bununla bağlı geniş auditoriyanı da məlumatlandırmağın
qayğısına qalır. Ona görə də bu kitabın ərsəyə gəlməsinə
müəllifin ictimai missiyası kimi də baxmaq olar. O, piar
kommunikasiyası sahəsində davamlı müşahidə və araşdırmalar
aparıb, informasiyalar toplayıb, ictimaiyyətlə əlaqələrə dair
beynəlxalq təcrübəni öyrənib və əldə olan bilikləri
sistemləşdirərək bu kitabda cəmləyib. Bu, əsl maarifçilik
missiyasıdır, insana mənəvi zövq verən yaradıcılıq işidir və
şübhəsiz ki, bu işin gerçəkləşməsində Namiqin yaradıcılıq
instinkti əsas rol oynayıb.
Kitabın əsas məqsədi piar haqqında mövcud təsəvvürləri
genişləndirmək, anlayışın semantik hüdudlarını dərinləşdirmək
və konkret olaraq bank sektorunda ictimaiyyətlə əlaqələrin necə
qurulmasını göstərməkdir. Müəllif “piar nədir?” sualına cavab
verərkən doğru olaraq göstərir ki, bu, daha çox hansısa təşkilat,
lider və onun işi haqqında ictimaiyyətdə yaxşı fikir yaratmaqdan,
müsbət imic formalaşdırmaqdan ibarət fəaliyyət növüdür. Ona
görə də müasir dövrdə ictimai fəaliyyət və ya biznes sahəsində
uğur qazanmaq istəyən hər bir təşkilat piar menecerləri vasitəsilə
özlərini cəmiyyətə daha yaxşı tanıtmaq üçün məqsədyönlü
fəaliyyət planı qurur. Piar mütəxəssisi, ilk növbədə insanların
qəlbinə yol tapmağa çalışır, onların iç dünyasını öyrənir, maraq
dairələrini müəyyənləşdirir, yalnız bundan sonra toplumu
informasiya ilə təmin edir və bununla da ictimai fikrin
dəyişməsinə nail olurlar.
Deməli, kommunikasiyanın ayrıca, müstəqil bir sahəsi olan
piar, informasiya vasitəsi ilə insanların idarə edilməsidir. Amma
iş burasındadır ki, kommunikasiyanın başqa sahələri – təbliğat,
reklam, marketinq və s. də təsir vasitəsi kimi informasiyadan
istifadə edir. Bəs belə olan halda piarın informasiya ilə işləmə
tərzi, onun incəliyi başqa kommunikasiya kanallarından nə ilə və
necə fərqlənir? Müəllif bu incəliyi çox sadə situasiya ilə izah edir:
əgər kimsə özünü tərifləyərək işə düzəltmək istəyirsə, bu satışdır,
həmin adam bir nəfərə deyil, hədəf auditoriyasına özünü
5
müraciət edib onlara yaxşı mütəxəssis kimi lazım olduğunu
deyirsə, bu marketinqdir, yox əgər həmin adam məqsədyönlü
şəkildə konkret bir şirkətə məhz onlar üçün gərəkli mütəxəssis
olduğunu deyib öz üstünlüklərini tərifləyirsə, bu təbliğatdır.
Piarın isə bütün bunlardan fərqi odur ki, həmin adam heç kimə
müraciət etmir, əksinə şirkət bacarıqlı bir mütəxəssis kimi ona
müraciət edib işə çağırır, çünki piar incə informasiya yayma tərzi
ilə həmin şəxsin parlaq obrazını yaradır.
Göründüyü kimi, piar xəbərlərin məqsədyönlü şəkildə
yaradılması və yayılmasıdır. Bax, bu incə məqamı qabartmaqla
N.Əliyev piarın satış, marketinq, təbliğat, daha çox isə reklamdan
fərqlərini göstərir, onun özəlliklərini izah edir. Bu məqamda
müəllif istər-istəməz piar fəaliyyəti üçün vacib olan bir sıra
suallara da cavab verir, ictimaiyyətlə əlaqələrin qurulmasında
önəmli amilləri göstərir, kommunikatorların əsas sənədi sayılan
press-relizdən bəhs edir. Bundan başqa o, piar tədbirlərinin və
promo-aksiyaların formalarından da danışır, böhran zamanı
piarın qurulmasına, məlumatların ötürülməsinə, nüfuzun
qorunmasına, böhran şəraitində müştərilərlə münasibətlər
məsələsinə xüsusi diqqət ayırır. Müəllif çox ciddi şəkildə
xəbərdarlıq edir ki, piar mütəxəssislərinin fəaliyyəti adamları
qıcıqlandıran, yoran, bezdirən tərzdə olmamalıdır. Başqa sözlə
desək, N. Əliyevin fikrincə, piar çox incə, ağıllı şəkildə
düşünülmüş ünsiyyət formasında, bir az da diplomatcasına
aparılmalıdır, yəni nəyi, nə vaxt və necə demək lazım olduğunu
dəqiq bilmək lazımdır. Bax, bu məqama görə müəllifin öz
kitabının adında “Nəyi? Necə? Nə vaxt?” suallarını qabartması
təsadüf deyildir.
Vaxtilə Amerika milyonçusu C. Rokfeller deyirdi ki,
insanlarla ünsiyyət yaratmaq bacarığı elə bir əmtəədir ki, eynən
qənd, yaxud kofe ala bildiyimiz kimi onu da ala bilərik. Aydın
məsələdir ki, “ünsiyyət yaratmaq” deyəndə, məşhur milyonçu
ünsiyyət vasitəsilə idarəetməni nəzərdə tuturdu. Əlinizdəki kitab
da biz oxuculara bunu təlqin edir ki, piar, məhz auditoriya ilə
ünsiyyət və bu ünsiyyət prosesində ötürülən məqsədli
6
informasiya vasitəsilə idarəetmədir.
Bu sahədə yaxşı nəticəyə nail olmaq üçün müasir piar
texnologiyalarını mənimsəmək çox vacibdir.
İngilis sosioloqu Sem Blek belə hesab edir ki, piar ictimai fikri
öyrənmək, konkret məqsədlər və üsullarla ona təsir etmək,
həqiqətə və dolğun informasiyaya əsaslanmaqla ahəngdarlığa
nail olmaq sənətidir. Buna görə də bəziləri piarı elm, başqaları isə
korporativ diplomatiya kimi qəbul edir, hətta belə düşünənlər də
var ki, media qurumları vasitəsilə geniş auditoriyaya təsir etmək,
hər hansı ideya və ya təşkilat haqqında ictimaiyyətin fikrini
müsbət istiqamətə yönəltmək bu diplomatiyanın yalnız bir
hissəsidir.
Piar işini yaxşı bilən Namiq Əliyevin sizlərə təqdim etdiyi
kitab, məhz haqqında söhbət gedən ünsiyyət diplomatiyasının
incəliklərini öyrənmək üçündür. Müəllif həm öz təcrübəsini saf-
çürük edərək, həm də dünya təcrübəsinin ən yaxşı nümunələrini
təhlil süzgəcindən keçirərək bu qənaətə gəlmişdir ki, piar hər
hansı təşkilatla ictimaiyyət arasında xeyirxah münasibətlər və
qarşılıqlı anlaşma yaradılmasına və bu münasibətlərin
saxlanmasına yönəlmiş planlı və sürəkli cəhdlərdir. Həmin
cəhdlərin uğurla gerçəkləşdirilməsində bu kitabın etibarlı bələdçi
rolunu oynayacağına əminəm.
Qulu Məhərrəmli
Filologiya elmləri doktoru, professor
7