Namiq Atabəyli Azad şeir və onun poetikası
Yüklə 3,74 Mb. Pdf görüntüsü
|
- Bu səhifədəki naviqasiya:
- ...Gül ağacları nə tavus kimi çətrin açıb əlvan, Hillə karvanıdı çöllər, bəzənər sürsə bu karvan.
- ...Qəsrlər vardı qızıldan, Qalalar vardı əqiqdən, Rafael tablosu tək
9 İstər elmdə, istər siyasətdə, istərsə də adi insani münasibətlərdə öz qarşımda çox yerdə həmişə “peşəkar” antişirvaçılar güruhunu görmüşəm. Bu manqurtlaşmış bədbəxtlər heç vaxt başa düşmədilər ki, çağdaş dünyadakı antişirvanizm missiyası elə antiazərbaycançılığın özüdür. Bir tarixi fakta diqqət yetirməyinizi istərdim: XIII əsrin görkəmli İslam tarixçisi Fəzlüllah Rəşidəddin (1247-1318) məşhur ”Məktubat” əsərində yazırdı: “Şirvanşahlar Dərbənd hökmdarları nəslindən olan qədim xanədandır... Artıq 2000 ilə yaxındır ki, sultan taxtı onların nəslinə məxsusdur.” (Bax. S.Aşurbəyli. Şirvanşahlar dövləti. Bakı-2006, Avrasiyapress, səh.-50). Qafqazın ərəblər tərəfindən işğalı zamanı Dərbənd hakimi Şirvanşah Şəhriyarın onlara təqdim etdiyi Bəyanat bu faktın daha bir təsdiqidir: ”Mənim nə... dağlılar, nə də ermənilərlə heç bir əlaqəm yoxdur. Siz (--ərəblər) mənim ölkəmi və xalqımı istila etmişsiniz.” (Bax: göst. əsər, səh.-55). Onu da xüsusi olaraq nəzərinizə çatdırmaq istəyirəm ki, XIX Şirvanşah I Axsitanın anası gürcü çarı Qurucu Davidin doğma bacısı Tamar xatun idi. Çar Davidin anası da, arvadı da qıpçaq qızı olmuşdur. I Axsitan sifariş verdiyi məşhur “Leyli və Məcnun” eşq epopeyasına görə Nizami Gəncəviyə məhz bir qıpçaq qızını- Afaqı (şairin gələcək həyat yoldaşını) kəniz olaraq göndərmişdi. 10 Azərbaycan Şirvan dövlətçiliyinin, mənbələrə istinadən desək, tam 3000 illik şanlı tarixi vardır! XX əsr dahi Azərbaycan şairi Məhəmmədhüseyn Şəhriyar məşhur ”Səhəndim” əsərində Şirvaşahların bu əzəmətli tarixini milli qürur hissi ilə tərənnüm edərək yazırdı: ...Gül ağacları nə tavus kimi çətrin açıb əlvan, Hillə karvanıdı çöllər, bəzənər sürsə bu karvan. Dəvə karvanıdı dağlar, yükü atlasdı bu heyvan, Sabirin şəhrinə doğru qatarı çəkmədə sərvan, O XƏYALIMDAKI ŞİRVAN!.. ...Qəsrlər vardı qızıldan, Qalalar vardı əqiqdən, Rafael tablosu tək səhnələri əhdi-ətiqdən... (Bax.M.Şəhriyar.”Yalan dünya”, AE nəşri, Bakı-1993, Səh.-77) Şirvanlı olmaq: Azərbaycanda 3 minillik tarixi mədəni irsə yiyə durmaqdır. Bu tarixi genologiya bizi böyük Avrasiyanın əsl massaget-skif azadlığı ilə bağlayır, dünyanın quldarlıq kanonlarından həm fikrən, həm də genoloji olaraq azad edir. Dahi Xaqani nahaqq demirdi: “Azadlığın qədrini bilin. Dünyada ondan qiymətli olan bir şey yoxdur.” Bu açıqlama ondan ötrüdür ki, Şirvanın başdan-başa şairlər yurdu olmasının əsl səbəbi aydınlaşsın. ...Hələ 35 il bundan əvvəl (1980-82-ci illərdə) SSRİ imperiyası şəraitində ilk dəfə qələmə aldığım azadlıq 11 ruhlu ilk elmi əsərimin, “Azad şeirin poetikası”nın tarixi və taleyi haqqında yazmaq mənim üçün bu gün həm xoş, həm də ağırdır... Bu kitab mənim rus dekabrizmi və XIX əsr Azərbaycan maarifçiliyi ideoloji zəminində əxz etdiyim azad Avrasiyaçılıq prinsiplərimin ilk təzahürüdür. Bu gün qarşınıza ”Azad şeir və onun poetikası” adı ilə qoyulmuş bu kitab, əslində, ilk variantında 35 il bundan əvvəl Sovet elmi “rəhbərliyi”nin “Sərbəst şeirin poetikası” tələbə elmi tədqiqatı kimi respublika tələbələrinin VIII elmi Konfransında (1980-81-ci dərs ilində) Qızıl Medala layiq gördüyü talesiz elmi yaradıcılığımın yenidən işlənmiş və müəyyən qədər təkmilləşdirilmiş son variantıdır. Eyni mövzuda diplom işimi Universitet imtahan komissiyası “əla” qiymətləndirmiş, Elmi Şura tədqiqatı davam etdirməyim üçün aspiranturada saxlanılmağımı qərara almışdı. Lakin hər şeyin kağız üzərində qaldığı o zamanlarda, heç şübhəsiz, mənim və əsərimin taleyi başqa cür yazılmadı... Mən indi bu olanlara görə heç təəssüflənmirəm də. Çünki mənə qədər qırmızı pejim neçə-neçə Qumilyovların, Cavidlərin, Müşfiqlərin... ömrünə son qoymuşdu. Lakin yeni postsənaye əsrimizdə ən çox ona sevinirəm ki, artıq çağdaş Rusiyada Lev Qumulyov adına Avrasiya Mərkəzi fəaliyyət göstərir və o bütün postsovet məkanının əsas beyin mərkəzi rolunu oynamaqdadır... 12 Tale mənə Avrasiyada baş verən bu böyük tarixi dəyişikliklərəcən dözüm verdi: bu kitab həm də həmin səbrin və dözümün məhsuludur. Deyirlər ki, bu dünyada hər kəsin taleyi qabaqcadan öz alnına yazılır. Əgər elədirsə, onda mənim alnımın ilk yazısı doğulduğum türk nəsilimdir. Dövran babalarımdan birini“kulak” kimi sürgün etmiş, II Cahan müharibəsinə cəza bataliyonunda döyüşə göndərmiş və orada tərəfi naməlum güllədən həlak etmişdir. Etiraf edim ki, mən həmin “qaralanmış”nəsilin son nümayəndəsiyəm. Sovetlərin aşırı kastalaşmış və qırmızılaşdırılmış elmi təfəkkür “mərkəzlərinə”məni əsla yaxın buraxa bilməzdilər. Bunun səbəblərindən yalnız biri Sizə açdığım nəsil bağlarımdır... Sovet totalitar sisteminin süqutu ərəfəsində ingilis siyasi xadimi, Nobel mükafatı laureatçısı Uinston Çörçilin “Mənim böyük müasirlərim” adlı kitabının “Lev Trotcki” hissəsində oxumuşdum ki, Sovet kommunizmi avantürası, əslində, Alman imperializminin I Cahan müharibəsi ərəfəsində Çar Rusiyasına qarşı hazırladığı bir hərbi plan olmuşdur. Dolayısı ilə, bu planın ilk qurbanları da elə onun Lev Davudoviçin özü kimi ilk icraçıları idilər. Mən heç vaxt Avrasiyanın- ulu əcdadlarımızın geosiyasi məkanı olan bu əziz tarixi diyarımızın dağılıb parçalanmasını, çeşidli diktaturaların və diktatorların zülm obyekti olmasını arzulamamışam. Avrasiyanın Yüklə 3,74 Mb. Dostları ilə paylaş:
|