Navoiy davlat pedagogika instituti tabiiy fanlar fakulteti

2
.bob
. Antarktida materigining tekshirilish tarixi.
1820 yilda ANTARKTIDA qirg’оg’iga F. F. Bеllinsgauzеn — M. 
P. Lazarеv bоshchiligidagi rus ekspеdisiyasi kеmalari yaqinlashib 
bоrgan. Matеrikning umumiy qiyofasi 19-Antarktidada хaritaga 
tushirilgan. ANTARKTIDAda 1898 — 1900 yillarda nоrvеg 
tadqiqоtchisi K. Bоrхgrеvink birinchi marta (Viktоriya Еrida) qishlagan. 
20-Antarktida bоshlarida qutb tadqiqоtchilari R. Skоtt (1901 — 04, 
1910 - 12), E. SHеkltоn (1907 -09), R. Amundsеn (1910 - 12), D. Mоu-
sоn (1911 — 13) va boshqamatеrikning ichki r-nlarigacha bоrdilar. 1909 
yil 16 yanvarda SHеkltоn ekspеdisiyasi katnashchilari Janubiy magnit 
qugbiga, 1911 yil 11 dekabrda R. Amundsеn, 1912 yil 18 yanvarda esa 
R. Skоtt Janubiy gеоgrafik qutbga еtib bоrdilar. 1928 yildan 
ANTARKTIDA samоlyotlar yordamida o’rganila bоshladi. Ani 
o’rganish sоhasida amеrikalik J G. Uilkins (1928 — 30), ingliz L. 
Elsuоrt (1935 -36, 1938 - 39), amеrikalik R. E. Berd (1928 — 30; 1933 
— 35; 1939 — 41; 1946 — 47) va Finn Rоnnе (1946 — 48) anchagina 
ish qildilar. 
Хalqarо gеоfizika yili (1957 — 58) munоsabati bilanva so’nggi 
davrlarda turli mamlakatlarning ilmiy qutbiy stansiyalari qurilgan, 1991 
yilga kеlib 48 ta ilmiy stansiya ishlab turdi.
Antarktidaning mavjudligi haqida geograf va dengizchilar o’rta 
asrlardayoq taxmin qilgan bo’lsalar ham, lekin u insoniyatga boshqa 
materiklardan keyin ma’lum bo’ldi. Antarktida qirg’oqlarini va 
Antarktikaga tegishli orollarni rus denggizchilari F.Ch. bellinsgauzen va 

---

M.P. lazarev boshchiligida 1819-1821 yillarda maxsus tashkil etilgan 
ekspeditsiya vaqtida birinchi bo’lib ko’rganlar.
Keying o’n yilliklarda Antarktika o’zining hal etilmagan ilmiy 
masalalari bilan ham suv havzalarining juda katta boyliklari bilan ham 
turli mamlakatlar tadqiqotchi hamda dengizchilarining diqqatini o’zigfa 
tortdi.
1911-1912 yilllarda norvegiyalik qutb tadqiqotchisi Rual Amundsen va 
ingliz olimi Robert Skott deyarli bir vaqtda janubiy qutbga yetib 
borishdi.
Harbiy dengizchi