Naxçıvan Muxtar Respublikası
Yüklə 0,98 Mb. Pdf görüntüsü
|
82 Arı balı mədə-bağırsaq, ürək-damar sistemi xəstəliklərinin əsas təbii dərmanıdır. Ürək xəstəliklərinə tutulanlar gündə 80-140 qr bal yeməklə, qan təzyiqini nizamlayıb sağalırlar. Dəridəki irinli yaraları bal məlhəmi ilə sağaltmaq mümkündür. Bal arılarının “düşməni” Arı quşları (göy qarğa) olduğundan yay mövsümündə arı ailəsini (pətəklərini) dağ yamaclarındakı çəmənliklərə aparmaq lazımdır. Arılar bir gündə 200 hektardan çox sahəni uçaraq, 100qr bal üçün 1 milyon çiçəkdən nektar götürməli olurlar. Arı balı uzun illər qalaraq öz keyfiyyətini itirmir. Ət məhsullarını bal ilə birlikdə saxladıqda uzun müddət xarab olmur. Fransa kralı Banopart Napoleon(1769-1821) “Müqəddəs Yelena” adasında sürgündə olarkən arı ailəsini becərmiş və mədəsindəki qanaxma xəstəliyini yüngülləşdirmişdir. Rus kimyaçısı A.M.Butlerov(1828-1886) arıçılıqla məşğul olduğundan uzun müddət Rusiya arıçılıq cəmiyyətinin Prezidenti olmuşdur. 83 “Azərbaycan vətəndaşları təbiəti qorumalı, onun sərvətlərinin mühafizə etməlidirlər”. Azərbaycan Respublikasının Konstitusiyası (maddə 65) Nəticə Arxeoloqlar sübut etmişlər ki, ibtidai insanlar bu ərazilərdə məskunlaşmışlar. Ordubad rayonundakı Gəmiqaya rəsmləri (petroqrifləri) bunu bir daha göstərir ki, ərazidə Erkən Tunc dövrlərində mədəni insanlar yaşayaraq təsərrüfatla məşğul olmuşlar. Naxçıvan diyarı tarix boyu yadelli işğalçılar tərəfindən dağıdılaraq tarixi abidələrlə yanaşı təbii sərvətləri də talan olunmuşdur. Naxçıvan diyarı təbii sərvətlərlə zəngindir. Ərazidə çaylarla göllər və kəhriz suları əkinçilik mədəniyyətinin inkişaf etdirilməsində əsas rol oynayır. Naxçıvan diyarında yer altında bir çox mineral xammal çıxarılaraq iqtisadiyyat inkişaf etdirilir. Akademik Həsən Əliyevin sözləri ilə desək, “Saf su, bol günəş, quru iqlim, təmiz hava və ləzzətli meyvələr təbiətin Muxtar Respublikaya bəxş etdiyi zəngin sərvətidir. Həmin sərvətin qədrini bilmək və ondan səmərəli istifadə olunmasını təmin etmək isə bizim borcumuz və vəzifəmizdir”. 1990-cı ildən Muxtar Respublikanın bir sıra sərhəd əraziləri Ermənistan silahlı qüvvələri tərəfindən ələ keçsə də dözümlü və səbirli naxçıvanlılar müqəddəs Vətən torpaqları uğrunda düşmən qarşısında igidliklə dayanmışlar. Ərazi blokada şəraitində olsa belə naxçıvanlılar nikbinliklə yaşayaraq təbii sərvətlərini qoruyaraq, onlardan səmərəli surətdə istifadə etməyi bacarırlar. Naxçıvanda kənd təsərrüfatı sahələrini inkişaf etdirmək üçün sahibkarlara geniş imkanlar yaradılmış, torpaq və sulardan səmərəli istifadə olunmaqla məhsuldarlığın artması ilə təbiətin qorunmasına diqqət artmışdır. Naxçıvan diyarının təbiətini qoruyub gələcək nəsillərə saxlanılmasında Muxtar Respublika Ali Məclisinin səyi ilə yaradılmışdır. Burada yerin altı tükənməz xəzinə, üstü isə canlı muzeydir. Haliyyədə ekologiya və təbiətin mühafizəsi tədbirləri məsələsi dünya əhəmiyyətli problemlərdir. İnsan təbiətə biganə olarsa, ona qayğı göstərməzsə özü-özünü bəlaya salar. Təbiətin mühafizəsində sözlərlə deyil, əməli işlər görülməlidir. Hər bir insan ömründə azı üç ağac əkib becərməlidir. Təbiətin “yaşıl ciyəri” olan ağaclar havaya oksigen qazı buraxırlar ki, oksigensiz də həyat olmaz. Təbiəti qorumaqla həm özümüzü və həm də gələcək insanlığı qorumuş oluruq. 84 Təbiət elmlərindən izahlı lüğət Abiotik amillər (Abios)- Canlılara təsir göstərən xarici amillər (işıq, rütubət, isti-soyuq və s.) Aqlomerat (Aqqlomera)- Müxtəlif çeşiddə yığılmış süxur və mineral qırıntıları. Aqrobiologiya (Aqros bioloqos)- Biologiya sahəsindəki biliklər məcmusu. Aqrokimya (Aqros ximos)- Kənd təsərüfatı bitkilərinin becərilməsi və məhsuldarlığı artırmaq üçün gübrə və kimyəvi meliorasiya vasitələrinin tətbiqi haqqında elm. Adaptasiya (Adaptatio)- Bitkilərin və heyvanların yaşayış şəaitinə uyğunlaşması. Akkumulyasiya (Accumulatio)- Çayların gətirdiyi yumşaq çöküntü materialları (qum, gil və s.) Allüvial (Alluvio)- Çaylardakı çökərək çeşidlənmiş qırıntı materialı (qum, çınqıl, çaydaşı və s.) Alp çəmənliyi (Alp)- Dağ çəmənliklərindəki dekorativ həmişəyaşıl bitki (2200-3000 m) yerləri. Antiklinal (Antiklino)- Dağlardakı layların yuxarı çevrilmiş forması. Areal (Area)- Bitki və heyvanların təbii şəkildə yayıldığı sahə. Artezian quyusu (Artua)- Yer altındakı su laylarından təzyiqlə suyun yer səthinə fontan vurması. Arid iqlim (Aridus)- Quru iqlim-əkinçilikdə yalnız suni suvarma yolu ilə bitkilərin vegetasiyası təmini. Bioloji aşınma (Bios lithos)- Bitki və heyvanların həyat fəaliyyəti nəticəsində süxurların dağılması. Biotik amillər (Bios topos)- Bitki və heyvanların digər bitki və heyvanlara göstərdiyi təsir. Biosenus (Bio koinos)- Quruda və suda yayılmış bitki, heyvan və mikroorqanizmilərin məcmusu. Bulaq- Yeraltı suyun təbii surətdə çıxaraq axması. Bulaqlar temperaturuna, kimyəvi tərkibinə və axın xüsusiyyətinə görə fərqlənirlər. Vegetasiya dövrü (Vegeto)- Bitkilərin inkişaf edərək çiçək açıb toxum verməsi dövrü. Qeyzer (Qeysir)- Daimi olaraq qaynar su və isti buxar püskürən bulaq. Qoruq (Akvatorius)- Elm, mədəniyyət və təsərrüfat üçün böyük əhəmiyyəti olan və dövlət tərəfindən təbii halda mühafizə olunan ərazi. Delüvi (Delua)- Yağış və qar suları axımında aşınma materialının gətirilərək ətəklərdə yığılması. Dənli bitkilər- Çörək, yeyinti sənayesi və bəzi digər sənaye üçün xammal və ev heyvanları üçün yem əldə etmək məqsədilə becərilən bitkilər. Dəmyə əkinçiliyi- Kənd təsərrüfatı bitkilərini yağış suları vasitəsilə yetişdirilməsidir. Ekoloji amillər (Ekologenos)- Orqanizmilərin yaşadığı mühitin ünsürləri (hava, istilik, su, işıq, torpaq, bitki, relyef və s.) Endemik növ (Endomos)- Təbii halda ancaq müəyyən bir coğrafi sahədə yayılmış bitki və heyvan növü. Eroziya (Erosio)- Külək və su vasitəsilə torpaqların dağılması prosesi. Efemerlər (Ephemeros)- Vegetasiya dövrləri qısa olan birillik bitkilər. Efemeroidlər (Ephemeros)- Vegetasiya dövrləri qısa olan çoxillik bitkilər. İqlim qurşaqları- Yer səthində 13 sayda iqlim qurşaqları vardır ki, onlar ekvatorial, iki subekvatorial, iki tropik, iki mülayim, iki subtropik, subarktika, subantarktida, Arktika və Antarktida qurşaqlarıdır. Yararsız torpaq- Quru iqlimə malik olan yerlərdə eroziya nəticəsində çox parçalanmış torpaqlar. (Naxçıvan MR-da Babək rayonundakı Duzdağ və Culfa rayonundakı “Qarğa bazarı” ətrafı sahələr.) Kəhriz- Yeraltı suları toplamaqla yer səthindən 2-4 metr dərində meyilli qazılmış su arxı. Meliorasiya (Melioratio)- Əkinçilik üçün ərazilərdə su rejimini tənzimləmə tədbirləri. Milli park- Bir çox ölkələrdə dövlət tərəfindən yaradılmış iri sahəli heyvan, bitki və torpaq qoruğu. Monokultur təsərrüfat (Monos kulturos)- Yalnız bir növ bitkinin becərilməsində yüksək əmtəəlik təsərrüfat. Misvak- Ərəbistanda bitən həmişəyaşıl bitki növü. Nadir- Nəsli kəsilmək üzrə və yalnız yayılma arealı kiçik olan bitki və heyvan. Örüş- Mal-qaranı otarmaq üçün çəmənli torpaq sahəsi. Polikultur təsərrüfat (Polo cultura)- Becərmədə çox sahəli kənd təsərrüfatı bitkiləri. Polimetal filizlər (Polumetallon)- Tərkibində bir neçə qarışıq olan filizlər. Prolüvi (Proluo)- Sel sularının gətirdiyi dağın ətəyindəki çöküntü materialı. 85 Relyef (Relief)- Yer səthinin alçaq-hündür formasının məcmusu. (Müsbət relyef-hündür, mənfi relyef-alçaq, meqa relyef-yer qabığının batıq və qabarıq yeri, makro relyef-dağlar, mezo relyef-vadi, dərə və mikro relyef-təpə, çuxur yerlərdir.) Suvarma norması- Vegetasiya dövründə bitkilərin tələbatını ödəmək üçün 1 hektar torpaq sahəsinə verilən suyun miqdarıdır. Suvarma əkinçiliyi- Kənd təsərrüfatı bitkilərinin suvarma şəraitində yetişdirilməsidir. Su balansı- Yer kürəsindəki şor və şirin suların gəlir və çıxarının nisbəti. Azərbaycanda su balansı yağıntı 427 mm, buxarlanma 308 mm, axın 119 mm (69 mm səth və 50 mm isə yeraltı qurunt suları) dir. Su ehtiyatları- İstifadəyə yararlı sular; çay, göl, anbarlar, dəniz və okeanlar, yeraltı sular, buzlaqlar və atmosferdəki buxar aiddir. (Azərbaycanda su ehtiyatlarının illik həcmi 30,9 km³-dur.) Sinklinal (Synklino)- Dağlardakı süxur laylarının aşağı bükülmüş forması. Su- (H 2 O) hidrogenlə oksigenin kimyəvi birləşməsi. (Qalınlığı 2 m-dən artıq rəngsiz təbəqə, -0 Cº-də donur, +100 Cº-də qaynayır). Canlı aləmin əsas tərkib hissəsidir. Su anbarı- Çayın yatağında bənd tikilməklə yaradılan suni su hövzəsi. Subartezian quyusu (Sub Artua)- Yer altındakı suların qazılmış quyularla mexaniki üsulla yer səthinə çıxarılması. Suvarma- Quraqlıq iqlim şəraitində kənd təsərüfatı bitkilərinin becərilməsi üçün torpaqda rütubət yaradılması üsulu. Su enerji ehtiyatı- Çayların və şəlalənin tökülən suyundakı potensial enerji ehtiyatı. Su məsrəfi- Çayın su kəsiyindən vaxt ərzində axan suyun həcmi. Çaylarda su məsrəfi m³/san, bulaqlarda isə l/san ilə ölçülür. Yerin sürüşməsi- Yamacdakı torpaq sahəsinin ağırlıq qüvvəsi nəticəsində yerini dəyişməsi hadisəsidir. (Naxçıvan MR-da Şahbuz rayonundakı Zırnel ilə Culfa rayonundakı Anzır kəndləri sürüşməyə məruz qalmışdır.) Suxur- Yer qabığını əmələ gətirən təbii mineral birləşmə. (Mənşəyinə görə maqmatik və metamorfik süxurlar vardır.) Tarlaqoruyucu meşə zolağı- Suni surətdə yaradılmış eni 10-60 m zolağında əkilmiş çoxillik ağaclıq sahə. Texniki bitkilər- Məhsulu sənayedə xammal kimi istifadə olunan əkinçilik. Təbiətin qorunması- Təbii mühiti qoruyub saxlamaq üçün dövlət tərəfindən görülmüş zəruri tədbirlər. Təbii ehtiyatlar (sərvətlər)- İnsan cəmiyyətinin varlığı üçün zəruri olan və təsərrüfatda istifadə edilən bütün təbii maddələr və enerji. (Torpaq, bitki və heyvanlar aləmi, mineral xammal və sular) aiddir. Torpaq- Biosferi və atmosferin Yer qabığına təsiri nəticəsində əmələ gəlmiş məhsuldar lay. Torpaqlar fiziki-kimyəvi quruluşlarına görə bərk, mayeli və yüngül məsamələrdən ibarətdir. Torpaq aerasiyası- Torpaqdakı hava ilə atmosfer havasının mübadiləsi-dəyişilməsidir. Torpaq aerasiyası zamanı torpaq oksigenlə zənginləşərək bitkilərin boy atmasına təsir göstərir. Traspirasiya (Trans spizo)- Bitkilərin yaşıl yarpaqları vasitəsilə suyu buxarlandırması. Fauna (Faunus)- Yer ərazisindəki tarixən əmələ gəlib yayılmış heyvanlar aləmi. Filiz- Tərkibində qiymətli mineral və ya element olam süxur. Flora (Flora)- Müəyyən ərazinin bitki növlərinin məcmusu. Fotosintez (Photos synthesis)- Günəşin şüa enerjisinin köməyi ilə yaşıl bitkilərin havadakı karbon qazından və sudan enerji ilə zəngin olan üzvi maddələrin hazırlanması prosesi. Fotosintezin sxematik kimyəvi prosesi belədir; CO 2 +4H 2 O xlorofil .CH 2 O+3H 2 O+O 2 işıq Halofit (Hilos phyton)- Şorakət torpaqlarda bitən (yovşan, yulğun və s.) bitkilər. Humus (Humus)- Çürüntü-torpağın bitki və heyvan qalıqlarının biokimyəvi çevrilməsi nəticəsində əmələ gələn qara torpaq. Calaq- Bitkiçilikdə hər hansı bitkinin cavan budağındakı tumurcuğunu başqa bitkiyə kəsib calamaq. (Əsasən mart-sentyabr ayları arasında aparılan calaqvurma meşəçilikdə vegetativ yolla çoxaldılan üsullardandır.) Çaylaq- Dağlıq rayonlarda çay dərəsinin yay aylarında su axmayan daşlıq hissəsidir. Çöküntü süxurları- Su hövzələrinin dibində əvvəllər mövcud olmuş müxtəlif süxurların pozulub dağılmasından və onların qalıqlarından əmələ gəlmiş süxurlardır. Şəlalə- Suyun çay yatağında bərk süxurdan əmələ gəlmiş çıxıntı üstündən tökülən yeridir. 86 Şibliyak- istisevən və quraqlığa davamlı kol bitkiləri fitosenozu. (Məsələn:yarpağını tökən böyürtkən, itburnu, yulğun və s.) 87 Ədəbiyyat 1) Azərbaycan Sovet Ensiklopediyası (ASE, 10 cild), Bakı, 1976-1987. 2) Naxçıvan Ensiklopediyası, Bakı-2002. 3) Uşaq Ensiklopediyası, (3 cild) Bakı 1987-1989. 4) M.Qaşqay “Azərbaycanın mineral su bulaqları”, Bakı-1952. 5) H.Əliyev, Ə.Zeynalov “Torpaqşünaslıq”, Bakı-1984. 6) S.Babayev “Qədim diyarın təbiəti”, Bakı-1970. 7) S.Babayev “Naxçıvan MR-ın coğrafiyası”, Bakı-1999. 8) C.Əliyev “Mədəni bitkilər və onların əcdadları”, Bakı-1989. 9) H.Əliyev “Həyəcan təbili”, Bakı-1982. 10) M.Əliyev “Giləmeyvəli bitkilər”, Bakı-1980. 11) Ə.Quliyev “Naxçıvan MR-da kəhrizlərin vəziyyəti və onlardan səmərəli istifadə yolları”, Naxçıvan-2000. 12) F.Ş Əliyev.,«Azərbaycan Respublikasının yeraltı suları ehtiyatlarından istifadə və ekoloji problemləri», Bakı-2000. 13) Q.Z, Əzizov., Ə.G. Quliyev., Azərbaycanın şorlaşmış torpaqları, onların meliorasiyası və münbitliyinin artırılması, Bakı-1999.79 səh. 14) Quliyev Ə.G. «Naxçıvan muldası torpaqlarında və qrunt sularında şorlaşmanın dinamikası», Azərb.EA xəbərləri XXXVII 1981 №7, səh. 65-68. 15) F.Ş.Əliyev “Yeraltı suların rejimi və balansı” Bakı 1999 16) T.N.Talıbov “Naxçıvan MR-da nadir heyvan növləri...”, Bakı-1999. 17) T.N.Talıbov “Naxçıvan MR-ın flora bio müxtəlifliyi...”, Bakı-2001. 18) B.Z.Rzayev “Naxçıvan MR-ın mineral sərvətləri və onların istifadəsi” Bakı-2003. 19) N.Mehdiyeva “Xalq təbabətinin izi ilə”, Bakı-1987. 17) İ.A.Dəmirov “Azərbaycanın dərman bitkiləri”, Bakı-1983. 18) “Azərbaycan kənd təsərrüfatı bitkilərinin ziyanvericiləri və xəstəlikləri”, Bakı-1965. 19) L.M.Axundova “Meyvə bitkilərinin zərərvericiləri ilə mübarizə”, Bakı-1975. 20) X.R.Xəlilov “Aqrokimya”, Bakı-1982. 21) Ə.M.Həsənov “Naxçıvanın təbii sərvətləri və onlardan istifadə yolları” Bakı 2001 22) M.H.Abutalıbov, V.S.Hacıyev, Y.M.İsayev, İ.S.Səfərov və b. “ Naxçıvan MSSR-nin bitki örtüyü və onun xalq təsərrüfatında əhəmiyyəti”, Bakı 1975 23) “Qribı SSSR” Moskva-1980. 24) “Ximiçeskie sredstva zaşitı rasteniy”. Moskva-1980. 25) V.M.Babazade “Mineralcno-srevıe resursı Azerbaydjana”. Baku-2005. Xəritə və foto şəkillər 1) Naxçıvan MR, İnzibati xəritə (2005) 2) Naxçıvan MR Heyvanlar aləmi xəritəsi 88 3) Əshabi-Kəhv mineral su bulağı 4) Salvartı dağ gölü 89 4) Pəzməri Şəlaləsi 90 5) Nərbənd ağacı 6) Naxçıvanda “Qızlar bulağı” 7) Badamlı Mineral bulağı 91 8) Minerallar 1) Qranosiyenit üzlük daşı, 2) Polimetal filizi, 3) Kvars-molibdenit filizi, 4) Bazalt konqlomeratı, 5) Realqar filizi, 6) Əqiq bəzək daşı, 7) Konqlomerat, 8) Daşduz druzası, 9) Rutil kristalları, 10) Krvars druzası, 11) Travertinli araqonit 92 9) Heyvanlar Aləmi 1) Bəbir, 2) Qonur ayı, 3) Qarabaş rinxokalamus, 4) Kiçik Asiya gürzəsi, 5) Çöl pişiyi, 6) Muflon, 7) Bezoar keçisi, 8) Oxlu kirpi, 9) Qara kərkəs, 10) Berkut, 11) Xəzər uları, 12) İmperator qartalı 93 10) Bitki Örtüyü 1) Qarabağ zanbağı, 2) Şrenk zanbağı, 3) Yuliya zanbağı, 4)Turnefor dufelipeyası, 5) Qaraquş zəngçiçəyi, 6) Gülbətin, 7) Tıs-tıs, 8) Komarov şaqqıldağı, 9) Çoxrəngli zanbaq. 94 11) Alma və Armud növləri 1) Stəkanvari, 2) Qızıləhmədli, 3) Şirvan gözəli, 4) Şıxıcan, 5) Daşarmudu, 6) Lətənzi, 7) Abbasbəyi, 8) Zöhrə. 95 12) Bitki zərərvericiləri 1) Sovka kəpənəyi, 2) Asiya çəyirtkəsi, 3) İtaliya çəyirtkəsi, 4) Danadişi, 5) Kələm kəpənəyi, 6) Ziyankar bağacıq, 7) Yaşılgöz milçək, 8) Taxıl böcəyi, 9) Sümürtkən böcəyi, 10) Taxıl mənənəsi, 11) Alma kəpənəyi, 12) Qanlı mənənə, 13) Armud taxtabiti, 14) Albalı böcəyi, 15) Şıqqıldaqböcək 96 13) Böcəklər 1) Protserus, 2) Qəşəng, 3) Yatıcı, 4) Üzücü, 5) Məzar, 6) Parabüzən, 7) Peyinyumalayan, 8) Mərmər 9) Qızıl, 10) Pərvanə, 11) Tərəçiçək, 12) Noxudyeyən, 13) Yarpaqyeyən, 14) Turpyeyən, 15) Uzunbuğ 16) Palıduzunbuğu, 17) Qabar, 18) Şaqqıldaq 97 14) Quşlara qayğı işləri 1) Yek təknələri, 2) Su vannası, 3) Sığırçın yuvası, 4-5) Sığırçın yuvasının hazırlanması, 6) Ağac sarğıları 98 15) Dərman bitkiləri 1) Murdarça, 2) Xanımotu, 3) Pişikotu, 4) İtburnu, 5) Batbat, 6) Xoruzgülü, 7) Rəvənd, 8) Çaytikanı, 9) Gülxətmi, 10) Şirin bayan, 11) Damotu, 12) Xaşxaş (lalə) 99 16) Göbələklər Yeməli göbələklər: 1) Şampinyon, 2) Ağ göbələk, 3) Sezar amanitası, 4) Sarı yağlıca, 5) Palıd göbələyi, 6) Hündürçətir göbələk, 7) Russula, 8) Sarıca, 9) Ağac göbələyi, 10) Dişli tozanaq, 11) Dombalan, 12) Quzuqarnı, 13) Kilkəli peynir, 14) Kötük göbələyi Zəhərli göbələklər: 15) Solğun amanita, 16) Çəhrayı lepiota, 17) Oyuqlu entoloma, 18) Qırmızı amanita, 19) Yalançı kötük göbələyi. 100 17) Zəhərli bitkilər 1) İtboğan, 2) Xaşxaş, 3) Acı qaymaqçiçəyi, 4) Əkin qərənfili, 5) Canavar giləsi, 6) Küstüşam, 7) Batbat, 8) Qaraçöhrə, 9) Dəlibəng, 10) Kəpənəkçiçək 101 Feyruz Abdulla oğlu Bağırov 1946-cı ildə Naxçıvan şəhərində anadan olmuşdur. İlk təhsilini H.Cavid adına 5№-li orta məktəbindən başlayaraq orta ixtisas təhsilini Naxçıvan Kənd Təsərrüfatı Texnikumunda tamamlamışdır. 102 1970-ci ildən “Aqronom-aqrokimyaçı” ixtisaslı F. Bağırov texnikumdakı Aqrokimya kabinəsində baş laborant vəzifəsində işləyərək təbiət elmlərinə maraq göstərmişdir. Həmin illərdə yerli mətbuatda təbiəti mühafizə mövzulu məqalə və fotoetüdləri ilə təbiətsevərləri tanış etmişdir. O, Akademik Y. Məmmədəliyev adına Naxçıvan Dövlət Pedaqoji İnstitutunun “Təbiət-coğrafiya” fakültəsində oxuyaraq ali pedaqoji təhsil almış və təbiət-coğrafiya fənni üzrə müəllim işləmişdir. Tələbəlik illərində O, qocaman aqronom - əməkdar müəllim R. Bəktaşi, kimya elmləri doktoru R. Hacılı, coğrafiya elmləri doktoru S. Babayev, biologiya elmləri namizədi, dossent A. Mehdiyev, tarix elmləri namizədi, dossent Z. Şahverdiyev, kənd təsərrüfatı elmləri namizədi, dossent Ə. Quliyev, pedaqoji elmlər namizədi N. Orucəliyev və başqalarından dərs almışdır. F. Bağırovun Naxçıvan Muxtar Respublikasının ekologiyası və təbii sərvətləri mövzulu məqalələri yenidən işlənərək bu kitabda toplanmış və oxuculara çatdırılmışdır. Müəllifin Web saytı: www.nuhyurdu.com E-mail ünvanı: info@nuhyurdu.com Yüklə 0,98 Mb. Dostları ilə paylaş:
|