Neft firtinasi
Yüklə 0,71 Mb. Pdf görüntüsü
|
- Bu səhifədəki naviqasiya:
- BİR XAİN DÖVLƏT XADİMİ OLUR
İspaniyada boşalmış neft anbarlarını doldurmaq üçün də pul lazım idi. Ölkənin neftə olan təlabatı təmin edilməsə qısa zamanda İspaniyada həyat iflic vəziyyətə düşə bilərdi. Baş nazir İspaniya üçün zəruri olan bu maddəni SSRİ-dən də ala bilərdi, lakin onlar da verəcəkləri neftin əvəzini pulla ödəməyi tələb edəcəkdilər. O pula ehtiyacı olduğu bu günlərdə «Standard Oyl»un tələb etdiyi 300 milyon dollarlıq təzminatı kreditlə ödəmək şərti ilə verə biləcəyini bildirdi. «Standard Oyl» onun bu təklifini heç araşdırmadan rədd etdi və İspaniyanı taleyin hökmü ilə baş-başa buraxdı. Neft olmadığından ölkənin bir çox şəhər və qəsəbələri işıqsız qalmış, zavod və fabriklər bağlanmış, nəqliyyat vasitələrinin hərəkəti pozulmuşdur. Hər iki nəhəng neft şirkəti yaranmış vəziyyətdən istifadə etməyin vaxtı çatdığını duyaraq baş nazir Primo de Riveranın əleyhinə təbliğatlarını gücləndirdilər. Primo de Rivera şirkətlərlə təzminat bairəsində müzakirə imkanları axtardığı bir vaxtda, ruslardan neft almaq üçün tədbirlər görməyə çalışdı. Müəyyən danışıqılardan sonra ruslar İspaniyaya neft verməyə razılaşdılar. Artıq İspaniyada rus neft satılırdı. İflic vəziyyətə düşmüş iqtisadiyyat yavaş- yavaş dirçəlməyə başlasa da, xalqı sakitləşdirmək mümkün olmadı. Buna səbəb Rokfellərin və Deter- dinqin adamlarının rusların İspaniyada bir kommunist dövləti qurmaq üçün neft satdıqları təbliğatı idi. Əvvəldən də kommunistlərə düşmən bir millət olan ispaniyalılar bu təbliğatın təsiri altında Primo de Riveranın hakimiyyətinə arxa çevirməyə başladılar. Sovet hakimiyyəti tərəfindən İspaniyaya neft satıldığını qəbul edə bilməyən Rokfeller və Deterdinq himayələrində olan mətbuat orqanlarında İspaniyanın mallarını boykot etmək kompaniyasına başladılar. Bu təbliğatın nəticəsi olaraq İngiltərə əhalisi İspaniyadan gələn malları almadığı kimi, Amerikada da ispan mallarına ağır gömrük vergiləri tətbiq edilməyə başladı. İspaniya hər tərəfdən blokadaya alınmışdı. Ölkədən ixrac olunan malların satıla bilməməsi İspaniyaya ağır iqtisadi zərbə vurdu. Bir ölkədə hakimiyyət çevrilişi həyata keçirməkdə Rokfellərə nisbətən daha usta olan Deterdinqin adamları Primo de Rivera hökümətini devirdilər. Bu zaman Fransaya sığınan Primo de Riveranın həyatı faciə ilə sona çatdı. Müvəqqəti qurulmuş Respublika tərəfdarları ilə general Franko arasında 1936-1938-ci illərdə baş vermiş vətəndaş müharibəsi zamanı İspaniyada həyat demək olar ki iflic vəziyyətə düşdü. Bu vətəndaş müharibəsində qalib gələn Frankonun hakimiyyəti uzun müddət davam etdi. BİR XAİN DÖVLƏT XADİMİ OLUR Qədim Ninva şəhərinin tarixi xarabalağı üzərində bu gün neft və qan ilə yoğrulmuş yeni bir şəhər meydana gəlmişdir. Bu şəhərin adı Mosuldur. XIX əsrdən bu yana bu şəhərdə gəzənlər, bu şəhərdə yaşayanlar bu şəhərin hər daşında, hər küçəsində, torpağının hər zərrəsində qan və neft iyini hiss etməkdədirlər. Bu şəhər Osmanlı İmperiyasından atəşkəsə baxmayaraq əllərindəki silahlarını atəşkəsin şərtlərinə uyğun şəkildə istifadə etməkdən imtina etmiş bir türk birliyinin vəhşicəsinə qətlamından sonra qoparılmış, əksəriyyəti türk oğlu türk olan bir şəhərdir. Neft istehsalçıları qətllər törətməklə ələ keçirdikləri bu şəhəri Lozannada yeni qurulmuş Türkiyə dövlətindən ayırmış, sonra da Millətlər Cəmiyyətinin bir qərarı və ümumxalq səsverməsi ilə ələ keçirmişdilər. Şəhərin taleyi torpaqlarının dərinliklərində olan neftdən asılı olmuşdur. Mosul əhalisinin əksəriyyəti türk olan xalqı ilə birlikdə ana vətəndən ayrı qalmışdır. Yəni Birinci Dünya müharibəsindən sonra ingilislərin meydana gətirdikləri neft dövlətinin ərazisinə daxil edilmişdir. İraq dövlətinin sərhədlərini təşkil edən cizgilər içərisində qalan digər torpaqlar kimi buranın da ona məxsus ol- duğunu iddia etməkdədir. Qarşıya belə bir sual çıxır: Mosul necə əldən çıxmışdır? Bütün bunlara cavab verə bilmək üçün Birinci Dünya mühribəsinin gedişini, atəşkəs dövrü və Lozanna sülh müqaviləsi ilə Millətlər Cə- miyyətinin 1926-cı ilə qədərki fəaliyyətinə nəzər salmaq lazımdır. Bəli nəzər salmaqla bərabər əsl səbəb kimi ingilis qızıllarını da diqqətdən kənarda qoymaq olmaz. Osmanlı İmperiyası neft istehsalçılarının bu şəhəri ələ keçirmək üçün həyata keçirdikləri müharibə üzündən, həm də şəxsən təbəəsi tərəfindən arxadan xənçərlənərək parçalanmışdır. İngilislər Birinci Dünya mühribəsində Mosul və ətrafını əldə etmək üçün sonradan İraqın başına gətirdikləri və ona kral dedikləri əmir Feysəl və digər ərəb şeyxlərinə külli miqdarda qızıl vermişdilər. İngilislər bu qızılların sayəsində də mədəni deyil, bədəvi olan bu adamların xəyanətlərini təmin etmişdilər. Bu xəyanət əsrlər boyunca onları müdafiə və mühafizə etmiş Osmanlı İmperiyasına qarşı işlənmişdir. Türk ordusu arxadan xəncərlənmişdi və bu I Feysəl adı altında İraq taxtına oturdulan bədəviyə ən çox xidmət və yardım edən bir adam vardı. Bu adam haqqında hər türkün məlumatı olmalıdır. Bu adam türk ordusunun informasını geyinərək qulluq etdiyi zaman ingilis kəşfiyyatının agentləri ilə əlaqə yaradaraq müsəlman olduğu üçün onun vətənini, irz-namusunu düşməndən qoruyan türk ordusuna çəkinmədən xəyanət edən bir xaindir. Bu yüzbaşı çörəyini yediyi, sırtında şərəfli informasını daşıdığı məmləkətinə xəyanət etmişdir. Türk ordusu Ərəbistan cəbhəsində qəhrəmancasına vuruşarkən ən mühüm qərar və planların düşmənə sızdığını hiss edən türk hərbi kəşfiyyatı xeyli əziyyət çəkərək xaini aşkar etmişdir. Lakin, xain qaçaraq ingilislərə sığınmışdır. Türk ordusunu arxadan vurmaq istəyən və ingilislərə satılmış Əhməd və Cavad Robenson adlı qardaşlar da olmuşdur. Onlar bir əsr bundan əvvəl Osmanlı İmperiyasına sığınmış bir ingilis ailəsinin son fərdləri idi. Bu iki qardaşın xəyanətləri Hərbi Tribunal tərəfindən təsdiqləndikdən sonra onların barəsində güllələnmə qərarı çıxarıldı və dərhal yerinə yetirildi. Yüklə 0,71 Mb. Dostları ilə paylaş:
|