2
Elmi redaktoru:
M.SÜLEYMANOV
tarix elmləri doktoru
SÜLEYMANLI Nəsrin
DAĞLIQ QARABAĞ MÜNAQĠġƏSĠNĠN ĠNFORMASĠYA
MODELĠ
– Бакы: Щярби Няшриййат, 2011. – 280 сящ.
SSRİ-nin dağılması ərəfəsində Dağlıq Qarabağ münaqişəsinin açıq
fazaya çıxarılmasında və sonradan bu
münaqişənin mürəkkəbləşməsində,
habelə erməni millətçilərinin işğalçı-separatçı siyasətinin pərdələnməsin-
də informasiyanın oynadığı rol təqdim olunan bu kitabın əsas tədqiqat
obyektidir.
Kod 22
© N.Süleymanlı, 2011
5
GĠRĠġ
Sosialist sisteminin dünyada tənəzzülə uğraması özündən sonra bir sı-
ra problemləri miras qoymuşdur. Bu problemlərdən biri də, heç şübhəsiz
ki, etnik münaqişələrdir. Həmin problemlərə vaxtında və düzgün yanaşıl-
maması, problemin çox həssas olmasının nəzərə alınmaması çoxsaylı in-
san tələfatına səbəb olmuşdur. Bununla belə, bu regional-etnik münaqi-
şələrin bir çoxu hələ də qalmaqdadır və son illər Qafqazda baş verən ha-
disələr bir daha göstərdi ki, həll olunmamış etnik-regional münaqişələr
dünya üçün ciddi təhlükə mənbəyidir.
Keçmiş sosialist ölkələri məkanında mövcud olmuş etnik münaqişə-
lərin bir sıra xüsusiyyətləri mövcuddur. Əvvəla, bu münaqişələr etnik
münaqişə çərçivəsindən çıxaraq etnik-regional münaqişəyə çevrilmişdir.
Çünki qloballaşan indiki dünyada hər bir ölkə dünya birliyinin
fəal üzvü-
dür və hər bir ölkədə baş verən ciddi hadisə bu və ya digər dərəcədə ətraf
ölkələrə, bəzən isə hətta ətraf bölgələrə də öz təsirini göstərir. Digər tə-
rəfdən, etnik hüquqları da əhatə edən insan hüququ indi yalnız bir ölkə
daxilində məhdudlaşıb qala bilməz. Dünya birliyi insan hüquqlarının tə-
min olunmasına çox maraqlıdır.
Və nəhayət, müxtəlif ölkələrin
etnik mü-
naqişənin baş verdiyi ərazidə kəsişən maraqları bu münaqişəni regional
problemə çevirə bilər.
Məhz bunların nəticəsidir ki, istər Kosovoda, istərsə də Qafqazda baş
verən etnik münaqişələr artıq regional-etnik münaqişələrə çevrilmişdir.
İkincisi, sosialist məkanında baş verən etnik-regional münaqişələr di-
namikliyi və militarizasiyası ilə seçilir. Bu münaqişələrin hər biri fəal si-
yasi-diplomatik çəkişmələrlə bərabər, həm də döyüş əməliyyatları ilə
müşayiət olunmuşdur. Hərbi element bu gün də bu münaqişələrin tərkib
hissəsidir və həmin hərbi elementin hər zaman yenidən fəallaşması ehti-
malı və qorxusu qalmaqdadır.
Üçüncüsü, etnik-regional münaqişələr ciddi şəkildə beynəlmiləlləş-
mişdir. Bu münaqişələrin həlli həm beynəlxalq birliyin və təşkilatların
ciddi səylərini, həm də beynəlxalq birliyin normalarının tətbiq edilməsini
tələb edir. Ona görə etnik münaqişələrin yalnız lokal maraqlar çərçivə-
sində həlli çox çətinləşmişdir.
Dördüncüsü, etnik münaqişələrin yaranmasının, inkişafının və həlli
yollarının təqdim olunmasında, açıqlanmasında subyektivlik son dərəcə
çoxdur. Bunun nəticəsidir ki, tərəflərin hər birinin təqdim etdiyi arqu-
mentlərin həqiqətə nə dərəcədə yaxın olduğunu müəyyənləşdirmək çətin