Nəsrin SÜleymanli
Yüklə 2,28 Mb. Pdf görüntüsü
|
47 Qarabağın Azərbaycandan qoparılmasını tələb edən şüarların sayı artırıl- dı. Bununla da kütləyə verilən informasiyanın mövzusunda ciddi dəyi- şiklik edildi (6). İnformasiya-təbliğat fəaliyyətində erməni millətçilərinin ilkin olaraq ehtiyatlı taktikaya əl atması heç də təsadüfi deyildi. M.S. Qorbaçova ya- xınlığı ilə seçilən akademik A.Aqanbekyanın 1987-ci ilin sonlarında Fran- sada ―Humanite‖ qəzetinə Dağlıq Qarabağın Ermənistana verilməsinin məqsədəuyğunluğu haqqında danışması, 1988-ci ilin əvvəllərində Dağlıq Qarabağın Ermənistana verilməsi haqqında Moskvaya 10 minlərlə müra- ciətlərin göndərilməsi, erməni nümayəndələrinin ölkə rəhbərliyi ilə gö- rüşləri, erməni millətçilərinin radio və televiziya ilə çıxışları Dağlıq Qa- rabağın dinc yolla Azərbaycandan qoparılacağı təsəvvürü yaratmışdı (7). Lakin bu təsəvvürlərin doğru olmadığı aydınlaşanda kütləvi mitinqlərdə aparılan informasiya-təbliğat işlərinin mövzusu da dəyişdirildi. Azərbaycan Respublikasına qarşı ərazi iddiaları ilə bağlı proseslərin ilkin başlanğıcında erməni millətçilərinin informasiya-təbliğat fəaliyyəti- nin mövzusu əsasən ayrı-ayrı millətçilərin çıxışlarının motivləri əsasında formalaşdırılırdı. Məsələn, A.Aqanbekyanın, S.Kaputikyanın, Z.Balaya- nın ənənəvi erməni millətçiliyi və ―Böyük Ermənistan‖ üzərində qurulan çıxışları informasiya-təbliğat işinin ümumi istiqamətlərinin müəyyənləş- məsini şərtləndirirdi. Məlumdur ki, bu adları çəkilən, eləcə də digər mil- lətçilərin çıxışları əsasında hazırlanan 10 min vərəqə fevral ayının 13-də Dağlıq Qarabağ ərazisinə göndərildi və Xankəndi sakinləri arasında ya- yıldı (8). İstər ayrı-ayrı liderlərin çıxışları, istərsə də əhali arasında yayılan in- formasiya-təbliğat materiallarının mövzusunun ana xəttini Dağlıq Qara- bağın Ermənistana birləşdirilməsi üçün separatçı meyllərin gücləndirilmə- si təşkil edirdi. 1988-ci ilin fevralında İrəvanda ―Qarabağın Birləşdirilməsinin Təşki- lat Komitəsi‖ (―Qarabağ‖ komitəsi), 1988-ci ilin mart ayının 2-də isə Dağlıq Qarabağda ―Krunk‖ komitəsi yaradıldı. Bu komitəyə üzvlər yerli ermənilərdən seçilsə də, onun fəaliyyəti ―Qarabağ‖ komitəsinin üzvləri- nin iradəsi ilə müəyyənləşirdi (9). İrəvanda yaradılmış ―Qarabağ‖ komitəsi millətçi informasiya-təbliğat fəaliyyəti nəticəsində qısa müddət ərzində Ermənistanın ictimai-siyasi həyatında aparıcı rolu ələ keçirdi. Bir müddətdən sonra ―Erməni Ümum- milli Hərəkatına‖ çevrilən bu qurum ölkə ərazisində hakim kommunist ideologiyasının millətçi-separatçı ideologiyaya çevrilməsinə nail oldu. 48 Qarabağda isə ―Qarabağ‖ komitəsi tərəfindən idarəolunan ―Krunk‖ cə- miyyəti yerli hakimiyyət strukturları ilə qovuşaraq Qarabağın Ermənista- na birləşdirilməsi istiqamətində kütləvi tədbirlərin genişlənməsinə rəvac verdi. Yuxarıda adları çəkilən qurumlar formalaşandan sonra Dağlıq Qara- bağın Ermənistana birləşdirilməsi uğrunda başlanan millətçi-separatçı hərəkatın informasiya-təbliğat siyasətinə də bir təşkilatlanma gətirildi. Erməni tədqiqatçıları və siyasətşünasları da bu təşkilatların nəzarəti altın- da güclənən millətçi-separatçı hərəkatın iki mərhələdən keçdiyini bildi- rirlər. Birinci mərhələ – Dağlıq Qarabağın Ermənistana birləşdirilməsi ideyası ətrafında fəaliyyət. İkinci mərhələ – Dağlıq Qarabağa müstəqillik verilməsi ideyası ətrafında fəaliyyət (10). Bu isə öz növbəsində o demək idi ki, hər mərhələyə uyğun olan informasiya-təbliğat siyasəti izlənilirdi. Nəzərə almaq lazımdır ki, Dağlıq Qarabağın Ermənistana zorla birləşdiril- məsi, bu bölgəyə terrorçu dəstələrin göndərilməsi, onların müxtəlif yol- larla silahlandırılması, Dağlıq Qarabağda azərbaycanlılara qarşı etnik tə- mizləmə aparılması və digər yollar da erməni millətçi hərəkatının gündə- liyində idi, onda erməni informasiya-təbliğat siyasəti də bütün bu planla- rın əsaslandırılmasına istiqamətlənmişdi. 1988–89-cu illərdə Dağlıq Qarabağ Muxtar Vilayətinin Xalq Deputat- ları Soveti və Ermənistan SSR-in Ali Soveti Dağlıq Qarabağ Muxtar Vi- layətinin Ermənistana birləşdirilməsi haqqında bir neçə qərar qəbul etdi. Bu qərarların qanuniliyinə toxunmadan qeyd etmək lazımdır ki, onlar ey- ni zamanda erməni millətçi-separatçı hərəkatının informasiya-təbliğat si- yasəti üçün hüquqi koridor xarakteri daşıyırdı. Bu qərarlar, əslində, er- məni millətçi hərəkatının həm mahiyyətini, həm niyyətini, həm də qarşı- sında dayanan vəzifələri müəyyənləşdirirdi. Erməni informasiya-təbliğat siyasətinin istiqamətləri də məhz bu vəzifələrdən irəli gəlməli idi. 1988-ci il fevralın 20-də Dağlıq Qarabağ Muxtar Vilayətinin Xalq Deputatları Soveti ―Dağlıq Qarabağ Muxtar Vilayətinin Azərbaycan SSR tərkibindən Ermənistan SSR tərkibinə verilməsi haqqında Azərbaycan SSR və Ermənistan SSR Ali Sovetləri qarşısında vəsatət qaldırılması haq- qında‖ qərar qəbul etdi. Həmin qərarda deyilirdi ki, Dağlıq Qarabağ Mux- tar Vilayətinin erməni əhalisinin istəklərini nəzərə alaraq bu vilayətin Ermənistana verilməsi Azərbaycan SSR Ali Sovetindən xahiş edilsin (11). 1988-ci il mart ayında Azərbaycan KP Dağlıq Qarabağ Vilayət Parti- ya Komitəsi də öz plenumunda Dağlıq Qarabağın Ermənistana birləşdiril- məsinin müdafiə edilməsi haqqında qərar qəbul etdi. Qərarda deyilirdi ki, 49 Dağlıq Qarabağın Ermənistana birləşdirilməsi məsələsinin müsbət həll edilməsi Sov.İKP MK Siyasi Bürosundan xahiş edilsin. Plenum iştirakçı- larının fikrincə belə olardısa, onda Qarabağın ərazi mənsubiyyətinin müəy- yənləşdirilməsi haqqında XX əsrin 20-ci illərində buraxılmış səhv də ara- dan qaldırılardı (12). Yuxarıdakı qərarların hər biri müvafiq informasiya siyasətinin həyata keçirilməsi üçün siyasi-hüquqi baza olmaqla yanaşı, hər biri informasiya siyasəti üçün ayrılıqda konkret koridorlar da müəyyənləşdirdi. Birinci qərarda Dağlıq Qarabağ münaqişəsinin başlanması bölgə əhalisinin is- təklərinin ifadəsi kimi xarakterizə edilir və erməni informasiya maşını üçün mövzu təşkil edirdi. İkinci qərarda isə Dağlıq Qarabağ münaqişəsi- nin XX əsrin 20-ci illərində buraxılmış tarixi səhvin aradan qaldırılması, yəni tarixi həqiqətlərin bərpası üçün başlandığı elan edilirdi. Ona görə, həmin dövrdə erməni informasiya məkanı məhz bu tezislərə əsaslanan informasiya materialları ilə dolduruldu və məlumatsız auditoriyada da belə bir təsəvvür yaradılmasına cəhd göstərildi ki, Dağlıq Qarabağ müna- qişəsinin başlanması məhz bu məsələlərlə bağlıdır. 1988-ci il iyun ayının 15-də Ermənistan SSR Ali Sovetinin növbəti sessiyasında Dağlıq Qarabağ Muxtar Vilayəti Xalq Deputatları Sovetinin 20 fevral 1988-ci il tarixli iclasının qərarına baxdı. Erməni deputatları qərara aldılar ki, Dağlıq Qarabağda və onun ətrafında mövcud olan gər- gin vəziyyəti və Dağlıq Qarabağın və Ermənistan SSR-in əhalisinin ira- dəsini nəzərə alaraq, habelə millətlərin öz taleyini azad şəkildə müəyyən- ləşdirmək haqqında SSRİ Konstitusiyasının 70-ci maddəsini nəzərə ala- raq Dağlıq Qarabağ Muxtar Vilayətinın Ermənistanın tərkibinə daxil edilməsinə razılıq verilsin (13). Yəni bununla Ermənistanda dövlət səviyyəsində antiazərbaycan təbli- ğatının aparılması sanksiyalaşdı, informasiyaların hazırlanması üçün er- məni meyarı müəyyənləşdirildi. 1988-ci il iyul ayının 12-də keçirilən sessiyasında da Dağlıq Qaraba- ğın Xalq Deputatları Soveti Dağlıq Qarabağ Muxtar Vilayətinin Azərbay- canın tərkibindən çıxdığını elan etdi. Vilayətin erməni deputatları yaran- mış vəziyyətdən yeganə çıxış yolunu Ermənistan SSR Ali Sovetinin 15 iyun 1988-ci il tarixli qərarının icrasında gördülər. Başqa sözlə, onlar bir daha qeyri-qanuni şəkildə Dağlıq Qarabağın Azərbaycandan qoparı- laraq Ermənistana birləşdirilməsi üzərində dayandılar (14). Baxmayaraq ki, 1989-cu ilin yanvarında Dağlıq Qarabağ Muxtar Vi- layətində xüsusi idarəetmə formasının tətbiqinə başlandı, bununla belə Yüklə 2,28 Mb. Dostları ilə paylaş:
|