Namiq Atabəyli Azad şeir və onun poetikası
İstifadə edilmiş ədəbiyyat
Yüklə 3,74 Mb. Pdf görüntüsü
|
329 İstifadə edilmiş ədəbiyyat (Biblioqrafiya) I. Azərbaycan türkcəsində: 1.Adil Mirseyid. “Metaforik mənzərələr” silsiləsi. Azərbaycan şeiri antologiyası. Alatoran. Bakı-2013. 2.Alik. Kamakura.“4 dənə 4x4 fotoşəkil” şeiri. Vektor nəşrlər evi. Bakı-2011. 3.Ağayev Əkbər. “Azərbaycan sovet poeziyası” adlı monoqrafiya. Azərbaycan jurnalı, Bakı-1974. 4.Aşurbəyli Sara. Şirvanşahlar dövləti. Avrasiyapress,Bakı- 2006. 5.Atabəyli Namiq. “Müəllim”pedaqoji poema. Elm və təhsil. Bakı-2016;“Vahidiyəm Azərbaycanımın” qəzəllər divanı. Step.Ltd. kino şirkəti. Bakı-2014. ; “Bir kərə yüksələn Bayraq”şeiri. Bakı,“İlham”qəzeti, 2.2.1991, № 13.; Azadlığın qədri. İşıq nəşr., Bakı- 1996.;“Sərbəst şeirin poetikası”. Diplom işi..;“Sərbəst şeirin poetikası”. (Birinci məqalə). “Yeni Azərbaycan” qəzeti. 30 sentyabr 2005-ci il. № 189/2142. “Yenisey” şəmbə əlavəsi. № 24.; Verlibr haqqında leyt-söz. “Ulduz” jurnalı, Bakı-1998-cı il. 6.Balaş Azəroğlu. İllərdən illərə. Gənclik. Bakı-1971; Dünənim, bu günüm, sabahım. Gənclik. Bakı-1978. 6.Bəxtiyar Vahabzadə. Qara zurna. “Azərbaycan” jurnalı. № 12. Bakı-1979. 330 7. Borev Yuri . Estetika. Gənclik nəşr. Bakı-1980. Estetika. Gənclik nəşr. Bakı-1980. 8.Hüseyov Böyükağa. “XX əsr fars şeirində ənənə və novatorluq” kitabı, Elm, Bakı, 1975 . 9.Cavad Heyət. Türklərin tarix və mədəniyyətinə bir baxış. Bakı-1993. 10.Cəfərov Nizami. “Türk xalqları ədəbiyyatı. Qədim dövr” . I cild, Çaşıoğlu. Bakı-2006; “İlk və son arasında (Dəyanət Osmanlının yaradıcılığı haqqında mülahizələr)” məqaləsi. Tarixiliyin müasirliyi... və müasirliyin tarixiliyi. “Elm və təhsil”. Bakı-2011. 11.Cəfərov M.C. “Şeirimizin dili və vəzni haqqında” məqalə. Füzuli düşünür. Azər.Uşaq.Gənc.Nəşr.Bakı, 1959. 12.Cəmil Cavanşir.“İndergraund. Sevgilər” kitabı. “Qanun” nəşriyyatı. Bakı-2011. 13.Əkrəm Cəfər.Əruzun nəzəri əsasları və Azərbaycan əruzu.“Elm” nəşr., Bakı-1977. 14.Ələkbər Salahzadə. Gözlər baxır dünyaya. Yazıçı. Bakı- 1979. 15.Əlibəyzadə Elməddin. Azərbaycan xalqının mənəvi mədəniyyət tarixi. Gənclik.Bakı-1998. 16. Əli Kərim. Nə xoşbəxt imişəm bir zaman, Allah. Kitab klubu. Bakı-2015. 17.Əliyev Məmməd. Ədəbiyyat nəzəriyyəsi ( bakalavr və magistr pilləsində Universitet təhsili alanlar üçün dərslik). “Elm və təhsil” nəşriyyatı. Bakı-2012. 331 18.Əlişir Nəvai. “Kitabi-mühakimətül-lüğəteyn”(İki dilin mübahisəsi) əsəri. (Azəri türkcəsinə tərcümə. Çevirən: K.V.Nərimanoğlu. İstanbul- 2010. 19.Əmir Pəhləvan. “Rəsul Rza” şeiri. “Vətən dahiləri” kitabı. Qanun nəşriyyatı, Bakı-2017. 20.Qəşəm Çıraqlı. “Ərdoğan- qeyrətinə alqış”,“Dərdin də öz dərdi var” şeirləri. “Şeir də güzgü kimidir” kitabı. 3 saylı Bakı mətbəəsi. 2016. 21.Qulu Ağsəs. Şeir vaxtı. Poeziya almanaxı.“Təhsil”. Bakı- 2013. 22.Fikrət Sadıq. Yerdən göyə ümid. Yazıçı. Bakı-1981. 23. Hacıyev Tofiq. “Elmi-zehni səviyyə və bədii dildə novatorluq problemi” “Azərbaycan” jurnalı, № 10. Bakı- 1980. 24.Hacıyev İsmayıl. Qarabağlar kəndi və Qarabağlar türbə kompleksi... “525-ci qəzet”. 18.III.2017. 25. Həsən əl-Mətruşi.“Yaşlanmış xəyallar” şeiri. Bədii tərcümələr və Ədəbi əlaqələr Mərkəzinin nəşri, Dünya ədəbiyyatı seriyası. №2, Bakı- 2016, Oman ədəbiyyatı. 26.Hüseynov B. XX əsr fars şeirində ənənə və novatorluq . Elm. Bakı-1975. 27.İsa İsmayılzadə. Ömrümdən keçən qatar. Yazıçı. Bakı- 1980. 28. İlqar Fəhmi. Qəzəl. Sabir poeziya günləri. 150 şair. Poeziya almanaxı. Təhsil. Bakı-2012. 29.Kamil Vəli Nərimanoğlu (Kamil Vəliyev). “Azərbaycan dilinin poetik sintaksisi”. BDU nəşriyyatı, Bakı, 1981; “Linqvistik poetikaya giriş”. BDU nəşri, Bakı-1989.; Əlişir 332 Nəvaidən Azəri türkcəsinə tərcümə. “Kitabi-mühakimətül- lüğəteyn”(İki dilin mübahisəsi) əsəri. İstanbul. 2010. 30.Musayeva İ. “Vaqif Səmədoğlu”.“Elm və təhsil” nəşriyyatı, Bakı-2014. 31.Məhəmmədhüseyn Şəhriyar. Yalan dünya. AE-nin nəşri,Bakı-1993. 32.Məmməd Arif. Seç. əsərləri, 3 cilddə, I cild, EA nəşriyyatı, Bakı, 1967. 33.Möhsün Yazıçıoğlu.“Üşüyorum” şeiri.“ Türkiye edebiyyatçılar ve kültür adamları ansiklopedisi” 34.Mikayıl Rəfili. Şairin 120 illiyi ilə bağlı nəşr olunmuş “Sönən təbəssüm ölən bir ulduzdur” metodiki vəsaiti. F.Köçərli adına Respublika Uşaq Kitabxanası Elmi- metodik şöbəsinin nəşri, Bakı-2015; “Sərbəst şeir haqqında ilk söz”məqaləsi. (Gülən adam) Maarif işçisi. Bakı-1929. № 1. 35.Mir Cəlal (Paşayev).“Ədəbiyyatşünaslığın əsasları”. Maarif nəşriyyatı, Bakı-1988. 36.Mirəfsəl Təbib. “Rübailər”kitabı. Mütərcim, Bakı-2008. 37.Nəbati S.Ə.Seç. əsərləri, Yazıçı, Bakı-1985. 38.Nəriman Həsənzadə. Seçil. əsərləri. 7 cilddə. 2-ci cild, Prometey nəşr., Bakı-2010. 39.Nüma Yuşiç. “Gecədən keçmiş” şeiri. İran ədəbiyyatı. Bədii tərcümə və ədəbi əlaqələr Mərkəzinin “Dünya ədəbiyyatı” (№ 1/08) seriyası. 40.Xəlil Rza Ulutürk. Seçilmiş əsərləri. Təhsil. Bakı- 333 2012.; “Ustadım Əkrəm Cəfər” kitabı, “Elm və təhsil”nəşriyyatı, Bakı-2017. 41.Ramiz Rövşən. Kim bilir. “Azərbaycan” jur. №9, Bakı-1980. 42.Ramil Əhməd. Kasıb komalardan qalxan tüstülər. Şeir vaxtı. Poeziya almanaxı. “Təhsil” Bakı-2013. 40. Rəsul Rza. “Kanonları pozaraq...”məqalə. Seçilmiş əsərləri. 4 cilddə, IV cild, Azərnəşr, Bakı, 1974. 43.Rəşad Məcid. Bir də gəlməyəcək... “Təhsil” nəşr., Bakı- 2015. 44.Firidun Müşiri. “Sükut fəryadları” (tərcümə Məhəmməd Nurinindir) şeiri. Dünya ədəbiyyatı seriyası, № 1 (08), 2016, İran ədəbiyyatı. Bədii Tərcümə və ədəbi əlaqələr Mərkəzinin nəşri. 45.Salmanov Şamil. Azərbaycan sovet şeirinin ənənə və novatorluq problemi. Elm. Bakı-1980. 46.Sevinc Çılğın. “Gecənin səsi” şeiri. Azərbaycan şeiri antologiyası. Alatoran. Bakı-2013. 47 . Səlim Babullaoğlu. “İlyas Göyçəmənin şəkil dəftəri” kitabı, “Şəklin indisi və beş dəqiqə sonrası haqqında” şeiri. ATV-“Parlaq imzalar” nəşriyyatı. Bakı-2016. 48.Sona Vəliyeva. Zaman xəbərsiz ötdü... “Qanun ” nəşriyyatı, Bakı-2012. 49.Tofiq Mütəllibov.“Əbədi mahnı” kitabı, RİİB, Bakı-2013. 50.Fərid Hüseyn. “Bir də heç vaxt”kitabı.” İstanbulda” şeiri. ATV-“Parlaq imzalar ” nəşriyyatı, Bakı-2016. 334 51 . Firidun Müşiri. “Sükut fəryadları” (tərcümə Məhəmməd Nurinindir) şeiri. Dünya ədəbiyyatı seriyası, № 1 (08), 2016, İran ədəbiyyatı. Bədii Tərcümə və ədəbi əlaqələr Mərkəzinin nəşri. 52. Vaqif Bayatlı Odər (Cəbrayılzadə). Nələr seçdi Əhmədi. “Azərbaycan” jur. № 8, Bakı-1978. 53. Vaqif Bəhmənli. Beş damla. Renessans. Bakı-2015 54 . Vaqif Səmədoğlu. (1939-2015). Sandıq şeirləri. “ Mütərcim” nəşriyyatı. Bakı- 2016.;“Yoldan teleqramlar”. Bakı-1968 ; “Günün baxtı”. Bakı-1972. II.Rus dilində: 1.Веселовский А.Н. Историческая поэтика. Гослитиздат. Л. (Санкт-Петербург). 1940. 2.Введение в литературoведение. Высщая школа. Москва. 1976. 3.Владимир Бурич. (1932-1994).“Тексты. (Проза. Удетероны. Стихи)». Советский писатель. Москва- 1989. ( Введение. «Типология формальных структур русского литературного текста. ); Типология аксентного стиха. ; Тексти. Книга вторая. ( Стихи. Прафразы.Tekсти.). Москва-1995;“От чего свободен свободный стих”(Sərbəst şeir nədən azaddır ). Журналь“Вопросы литературы». №-2, Moskva-1972. 4.Вдадимир Маяковский. Kak делать стихи? (1926) Сочинение в двух томах. «Правда», Москва-1987/8.) 335 5 . Григорьев М.С. Введение в поэтику. Исскуст-во «В.В.Думанова», Москва-1924. 6 . .ЖирмунскийВ.М. Ритмико-синтаксический паралеллизм как основы древнотурксого народного стиха. Журнал «Вопросы языкознания», 1964, № 4.; Тюркский героический эпос. Наука. Л. (Санкт- Петербург). 1974. ; Теория стиха. Советский писатель. Л. (Санкт-Петербург). 1975.; Теория литературы. Поэтика. Стилистика. Наука. Л. (Санкт-Петербург). 1977.; Сравнительное литературоведение. Наука. . Л. (Санкт-Петербург). 1979. 7.Захадорин Борис.“Песни игрушек”. Журнал «Веселие картинки». № 5. 1986. 8.Калачева С.В. Стих и ритм. Знание. М., 1978. 9.Ложинов В.В. Как пишут стихи. Просвещение. М., 1970. 10.Лотман Ю.М. Структура художественного текста. Искустство. Москва-1970.; Анализ поэтического текста. Структура стиха. Просвещение. Л. (Санкт- Петербург). 1972.; O поэтах и поэзии.Искусство-СПВ, Санкт-Петербург-1999. 11.Николай Гумулев. Ст. «Память”. Стихи. Письма о русской поэзии. Изд. Худ. Лит.-ра. Москва-1989. 12.Потебния А.А. Эстетика и поэтика. Искустство. М., 1976. 13.Санги Владимир. От фолклора к современной художественной литературе. Полярная звезда. 1976. № 4. 336 14.Стеблева И.В. Поэзия тюрков VI-VIII веков. Наука. М., 1965.; Развитие тюркских поэтическич форм в XI веке. Наука. М., 1965.; Поэтика древнетюркской литературы и ее трансформация в раннеклассический период. Наука. М., 1976. 15.Сельвинский Илья. Я говарю о стихах. Советский писатель. Москва. 1973. 16.Тимофеева Л.И. и Венгров Н.Р. Краткий словарь по терминам литературоведения. (Moсквa-1963) 17.Томашевский Б.В . О стихе. Гиз. Л. (Санкт- Петербург). 1929.;Стих и язык.“Qoslitizdat.” Moskva- 1959. 18.Холшевников В. Основы стихосложения. Русское стихосложение. «Грозн. робочий». Грозный. 1967. ; Стиховедение и поэзия.Изд.ЛУ. (Şeirşünaslıq və poeziya). Л.- (Санкт-Петербург). 1991. 19. Xарчевников В. Е. Основы русского силлабо- тонического стихосложения. «Грозн. Раб.» Грозны.-1967. 20.Шенгели Г.А. Техника стиха. Гослитиздат. М., 1960. 21.Эткинд Э.Г. «Ритм поэтического произведения как фактор содержания». Ритм, пронстранство и время в литературе и искусстве. (Сб. статей.). Наука. Л. (Санкт- Петербург).1974. 337 III.Türkiyə türkcəsində: 1.Gülten Akın. (1933) “Kesik” şeiri. Türkiye edebiyyatçılar ve kültür adamları ansiklopedisi. İhsan İşık. I cild, Ankara- 2007. 2.Möhsün Yazıçıoğlu. (1954-2009) “Üşüyorum” şeiri.“Türkiye edebiyyatçılar ve kültür adamları ansiklopedisi”, Elvan yayınları, Ankara-2009 . 3.Yavuz Yavuzər.“Adım özgürlük”şeiri. “ Türkiye edebiyyatçılar ve kültür adamları ansiklopedisi”. Elvan yayınları, XI cild.Ankara-2009. IV. Fars dilində: Məliküş-şüara Bahari. “Tarix-e tətəvvor-e şeir-e farsi” kitabı. Tehran. 1955-ci il. V. Fransız dilində: Vladimir Bouritch. Poemes de Vladimir Bouritch. (traduitts du russe par Leon Robel). Publications orientalistes de France. Paris. 1976. 338 ƏLAVƏLƏR XÜLASƏ “Azad şeirin poetikası”(“Azad şeir və onun poetikası”) elmi işi ədəbiyyatşünaslıqda ən az öyrənilmiş və ya heç öyrənilməmiş bir mövzu sahəsidir. Müəllif öz elmi tədqiqatlarına hələ Bakı Dövlət Universitetində tələbəlik çağları başlamış, respublika tələbələrinin VIII elmi Konfransında (1980/81-ci illər) mövzu üzrə elmi uğurlarına görə Qızıl Medala layiq görülmüşdür. Əsər üzərində uzun illər çalışaraq, Azad şeir sisteminin ən əski dövrdən Avrasiya poetik təfəkkür tərzinin ümumi irsi olduğunu müəyyənləşdirmiş və bunu qədim slavyan-türk cəmiyyətlərinin ənənəvi quldarlıq ictimai-siyasi formasiyalarında heç vaxt yaşamadığı üzündən sərt kanonik düşüncə tərzindən kənarda olması ilə əlaqələndirmişdir. Elmi əsərin strukturu Giriş və iki fəsil sxemində qurulmuşdur. Girişdə azad şeirin vəzn və ritm problemlərinə ümumdünya elmi nəzəri fikri əsasında yanaşılaraq, tədqiqatın istiqamətləri müəyyənləşdirilmişdir. Filoloji məsələnin fəlsəfi mahiyyəti aşkarlanmışdır. İki fəsildə ardıcıllıqla Azad şeirin vəzn və ritm problemləri dünya ədəbiyyatı təcrübəsi üzrə digər şeir sistemlərinin metroritmik xüsusiyyətləri ilə qarşılıqlı əlaqədə geniş izah edilmişdir. “Azad şeirin poetikası” tədqiqat işinin müasir Poetika elmi sahəsində çağdaş dünya filoloji fikrinə sanballı əlavə olacağını düşünürük. 339 РЕЗЮМЕ Научная работа состоит из введение и двух глав. Первая глава – «Проблема метрики и свободный стих». Вторая глава- «Проблема ритм и свободный стих». В введении анализируются общие проблемы поэтики Азербайджанского (о том мысле, славяно-тюркского Евроазийского) свободного стиха в основе всемирной научной теоретической мысли. В первой главе с позиции арузской историко- сравнительной методологии рассматривается проблема свободного стиха (верлибра) и метрики. Здесь освещаются специфические особенности свободного стиха в сравнении с антической, арузской, силлабической и др. метриками. Во второй главе на основе этих же принципов рассматривается проблема ритм и свободный стих. В данной научной работе наряду с этими проблемами анализируются и другие вопросы свободного стиха, такие как строфа, система рифмы и содержание... Считаем, что проблемы, которые легли в основе этой научной работы, охватывались и решались в целом и полностью. 340 Müəllifin nəşr edilmiş kitabları, elmi uğurlarına görə aldığı Diplomlar və digər avtobioqrafik sənədlərin surəti: Şəkil-1. “Sərəst şeirin poetikası” elmi əsərinə VIII elmi konfransda verilmiş Qızıl Medalın əvəzləndiyi I dərəcəli Diplomun surəti 341 Şəkil-2. “Sərəst şeirdə novatorluqı” elmi əsərinə Respublika tələbə elmi Müsabiqəsində verilmiş III dərəcəli Diplomun surəti 342 Şəkil-3. Müəllifin nəşr edilmiş ilk kitabı. Bakı-1996. 343 344 Elmi əsərin “YA” qəzetinin 30.IX.2004-cü il tarixli sayının (№189/2142) “Yenisey” şənbə əlavəsində (№25) dərci yarımçıq saxlanılmış ilk hissəsi. Və ilk kitab nəşri-2017-ci il. 345 Əkrəm Cəfər Hansı gözəldir Lap əzəl Heca vəznidi gözəl. Misralarda düzlük Hecalarda tənlik xoşa gəlirdi. Bayatı yeddi, gəraylı səkkiz, qoşma on birdi. Zaman dəyişildi, Şeirdə yeni bir səda eşidildi: Əruz vəzni çıxıb Ərəbistandan, Keçdi İrandan, Farsın havasını çala-çala, Gəldi bizə. Qüvvətli bir səslə girdi şeirimizə. Bəzədi şeirimizi müxtəlif rənglər, Doldu şeirimizə müxtəlif ahənglər. Gözəl vəzn Füzulinin əruzu oldu. Əruzla yazmaq şairlərə arzu oldu. Sanki onlar çıxıb hesab dərsindən Musiqi dərsinə girdilər birdən. Əsrlər keçdi, əruz qocaldı, Yenidən hecanın səsi ucaldı. Yıxılaraq, qalxaraq o, 346 Yüyürüb əruzu keçdi. Amma bir az çəkdi: Sərbəst vəzn çalıb orkestrini Tutmağa başladı hər ikisinin yerini, Uzadaraq lələkli qol-qanadını Vurub yaxşı-yaman sürdü atını. İndi bunlar hərəsi öz cığırında. Sən də soruşursan: Hansı gözəldir indi bunlardan? Bunlar gözəl deyil, Gözəl insandır. Gözəl bunlar ilə gözəl yazandır! (Bax: Xəlil Rza Ulutürk. “Ustadım Əkrəm Cəfər ” kitabı, “Elm və təhsil” nəşriyyatı, Bakı-2017. Səh: 251.) 347 Mündəricat Azadlıq kitabı (Ön söz əvəzi)............................. 3 Giriş (Azad şeirin poetikasına bir baxış)......... 28 I Fəsil. Azad şeir və vəzn problemi ............... 140 II Fəsil. Azad şeir və ritm proplemi ............... 228 Elmi rezolyusiya: Son söz əvəzi, yaxud ilk elmi rəy................................................. 312 İstifadə edilmiş ədəbiyyat .............................. 329 Əlavələr ......................................................... 338 Hansı gözəldir (Əkrəm Cəfər)......................... 345 348 Hörmətli oxucu! Bu kitabla bağlı olan MÜƏLLİFLİK HÜQUQLARI QANUNLA QORUNUR!.. Kitabdan istifadəyə yalnız həmin hüquqi qaydalara ciddi əməl edilməsi şərtləri altında icazə verilir. Document Outline
Yüklə 3,74 Mb. Dostları ilə paylaş:
|