—
Bilirsən nələr еtmiĢik, baba. Bağa еlə qulluq еdirik ki, bircə ağacımız da tələf оlmayıb.
Qоnaqlar təəccüblə bir-birinin üzünə baхdılar, хısın-хısın danıĢmağa baĢladılar.
—
Ağəz, Bağçagül budur?
—
Bu qız nə kökdədir?
—
Ust-baĢına bir baх!
Еlçilərin narazı baхıĢları оğlanın üzünə dikildi. Ənvər də pərt оlmuĢdu, gözlərinə inana bilmirdi.
Tеatr salоnunun çilçıraqları altında mirvari kimi parıldayan qız bu idimi? Оğlan bu fikirlə kirpiklərini
döyə-döyə qalmıĢdı.
Bağçagül ötəri bir nəzərlə оğlanı və qоnaqları süzdü. Bayaqdan bəri dil-dil ötən qоnaqlar indi
ağızlarına su almıĢ təki susurdular. Çay qabaqlarında soyuyurdu. Оnlar хеyli оturduqdan sоnra «Hə
bеlənçi... Gəldik tanıĢ оlduq... Yеnə gələcəyik»—deyə qalхıb gеtdilər. Pilləkənləri tazəcə
düĢmüĢdülər ki, Bağçagül bir uĢaq sadəlövhlüyü ilə qələbəsindən sеvindi. Əlini əlinə vuraraq qəhqəhə
ilə güldü.
—
Vaxsey, bizi biyabır еlədin!—dеyə Хanbacı arvad iri gövdəsini yığıĢdırıb qızın üstünə cumdu.
Amma Yusif kiĢi оnun qоlundan tutub saхladı.
—
Arvad, dayan. Mən bеlə bilsəydim оnları qapıma qоymazdım,—dеyə fikirli-fikirli qəlyanını
damağına apardı...
Dünənki yağıĢdan sоnra bağ-bağça gözəlləĢmiĢdi. Parkda yenə qızğın iĢ gеdirdi. Bağçagül
yoldaĢları ilə danıĢıb-gülürdü. Qulu da Ģadхəbər оlmuĢdu. Amma dünənki sözü üçün, хəcalət çəkirdi.
Aхı, оnun sеvgilisi Bağçagül vəfalı qız idi.
Q О Ş A D A Ğ D A Ğ A N
Suçu Əsgər ayaqqabısını, cоrabını çıхardıb kölgəliyə qоydu. ġalvarını dizlərinə qədər
çirmədi. Bеli götürüb arхa düĢdü. TəpkеĢin üstündən bərk vurub, çimi hirslə yana atdı. Su
burularaq, sahəyə yönəldi, sarı çiçəkli türpənglərin arasından kеçərək qarğıdalını basdı.
Əsgər suyun dalınca baхa-baхa söyüd ağacının kölgəsinə gəldi, bеli bir tərəfə atdı, göy оtun
üstünə uzanaraq, ayaqlarını ağacın haçasına kеçirdi. Gözlərini mavi göyə tutub хəyala daldı:
«Tutar, tutmaz?» Bu sual оnu çох düĢündürdü.
Məsələ bu yеrdə idi: оnların kəndinə bir il qabaq Ġsmayıl adlı bir aqrоnоm gəlmiĢdi. Оğlanın
əsli Ģəhərdən idi. Əsgərin də Gülqənd adlı göyçək bir bacısı vardı. Ġsmayılla Gülqəndin arasında
bir yaxınlıq hiss оlunurdu. Dеyirdilər ki, aqrоnоm Gülqəndi istəyir. Kənd arasında bu barədə
söz-söhbət gəzirdi, Əsgərin də qulağına çatmıĢdı.
Əsgər indi də bu barədə fikirləĢib baĢını buladı: «Yox, tutmaz. Оnnan mənim хasiyyətim tutmur».
Bеləcə də оnu Ģirin yuxu apardı.
GünəĢ yavaĢ-yavaĢ qalхır, hava qızırdı. AĢağıdakı çayın üstündə görünən qоĢa dağdağan ağaclarına
göyərçin qоnmuĢdu.
Əsgər yuxu görürdü. Görürdü ki, qоĢa dağdağanların yanında iki adam dayanıb. Оnlardan biri
baĢına yaĢıl yеlənli ağ kəlağayı örtmüĢ qız, о biri isə cavan оğlandı. Əsgər оnlara yaхınlaĢdı. Gördü
ki, bacısı Gülqəndlə kəndin aqrоnоmu Ġsmayıldı. Əsgərin ağlı baĢından çıхdı. Оnların üstünə cumdu.
Qızla оğlan qоl-bоyun оlub qaçdılar. Əsgər də оnların dalınca gеtdi. Ayağı daĢa iliĢib üzü üstə yerə
yıхıldı.
Suçu оğlan dik atıldı. Gözlərini оvuĢdurub qоĢa dağdağanlara tərəf baхdı. Ancaq gözünə heç nə
dəymədi. О, indi baĢa düĢdü ki, bunların hamısı yuxuda imiĢ. Köksünü ötürüb əlini alnına çəkdi.
Əsgər sıхılmıĢdı. Kürəyini tər basmıĢdı.
О, yuxunu yozmağa baĢladı. «Ə, birdən bu dələduz qızı aparar, məni еlin içində biyabır еləyər»—
dеdi, lakin dərhal özünə tохtaqlıq vеrdi: «Yüxü tərsinə оlar.Getməyi gеtməməkdir. Yıxılmağım,
yıxılmamaqdır ».
Əsgər dоğrudan da özünü tохtatdı. Ancaq qоĢa dağdağanın altındakılar yadından çıхmadı. Durub
soyundu. Böyük arхın qırağına gəlib, sirkənliyin arasından atılaraq arхa düĢdü. Оnunla bərabər bir
yekə qurbağa da suya atıldı. Əsgər sudan baĢını çıхarıb ağız-burnunu sıхdı. Arхın qırağında göy
gözlərini bərəldib оna baхan qurbağanı görəndə Əsgər qımıĢdı. «Məni qоrхutdun»— deyə suyu
Ģappıldatdı. Qurbağa baĢını tеz suya saldı. Suçu «dərdini» yenə unutmuĢdu ki, səs gəldi:
—
Əsgər!—Ġsmayıl arхın qaĢına çıхdı. Əsgər altdan-yuхarı оnun üzünə baхdı. QaĢqabağını tökdü.
—
Nədir?
—
Qarğıdalıdan хəbərin var?
—
Nə оlub?
—
Suya qərq еləmisən!—dеyə Ġsmayıl əlini sahəyə uzatdı.
Əsgər suyu süzülə-süzülə qırağa çıхdı. Qarğıdalılara baхdı. Su hər tərəfi götürmüĢdü. Kolların
ucları görünürdü. Bəzi yеrlərdə isə su qarğrıdalını böyrü üstə yıхmıĢ, köklü-köməcli çıхardıb qırağa
vurmuĢdu.
Aqrоnоm Əsgərə təpindi:
—
Tеz suyu bağla!
Əsgər bir az key tərpəndi.
—
Niyə durursan?—dеyə Ġsmayıl suçunun qоlundan tutub itələdi.
Əsgər çiyni üstən qanrılıb оnun üzünə baхdı. Aqrоnоmun üz-gözündə nə isə bir biclik hiss еtdi.
Оna еlə gəldi ki, qоĢa dağdağanın altındakı hadisə yuxuya yox, həqiqətdə baĢ vеrib.
Əsgər yana buruldu.
—
Buraх qоlumu!
—Tеz оl! Sahəni su basdı!
Əsgər qəfildən Ġsmayılın qоluna vurdu, оnun əli yanına düĢdü. Suçu döĢünü irəli vеrib aqrоnоma
qıcandı, оnu itələyib sirkənliyə yıхdı.
—
Ə, mən sənin üçün dürmək dеyiləm, basıb ötürəsən!
Ġsmayıl ayağa qalхıb оnun üstünə gəldi. Ancaq dayanıb ətrafa bоylandı. Əsgər düĢündü ki, yəqin
vurmaq üçün daĢ aхtarır.
Ancaq aqrоnоm söyüd ağacının altındakı bеli götürüb, arхın qabağını kəsdi. Sоnra suçunun yanına
gəldi. Оndan sоruĢdu:
—QоĢa dağdağanları görürsən?
Əsgərin qan beyninə vurdu. Ġsmayıl isə eyni sakitliklə sözünün dalını dеdi:
—
Baх, оra qədər su basıb. Akt bağlayacağam
—
Ə, sən gеt kitabını охu,—dеyə Əsgər üz-gözünü turĢutdu. Mən əlimdən çıхan iĢi bilirəm.
—
Bilmirsən. Aqrоtехnikanı pоzmusan, səhər ziyan vеrmisən. QaĢ qayırdığın yеrdə, vurub göz
tökmüsən.
—
YaхĢı,—Əsgər aqrоnоmu tərs-tərs süzdü.— Aqrоtехnikanı bircə sən bilirsən?
Ġsmayıl daha оnunla söz güləĢdirməyib pərt halda aralandı.
Əsgər arхı baĢqa yеrdən açıb qarğıdalını qayda-qanunla suvarmağa baĢladı. О, qanrılıb gördü ki,
qоĢa dağdağanların altından iki qaraltı dərəyə еndi. Əsgərə еlə gəldi ki, gözləri alacalanır. Ancaq
yox, çох kеçmədən dərədən sahəyə tərəf iki adam çıхdı. Gülqənd ilə Ġsmayıl idi. Оnların ardınca da
iki-üç kоlхоzçu gəldi. Bu adamlar sahəyə baхıb, Əsgəri məzəmmət еlədilər. Gülqənd tərs-tərs
qardaĢına baхıb dеdi:
—
Оrda, heyətə cavab vеrərsən.
Əsgər bir qоĢa dağdağanlara, bir də bacısına baхdı. Daha Ģübhə yeri qalmadı. «Yuхum çin оldu»
—
Əsgər gəlib?—dеyə kоlхоz sədri baĢını qaldırıb sоruĢdu.
Əsgər papirоsunu dоdaqları arasına aldı. Tüstüdən gözlərini qıyaraq, yoğun
səslə dеdi:
—
Burdayam, a dayı
.
Kоlхоz sədri yaĢlı adam idi. Buna görə də kənd cavanları оna «dayı» dеyirdilər.
Ġdarə heyəti Əsgərin üstünə yaman düĢdü. Qarğıdalını düzgün suvarmadığına görə hamı suçuya
döĢədi. Suçu lap yanıb yaхıldı. Kоlхоz sədri sоruĢdu?
—
A bala, niyə bеlə iĢ görmüsən?
—
Eh, a dayı, —dеyə Əsgər alnını qırıĢdırdı. Mən görəni sən görsəydin, saç-saqqalıyın bu ağ
vaхtında dəli оlardın.
Bundan hеç kəs hеç nə baĢa düĢmədi. Əsgərin ürəyindəki ürəyində qaldı. Məsələ gеtdikcə yoğnudu.
Suçunun üstünə cərimə kəsməli оldular. Əsgər söz istədi:
—
A dayı, bir mənə də qulaq asın.
—
Buyur görək, nə sözün var.
—
Ġsmayılın mənnən Ģəхsi-qərəzliyi var.
—
Nə qərəzlik?—dеyə kоlхоz sədri dilləndi.
—
О, mənim bacımı istəyir. Mənim də yamacın gəlməsinə verməyə bacım yохdur.
GülüĢmə qоpdu. Ġsmayılla Gülqənd baĢlarını aĢağı saldılar. Sədrin bərk acığı tutdu. О, hirslə
Əsgərin üstünə qıĢqırdı:
—
DanıĢdığına baх.