Naxçivan dialekt və ŞİVƏLƏRİNİn lüĞƏTİ

LÜĞƏTİN QURULUŞU VƏ TƏRTİB ÜSULU 
 
1.
 
Lüğətdə baş sözlər əlifba sırası ilə verilir. 
2.
 
Baş sözdən sonra onun işləndiyi rayonun və ya kəndin 
adı mötərizə içərisində verilir; məs.: 
Ağurux (Keçili, Kükü) - ... 
Becid 
(Naxçıvan, Ordubad) - ... 
3.
 
Əgər söz bir neçə  rayonda və  ya kənddə  işlənirsə, 
onların adı da əlifba sırası ilə verilir; məs.: 
Qapan-
qapış (Bulqan, Naxçıvan, Nəzərabad) - ... 
Şеrаmаt (Dəstə, Vənənd) - ... 
V
əğəm (Boyəhməd, Kırna) - ... 
4.
 
Lüğətdə  çoxmənalı  sözlər bir-birindən  ərəb rəqəmləri 
il
ə ayrılır və onların arasında nöqtəli vergül qoyulur; məs.: 
Bordax  (Bab
ək, Culfa, Kəngərli,  Şahbuz,  Şərur)  –        
1.  heyvanı  kökəltmək üçün tövlədə  ayrılmış  xüsusi  yer;           
2. kök
əldilmiş, bəslənmiş heyvan. 
Qolçax 
(Şahbuz) – 1. arı sancmasın deyə qola geyilən 
d
əridən  tikilmiş  geyim;  2.  çörəyi təndirə  yaparkən,  taxıl 
biç
ərkən qola dolanan parça. 
5.
 
Omonim sözl
ər  ayrılıqda  baş  söz  kimi  verilir  və 
onlardan sonra Rum r
əqəmləri qoyulur; məs.: 
Ç
ət I ...– qoz. -... 
Ç
ət II ... – taxıl yuyulub təmizlənərkən çıxan zibil. –... 
X
əşə I ...– qəzildən toxunan enli və böyük çuval. –... 
Хəşə II ...- yоncаyаbənzər yаbаnı bitki. -... 
6.
 
H
ər bir baş sözə aid misal-cümlə verilir. 
 
 
11 
 

---

FONETİK TRANSKRİPSİYA 
 
Lüğətdə  ədəbi  dildə  olmayan,  Naxçıvan  dialekt  və 
şivələrində  qarşılaşdığımız  aşağıdakı  hərf və  işarələrdən 
istifad
ə olunmuşdur: 
 
x'  – 
dilortası  sürtünən kar səsdir. Hərfin üstündə 
qoyulan işarə (') isə səsin yumşaq tələffüz olunduğunu bildirir. 
 
: - h
ərfin sağ tərəfində iki nöqtə qoyulur və saitin uzun 
t
ələffüz  olunduğunu  göstərir; məs.: sə:rdən,  damı:n,  so:ra, 
kişi:n. 
 
̃: saitin həm burunda, həm də uzun tələffüz olunduğunu 
göst
ərir; məs.: qabıã:, oğlã:, nəvã:. 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
12 
 

---

MATERİAL TOPLANMIŞ YAŞAYIŞ 
MƏNTƏQƏLƏRİNİN SİYAHISI 
 
NAXÇIVAN ŞƏHƏRİ 
 
-
Naxçıvan 
-Qaraçuq 
-Qaraxanb
əyli  -Tumbul 
-
Əliabad 
 
 
 
 
BABƏK PAYONU 
 
-Bab
ək  
-Güznüt                     
-
Naxışnərgiz  -Vayxır 
-Araz 
-
Hacıvar 
-N
əhəcir 
-
Yarımca 
-
Aşağı Buzqov  -Kərimbəyli 
-Nehr
əm 
-
Yuxarı Buzqov 
-C
əhri 
-Kült
əpə 
-N
əzərabad 
-
Yuxarı Uzunoba 
-
Çeşməbasar 
-Qahab 
-
Payız 
-Zeyn
əddin 
-Didivar 
-
Qoşadizə 
-Sirab 
 
-G
ərməçataq 
-M
əmmədrza 
Diz
ə 
-
Şəkərabad 
 
-Göynük 
-M
əzrə 
-
Şıxmahmud   
 
CULFA RAYONU 
 
-Culfa 
-
Əlincə 
-Xan
əgah 
-Saltaq 
-B
ənəniyar 
-
Ərəfsə 
-
Kırna 
-
Şurud 
-
Camaldın 
-
Ərəzin 
-
Qazançı 
-Teyvaz 
-Diz
ə 
-Göyd
ərə 
-L
əkətağ 
-
Yaycı 
-
Əbrəqunus 
-Gülüstan 
-Milax 
 
 
KƏNGƏRLİ RAYONU 
 
-
Qıvraq 
-
Xıncab 
-
Qarabağlar  -Yeni Kərki 
-Böyükdüz 
-Xok 
-
Şahtaxtı 
-Yurdçu 
-Çalxanqala 
-
Qabıllı 
 
 
13 
 

---

ORDUBAD RAYONU 
 
-Ordubad 
-Bist 
-Gilançay 
-Nüsnüs 
-Unus 
-
Aşağı 
Əndəmic 
-Ç
ənnəb 
-
Xanağa 
-
Parağa 
-Üstüpü 
-
Aşağı Əylis  -Dəstə 
-Xurs 
-
Parağaçay  -Vələver 
-Aza 
-
Dırnıs 
-K
ələki 
-Sabirk
ənd  -Vənənd 
-Azadk
ənd 
-Düylün 
-
Qoşadizə  -Şəhriyar 
-
Yuxarı 
Əndəmic 
-Bil
əv 
-G
ənzə 
-N
əsirvaz  -Tivi 
-
Yuxarı 
Əylis 
 
 
SƏDƏRƏK RAYONU  
 
-Heyd
ərabad 
-K
ərki* 
-
Qaraağac 
-S
ədərək 
 
 
ŞAHBUZ RAYONU 
 
-
Şahbuz 
-
Daylaqlı 
-Kükü 
-S
ələsüz 
-
Ağbulaq 
-Gömür 
-Külüs 
-
Şada 
-
Aşağı Qışlaq  -Güney Qışlaq 
-
Qızıl Qışlaq  -Şahbuzkənd 
-
Ayrınc 
-Keçili 
-Mahmudoba  -
Türkeş 
-
Badamlı 
-
Kolanı 
-Nursu 
-
Yuxarı Qışlaq 
-Biç
ənək 
 
 
 
 
*K
ərki kəndi 15 yanvar 1990-cı ildə erməni silahlı birləşmələri 
t
ərəfindən  işğal  olunduğu  üçün  həmin kəndin  əhalisi  başqa 
k
əndlərdə məskunlaşmışdır. 
 
14 
 

---