaşdırılmasını tələb edən bu prosesdə Azərbaycan
Respublikası da fəal iştirak etməkdədir. Lakin hər zaman diqqətə
alınmalıdır ki, yalnız milli və bəşəri dəyərlərin sintezi və dünya
təcrübəsi yönündə həyata keçirilən islahatlar sayəsində dünyanın
sosial, mədəni, iqtisadi cəhətdən inkişaf etmiş dövlətləri
səviyyəsinə çatmaq mümkündür. Sosial, mədəni, iqtisadi tərəqqiyə
xidmət edən bu prosesdə qarşıya çıxan problemlər isə bilavasitə
mədəniyyət sahəsində bəşər tarixinin, dünyanın inkişaf təcrübəsinin
öyrənilməsini, kompleks əlaqələrinin genişləndirilməsini zərurətə
çevirir ki, bütün bunlara da yalnız mükəmməl mədəniyyət siyasəti
sayəsində nail olmaq mümkündür.
Bu gün Azərbaycan Respublikasının beynəlxalq miqyasda
tanınmasına, müstəqilliyinin möhkəmlənməsinə dair bir sıra
tədbirlər həyata keçirilir. Eləcə də təhsil və mədəniyyətin inkişafı
üçün zəruri qərarlar qəbul edilir. Dövlət aparatının, təhsil və
mədəniyyət institutlarının Avropa standartlarına uyğun şəkildə
________Milli Kitabxana________
4
qurulması istiqamətində səylər göstərilir. Milli-mədəni, intellektual
qüvvələr öz fəaliyyətləri ilə dövlətin mədəniyyət sahəsindəki
siyasətinin müasir durumunu təhlil edir və
bu siyasətin
perspektivlərinə aydınlıq gətirməyə çalışırlar.
Mənəvi dəyərlərimizin qorunub saxlanılması və inkişaf
etdirilməsi müstəqil respublikanın mədəniyyət siyasətinin əsas
vəzifələrindən biridir. Bu mənada Azərbaycan dövləti öz daxili və
xarici siyasətini yeni tarixi şəraitə, müasir tələblərə uyğun olaraq,
xalqımızın tarixi və mədəni ənənələrinə, dilimizə, dinimizə, milli-
mənəvi dəyərlərimizə istinad edərək həyata keçirir.
Müstəqilliyimizin əldə olunmasından sonra həyata keçirilən
mədəniyyət siyasəti milli-mənəvi dəyərlərimizin qorunub sax-
lanılması və gələcək nəsillərə çatdırılması üçün böyük zəmin
yaradır. Xalqımızın əldə etdiyi bu böyük nailiyyət, milli sərvətimiz
olan mənəvi dəyərlərimizin istifadəsini, bəşəri dəyərlərin tərkib
hissəsi kimi inkişafını və inteqrasiyasını təmin edir. Azərbaycan
xalqı azad və suveren dövlət quraraq, mədəni-iqtisadi islahatlar
aparmaqla öz milli-əxlaqi dəyərlərinə, tarixinə qayıdır, demokratik
ölkələrin təcrübələrindən istifadə edir.
Dövlətimizin belə bir demokratik mədəniyyət siyasəti xətti
tutduğuna və müasir dünya mədəniyyətinə inteqrasiya olunduğu-
muza görə, mədəniyyətimizin özündə böyük bir dəyişiklik etmə-
dən, yəni mühafizə edilməsi zəruri olan milli şəxsiyyətimizi təşkil
edən xarakterik keyfiyyətlərimizi budamadan, milli-mənəvi dəyər-
lərimizə xələl gətirmədən, təcrübəyə və elmin mütərəqqi nailiy-
yətlərinə söykənərək, forma dəyişikliklərini şüurlu surətdə aparmaq
məcburiyyətində olduğumuzu qəbul etməliyik. Bu gün istəsək də,
istəməsək də qloballaşma hərəkatından, mədəni inteqrasiya
prosesindən kənarda qala bilmərik. Bu prosesin müsbət cəhətlərinin
cəmiyyətimizin mədəni tərəqqisinə xidmət etdiyini danmamaq şərti
ilə, neqativ təzahürlərinin qarşısını almaq barədə də düşünməliyik.
Müasir dövrdə mədəniyyətin idarəedilməsi üçün zəruri olan
elmi təsəvvürün işlənib hazırlanması, ancaq gündəlik məsələlərin
həllinə yönəldilən və mədəniyyətin ayrı-ayrı sahələrini əhatə edən