10
olacaq.
ƏDƏBİYYAT
1. Az
ərbaycanın statistik göstəriciləri 2016. Bakı, 2016.
2. Современные тенденции развития
гражданской авиации. Алекперова Ф., Багирова Р., Сулейманлы Е. MAA-nın “Elmi
m
əcmualar” jur. cild 6, №4, 2004.
3. www. socar. az.
4. www. ardda. qov, az.
5. www. caa. qov. az.
6. www. railway. qov.az.
Современное состояние инвестиционных процессов на траспортном секторе
Азербайджана
Мирзоев Ф.М.
РЕЗЮМЕ
Рассмотрено современное состояние транспортного комплекса Азербайд-жана.
Констатируется, что республика, используя выгодное географическое положение, активно
развивает транспортную систему. Объем перевозок растет из года в год, потребности
экономики и населения в перевозках удовлетво-ряются достаточно хорошо. Тем не менее,
потенциал не реализован полностью, и Азербайджан имеет хорошие перспективы развития,
как транзитная страна при международных перевозках различными видами транспорта.
Ключевые слова: транспорт, перевозка, маршрут, груз, пассажир, автомобиль,
трубопровод, воздушное судно.
Modern
state of a transport sector of Azerbaijan
Mirzayev F.M.
SUMMARY
The modern state of a transport complex Azerbaijan is considered. Established that republic
using an advantageous geographical location, actively develops a transport system. The volume of
transportations grows from year to year, requirements of economy and population
in transportations
of providing well enough. Nevertheless, not achieved fully and Azerbaijan has good prospects of
development, as a transit country at international transportations by the different types of transport.
Key words: transport,
transportation, route, load, passenger, car, pipeline, air ship.
11
Az
.KTİETİ, Elmi Əsərləri 2017/3 səh. 84-91
UOT: 336; 658.005
MÜƏSSİSƏNİN MALİYYƏ DAYANIQLIĞI ƏMSALLARININ
QİYMƏTLƏNDİRİLMƏSİ VƏ İDARƏ EDİLMƏSİNİN YAXŞILAŞDIRILMASI
S
əfərov Qənimət Əsəd oğlu
Az
ərbaycan Dövlət Neft və Sənaye Universiteti,
prof. (elmi r
əhbər)
Əmiraslanova Dilarə Əmiraslan qızı
Sumqayıt Dövlət Universitetinin doktorantı
dilare.amiraslanova@mail.ru
XÜLASƏ
İstehsal-təsərrüfat fəaliyyəti nəticəsində əmtəəlik məhsul çeşidləri və həcmləri, görülən iş və
xidm
ətlər hesabına müəssisənin maliyyə göstəriciləri formalaşır. Həmin göstəricilər satılmış
m
əhsulun həcmindən, maya dəyərindən asılı olaraq həm müsbət,
həm də mənfi ola bilərlər, yəni
m
ənfəət və ya zərər kimi ifadə oluna bilərlər. Müasir şəraitdə maliyyə göstəriciləri müəssisələrin cari
v
ə perspektiv fəaliyyətinin davam etdirilməsi məqsədilə ayrı-ayrı pul fondlarının formalaşdırılması,
onların bölüşdürülməsi və istifadəsi üçün mühüm əhəmiyyətlidirlər.
Açar sözl
ər: maliyyə dayanıqlığı, müəssisə, mənfəət,zavod,
istehsal fəaliyyəti.
Giriş
M
əlumdur ki, bazar iqtisadiyyatı şəraitində mənfəətin əldə edilməsi müəssisənin bilavasitə
m
əqsədidir. Mənfəət müəssisənin gələcək fəaliyyəti və mövcudluğu üçün təminat yaradır, çünki onun
müxt
əlif ehtiyat fondları şəklində yığılması əmtəələrin bazarda satışı ilə əlaqədar risklərin
n
əticələrinin aradan qaldırılmasına kömək edir [1].
Mü
əssisələr bazarda nisbətən xüsusiləşmiş məhsul istehsalçıları kimi çıxış edirlər. Məhsula
qiym
əti müəyyən edərək onlar məhsulu istehlakçılara satır və pul mədaxili əldə edirlər. Lakin
sonuncu, h
ələ mənfəət deyildir.
Maliyyə nəticəsini müəyyən etmək üçün həmin pulu istehsal və satış
üçün ç
əkilmiş xərclərlə, yəni maya dəyəri ilə müqayisə etmək lazımdır.
Əgər mədaxil maya dəyərindən çox olarsa maliyyə nəticəsi mənfəətin əldə olunduğunu təsdiq
edir. Mü
əssisə həmişə mənfəət əldə etmək vəzifəsini qarşısına qoysa da, heç də həmişə buna nail
olmur. Əgər mədaxil
maya dəyərinə bərabərdirsə, onda yalnız məhsulun istehsalı və satışı ilə
əlaqədar olan xərcləri ödənilir. Əgər xərclər mədaxildən çox olarsa müəssisə mənfi maliyyə
göst
əricisinə- zərərə malik olur. Bu isə müəssisənin maliyyə vəziyyətini gərginləşdirir, hətta uzun
dövr davam ed
ərsə onu müflisləşməyə gətirib çıxara bilər. Müəssisə üçün
mənfəət daha çox əlavə
d
əyər əldə etmək imkanı verən sahələrin maliyyələşdirilməsi üçün maraq (stimul) yaradan
göst
əricidir. Mənfəətlə yanaşı zərər də müəyyən rol oynayır. O, maliyyə vəsaitlərindən istifadə
istiqam
ətlərində, məhsulun istehsalı və satışında müəssisənin səhvlərini və xətalarını üzə çıxarır.
Maliyy
ə nəticələri və onların təhlili.
Mü
əssisə səviyyəsində mənfəətin formalaşması, ondan istifadə və idarə edilməsinin təhlili
qarşısında duran əsas vəzifələr isə növbətilərdir: mənfəət üzrə planın yerinə yetirilməsini və onun
dinamikasını, mənfəət üzrə planın reallığını və gərginliyini, satışdan alınan mənfəətə və balans
m
ənfəətinə müxtəlif amillərin təsirini
təyin etmək; yaxın gələcəkdə mənfəətin çoxaldılmasını təmin
ed
ən təsərrüfatdaxili ehtiyatları aşkar etmək; mənfəətin çoxaldılmasını təmin edən təsərrüfatdaxili
ehtiyatlardan istifad
ənin ən səmərəli yollarını axtarıb tapmaq; balans mənfəətindən istifadə
göst
əricilərini öyrənmək; müəssisənin inkişaf meyllərini nəzərə almaqla mənfəət göstəricilərini
proqnozlaşdırmaq; müəssisənin perspektiv iqtisadi və sosial inkişafını nəzərə almaqla
mənfəətdən
daha da s
əmərəli istifadəni təmin edən tövsiyələr və əməli təkliflər hazırlamaq [2].