Narody I stereotypy 25 lat później. Nowe granice, nowe horyzonty Wielka międzynarodowa konferencja w Międzynarodowym Centrum Kultury w Krakowie

Narody i stereotypy 25 lat później. Nowe granice, nowe horyzonty

Wielka międzynarodowa konferencja w Międzynarodowym Centrum Kultury w Krakowie

4–6 czerwca 2014
Jubileusz dwudziestopięciolecia wyborów 4 czerwca jest okazją do zorganizowania w Krakowie ważnego międzynarodowego kongresu. Do Międzynarodowego Centrum Kultury przybędą goście z całego świata, aby dyskutować na temat stereotypów – narodowych, etnicznych, religijnych, ksenofobii, międzykulturowego dialogu i tożsamości, w obliczu globalizacji, migracji, zanikania granic, ale też pojawiania się nowych barier. Wśród prelegentów profesorowie Hans Henning Hahn i Ireneusz Krzemiński, a także przedstawiciele świata polityki, mediów, kultury i nauki.
Trzy dni obrad wypełnią cztery otwarte dla publiczności debaty, czternaście sesji tematycznych, 82 prelegentów z 18 krajów. Data nie została wybrana przypadkowo. Minęło dwadzieścia pięć lat od momentu transformacji systemowej, ale także dziesięć od wstąpienia Polski do Unii Europejskiej oraz dziesięć lat istnienia Eurośródziemnomorskiej Fundacji Dialogu Kultur im. Anny Lindh z siedzibą w Aleksandrii. Mija też 21 lat od zorganizowanej przez MCK pierwszej konferencji na ten temat – „Narody i stereotypy”, ciekawa będzie więc możliwość dokonania porównań. W związku z tymi jubileuszami MCK podejmie debatę na temat zmian w postrzeganiu siebie i innych, które zaszły w minionym ćwierćwieczu oraz kwestii tożsamości narodowej w XXI w. Międzynarodowa i interdyscyplinarna konferencja będzie okazją do dyskusji nad tak istotnymi dla współczesności tematami, jak radykalizacja postaw i niechęć wobec obcych, migracja, globalizacja i dialog międzykulturowy.
Interdyscyplinarną konferencję otworzy wykład „Stereotypy i tożsamości w XXI w.”, który wygłoszą wybitni profesorowie: historii – prof. Hans Henning Hahn i socjologii – prof. Ireneusz Krzemiński. Pierwsza debata zatytułowana „Dwadzieścia lat po. O sobie i ‘naszych’ innych” będzie nawiązaniem do zorganizowanej na początku lat 90. konferencji „Narody i stereotypy”*. Jej uczestnicy będą się zastanawiać, jak zmieniło się postrzeganie siebie i swoich sąsiadów w państwach Europy Środkowej w ciągu ostatnich dwudziestu pięciu lat. Wśród zaproszonych gości znajdą się Adam Michnik, dr Leonidas Donskis (Litwa) i prof. Mykoła Riabczuk (Ukraina). Tytuł drugiej debaty to „Wiatr ze Wschodu, wiatr na Wschód”. Dyskusja toczyć się będzie wokół pytań: jak Polskę i Unię Europejską postrzegają państwa Europy Wschodniej i vice versa? Jak widzą swoją przyszłość w kontekście integracji Europy? Czy istnieje związek między postawami narodowościowymi a komunizmem? Wśród dyskutujących znajdą się m.in. Taras Woznak (Ukraina), prof. Bela Tsipuria (Gruzja) oraz dr Robert Pyrah (Wielka Brytania). Trzecia debata pod przewrotnym tytułem „Czy wszyscy mieszkamy nad Morzem Śródziemnym?” będzie okazją do rozmowy na temat współczesnych relacji między Południem a Północą Morza Śródziemnego i wzajemnym postrzeganiem. W dyskusji udział wezmą m.in. prof. Shlomo Avineri (Izrael), prof. Habib Malik (Liban) i dr Sara Silvestrii (Wielka Brytania). Konferencję zamknie debata zatytułowana „Narody i stereotypy 2014–2034”, która będzie próbą spojrzenia w przyszłość i zastanowienia się, jak stosunki pomiędzy narodami mogą zmienić się w kolejnych dwóch dekadach. Udział w niej wezmą m.in. dyrektor wykonawczy Eurośródziemnomorskiej Fundacji Dialogu Kultur im. Anny Lindh Andreu Claret, reprezentująca UNESCO Katerina Stenou i prof. Yudhishthir Raj Isar (Francja), a poprowadzi ją dyrektor MCK, prof. Jacek Purchla.

6 czerwca w ramach konferencji odbędzie się spotkanie z pisarzami zatytułowane „Literatura bez granic”. Joanna Bator, Ziemowit Szczerek, Olga Tokarczuk oraz Adam Szostkiewicz będą dyskutować o stereotypach, tożsamości i wielokulturowości.

Wykłady otwierające, cztery debaty i spotkanie z pisarzami są otwarte dla publiczności. Trzeba się jedynie zarejestrować bądź pobrać wejściówkę. Wciąż istnieje również możliwość zarejestrowania się do udziału w całej konferencji.
***

Pierwszej próby podjęcia ważkiego tematu stereotypów MCK dokonało już na początku polskiej transformacji, organizując w 1993 r. pionierską w swym charakterze i kształcie konferencję „Narody i stereotypy”. Przedstawiciele różnych narodów mówili wtedy o stereotypowym widzeniu siebie samych i swoich sąsiadów. Sesje konferencji i podsumowująca wydarzenie publikacja pod redakcją Teresy Walas proponowały i propagowały nowe wówczas postawy wobec dialogu międzykulturowego. Z jednej strony silnie akcentowały kwestie tożsamości, indywidualnej tradycji i rodzimości kultur, z drugiej sprzeciwiały się wszelkiego rodzaju nacjonalizmom i postawom ksenofobicznym. Wśród uczestników konferencji znaleźli się wówczas m.in. laureat Nagrody Nobla Czesław Miłosz, Karl Dedecius czy Tomas Venclova.

W kontekście rozszerzenia Unii Europejskiej o nowe kraje członkowskie, w tym Polskę, naszych środkowoeuropejskich sąsiadów oraz Chorwację, skrystalizowania Europejskiej Polityki Sąsiedztwa, a także nowych wyzwań – masowej migracji w/do Europy, globalizacji, odradzających się postaw nacjonalistycznych i ksenofobicznych – warto i należy przyjrzeć się, co przez ostatnie dwadzieścia pięć lat zmieniło się w naszym myśleniu o sobie i innych, tych niegdyś dalekich, a dziś coraz bliższych.

W tym okresie zmienił się również zakres działania samego MCK. Od 2005 r. MCK z ramienia Ministerstwa Spraw Zagranicznych i Ministerstwa Kultury i Dziedzictwa Narodowego jest narodowym koordynatorem polskiej sieci Eurośródziemnomorskiej Fundacji Dialogu Kultur im. Anny Lindh, co poszerza krąg zainteresowań instytucji o Bliski Wschód i północną Afrykę oraz o relacje między tymi regionami a Europą.

* Więcej na temat pierwszej konferencji „Narody i stereotypy można znaleźć tu: http://www.panorama.mck.krakow.pl/narody-i-stereotypy
Więcej informacji i rejestracja: http://www.mck.krakow.pl/conference/narody-i-stereotypy-dwadziescia-piec-lat-pozniej

***

Debaty otwarte dla publiczności (konieczna rejestracja):
5 czerwca (czwartek)

11.00–13.00

Debata pierwsza: Dwadzieścia lat po. O sobie i „naszych” innych

Pierwsza konferencyjna debata – prowadzona przez prof. Teresę Walas, pomysłodawczynię i organizatorkę pierwszej konferencji – ma stanowić rodzaj „odtworzenia” sesji z 1993 r. Wówczas prof. Walas rozmawiała z uczestnikami najpierw konfrontując „narodowe” pary (np. z Tomasem Venclovą o stereotypie Polaka na Litwie i Czesławem Miłoszem o stereotypie Litwina w Polsce, itd.) a potem dyskusja miała charakter otwartej debaty wszystkich gości. Podobnie będzie i tym razem a narodowe pary stanowić będą: prof. Jacek Baluch, dr Roman Baron, prof. Dieter Bingen, Krzysztof Czyżewski, dr Leonidas Donskis, Adam Krzemiński, prof. Mykoła Riabczuk, Adam Michnik.

Uczestnicy będą zastanawiać się: Jak zmieniło się postrzeganie siebie i swoich sąsiadów w państwach Europy Środkowej w ciągu ostatnich 25 lat? Czy tezy postawione podczas pierwszej konferencji „Narody i stereotypy” w 1993 r. są nadal aktualne?

5 czerwca (czwartek)

16.00–18.00

Debata druga: Wiatr ze Wschodu, wiatr na Wschód

Po prezentacji relacji Polski z jej najbliższymi sąsiadami spojrzenie zostanie poszerzone na stosunki pomiędzy Wschodem i Zachodem Europy. Dwadzieścia pięć lat temu runął Mur Berliński, kończąc okres zimnej wojny i wrogich stosunków między dwoma częściami kontynentu. Po stronie zachodniej umocniły się procesy integracji europejskiej, po wschodniej z ZSSR wyodrębniły się nowe państwa. Czy zmieniło się wzajemne postrzeganie? Zaproszeni goście spróbują odpowiedzieć na pytania: jak Polskę i Unię Europejską postrzegają państwa Europy Wschodniej i vice versa? Jak widzą swoją przyszłość w kontekście integracji Europy? Czy istnieje związek między postawami narodowościowymi a komunizmem?

Prowadzący: Jerzy Bahr

Paneliści: prof. Victor Dyatlov, dr Robert Pyrah, prof. Bela Tsipuria, Taras Wozniak

6 czerwca (piątek)

11.00–13.00

Debata trzecia: Czy wszyscy mieszkamy nad Morzem Śródziemnym?

Współczesna geografia polityczna pokazuje wyraźnie, że Polska – jako członek Unii Europejskiej – swoimi granicami sięga Morza Śródziemnego. Sąsiedztwo z krajami Północnej Afryki i Bliskiego Wschodu nie jest zatem jedynie symboliczne, lecz jak najbardziej rzeczywiste i pragmatyczne, o czym świadczy choćby udział Polski w pracach Unii dla Śródziemnomorza – szerokim projekcie politycznej, gospodarczej i kulturalnej współpracy krajów UE z państwami leżącymi w południowej i wschodniej części basenu Morza Śródziemnego. Czy możemy zatem mówić o zasadniczym zwrocie w zakresie relacji pomiędzy Polską, państwami UE a krajami basenu Morza Śródziemnego? Czy zbliżenie geograficzne, polityczne i ekonomiczne idzie dziś w parze z kulturową separacją i oporem wobec wpływów? Zwłaszcza gdy serce Śródziemnomorza nie bije już w Rzymie czy Atenach, lecz raczej w Kairze i Tunisie.

Podczas debaty zostanie także – po raz pierwszy w Polsce – zaprezentowana najnowsza edycja „Raportu trendów międzykulturowych w regionie EuroMedu”. Wśród państw zbadanych przez Instytut Gallupa znalazła się tym razem także Polska.

Prowadzący: dr Konrad Pędziwiatr

Paneliści: prof. Shlomo Avineri, prof. Yaarah Bar-On, dr Khaled Hroub, prof. Habib C. Malik, Robert Manchin, dr Krzysztof Olendzki, dr Sara Silvestri

6 czerwca (piątek)

16.00–18.00

Debata czwarta: Narody i stereotypy 2014–2034

Zamykająca konferencję debata będzie próbą spojrzenia w przyszłość i zastanowienia się, jak stosunki pomiędzy narodami mogą zmienić się w kolejnych dwóch dekadach. Kryzys gospodarczy i polityczny sprzyja pojawianiu się postaw protekcjonistycznych i populistycznemu nawoływaniu do zamknięcia się na innych. Czy potwierdzona ostatnimi badaniami, zwiększająca się niechęć do obcych w Europie to nieodwracalny i rosnący trend? Zmiany zachodzące na południe od Europy, jak i na jej wschodzie, kreują nową rzeczywistość, w której różnorodność będzie odgrywać ogromną rolę. Jakie więc działania powinno się podjąć w celu przełamywania stereotypów i budowaniu otwartego społeczeństwa XXI w.? Czy możemy z optymizmem patrzyć w XXI wiek?
Prowadzący: prof. Jacek Purchla

Paneliści: Andreu Claret, prof. Yaroslav Hrytsak, prof. Yudhishthir Raj Isar, prof. Csaba Gy. Kiss, prof. Ireneusz Krzemiński, dr Katerina Stenou

Spotkanie otwarte dla publiczności (od 28 maja w MCK do pobrania bezpłatne wejściówki):
6 czerwca (piątek)

19.00

Spotkanie z pisarzami: Literatura bez granic

6 czerwca Kraków zmieni się w centrum debaty o literaturze, demokracji, uprzedzeniach i prawach człowieka. O wielokulturowości, zaangażowaniu artystów w walkę z podziałami, dialogu międzykulturowym i tym, co rodzi się ze spotkania z „innym” dyskutować będą czołowi pisarze i publicyści.

W spotkaniu udział wezmą: Joanna Bator, laureatka Literackiej Nagrody Nike 2013 za książkę „Ciemno, prawie noc”, Olga Tokarczuk, autorka głośnych powieści „Prawiek i inne czasy”, „Dom dzienny, dom nocny” czy „Bieguni”, Ziemowit Szczerek, prozaik i reporter laureat Paszportu POLITYKI 2013 za „pierwsze polskie gonzo” – reportaż „Przyjdzie Mordor i nas zje, czyli tajna historia Słowian”. Spotkanie poprowadzi Adam Szostkiewicz, dziennikarz, tłumacz, członek Polskiego Oddziału PEN Clubu. Punktem wyjścia do dyskusji zaproszonych gości ma być pytanie, czy w świecie coraz bardziej odrzucającym ideę dialogu, za to coraz chętniej wracającym do stereotypów, czego dowody mamy też i w Polsce, da się pisać dialogowe książki, a także czy sama literatura piękna nie jest aby monologowa.

/22.05.2014/

Konferencja po patronatem Prezydenta RP Bronisława Komorowskiego

Projekt współfinansowany ze środków Gminy Miejskiej Kraków i Centrum Polsko-Rosyjskiego Dialogu i Porozumienia

Partnerzy: Eurośródziemnomorska Fundacja Dialogu Kultur im. Anny Lindh, Krakowskie Biuro Festiwalowe, Kraków Miasto Literatury, Polski Instytut Kultury w Londynie

Patroni medialni MCK: TVP Kraków, Radio Kraków Małopolska, Gazeta Wyborcza, Herito, Karnet, Polski Portal Kultury O.pl, Telewizja M