Niyazi berkes tüRKİYE'de çAĞDAŞLAŞMA
Yüklə 5,75 Mb. Pdf görüntüsü
|
TÜRK İ YE'DE ÇA Ğ DA Ş LA Ş MA olacağı konusunda son sözü Türkiye'de Çağdaşlaşma söyledi. Bu yüzden bu ki- tabın yeni basımını hazırlamak, benim için çok anlamlı bir çaba oldu. Hakkıyla üstesinden gelebildiğim konusunda kuşkularım var. Eminim, okurlar da birçok haklı eleştiride bulunacak, yanlışlara ve eksiklere dikkat çekeceklerdir. Ama, eğer
eksik ve yanlışları daha sonraki baskılarda gidermek boynumun borcudur.
Manitoba Üniversitesi öğretim üyelerinden, Profesör Fikret Berkes'tir. Babasının vefatından sonra eline geçen Berkes'in kişisel kopyasındaki (İstanbul: Doğu-Batı Yayınları, [1978]) notlardan babasının Türkiye'de Çağdaşlaşma’nın yeni bir bas kısına hazırlandığını anlamakta gecikmeyen Fikret Beyle, Ruşen Sezer aracılığıy la tanıştık ve hemen yeni bir baskı yerine, gözden geçirilmiş ve zenginleştirilmiş bir basıma karar verildi. O sıralarda benim niyetim, kitaba temel olan ve ilk kez McGill Üniversitesi'nce 1964'te yayımlanan The Development of Secularism in Turkey adlı eserle karşılaştırmalı bir edition critique hazırlamaktı. Ancak, o kitap ta olup da Türkiye'de Çağdaşlaşma 'ya alınmayan ya da ilk eserde olmayıp da Türk okurları için yeni yazılmış bölümlerin bir arada verilmelerinin yaratacağı tek nik zorlukların yanı sıra, bu bölümlerin varlık veya yokluk nedenleri üzerinde, spekülasyon diye adlandırılmasalar da, en azından sav olarak nitelenebilecek bir dizi açıklamaya girişme mecburiyeti, beni sonuçta orijinal İngilizce eseri tümüyle işin dışında bırakmaya itti. Burada, adı geçen iki kitabın ayrı iki kitap olduklarını daha en başta söyleyen Fikret Berkes'in ne kadar haklı olduğunu teslim etmem gerekir. İngilizce eserin devre dışı kalmasından sonra oluşan yeni basımın yeniliğini dört öğe oluşturuyor. Bunlardan birincisi, Niyazi Berkes'in kendi kopyasına yaptığı eklerdir. Nitekim Berkes, bazen satır aralarında, bazen marjlarda, bazen de kitaba iliştirdiği küçük not kâğıtlarıyla, 1978'de yayımlanan metne epey müdahalede bulunmuş. Bunların neredeyse hepsi, "Akçura" örneğindeki gibi basit bir soyadı hatırlatması bile olsalar, hemen Berkes'in kopyasında bulunduklan yerlerde, dipnot biçiminde gösterildiler; çok küçük bir bölümü ise, daha uygun olduğu için bölümlerin son notlarında gösterildi. Dipnotlarda gözüken ikinci öğe, Berkes'in metnine bazen itiraz, bazen de ek biçiminde ve çoğunlukla yeni kaynaklar da ek- leyerek verdiğim, kendi müdahalelerimdir. Gene benim müdahalelerimden oluşan üçüncü öğe ise, bölümlerin son notlarında, "YN" (yayınlayanın notu) hatırlatma- sıyla verilen ve büyük çoğunluğu konuya ilişkin yeni yayınlardan oluşan ek bil- gilerdir. İkinci ve üçüncü öğelerde adı geçen kaynakların, konuya ilişkin tam bir kaynakça oluşturmayıp, yalnızca benim kişisel tercihlerimi yansıttıklarım, dolayı-
YAYINA HAZIRLAYANIN ÖNSÖZÜ
sıyla eleştirilere karşı yalnızca benim sorumlu olduğumu hatırlatmaya bilmem ge- rek var mı? Son öğe ise, metinle ilgili ve bazılarını bizzat Berkes'in bazılarını da benim yaptığım değişiklik ve düzeltmelerden oluşuyor. Düzeltmelerin neredeyse tümü yazılım yanlışlarına ilişkin. Değişiklikler ise iki türde toplanabilir. Birinci grupta, "kurul" yerine "kurum" veya "basmacılık" yerine "basımcılık" gibi, söz- cük seçimiyle ilgili müdahaleler var. İkinci grupta ise, cümle yapısında gerçekleş- tirilen değişiklikler bulunuyor ki, çoğunun nedeni, İngilizce'den biraz aceleyle ya- pıldığı anlaşılan çevirinin Türkçe cümle kuruluşuna uygun düşmemiş olması.
yardımlarından yararlandım. Süleyman Demirci, Yücel Demirel, Elettra Ercolino, Ayşe Erdem, Nüket Esen, Emin Nedret İşli, Cemal Kafadar, M. Asım Karaömerli- oğlu, Ali Kılıçarslan, M. Sabri Koz, Azmi Özcan, Ruşen Sezer, Ömer Faruk Şeri- foğlu, Özgür Türesay, Coşkun ve İbrahim Yılmaz, Murat Yurdakul ve Tuncay Zor- lu'dan oluşan bu dostlar orducuğuna teşekkürü bir borç bilirim. Bir de eşim Esra var. Kitabın tamamını, endeksine kadar bilgisayara geçirdiği gibi, baştan sona her konuda yardımcım oldu. Kendisine ne kadar teşekkür etsem azdır.
Ahmet Kuyaş Temmuz 2002
Kardeşim Enver'e
ÖNSÖZ
Türkiye'de çağdaşlaşma sürecinin gelişimini izleyen bu araştırma, 18. yüzyılın başlarından Cumhuriyet rejiminin kuruluşuna değin geçen olayların tarihi olarak yazılmamıştır. Cumhuriyet'in ilanından sonraki dönemin tarihi de değildir. Tarihsel olaylar burada Cumhuriyet'e gelişin önkoşulları olarak oynadıkları roller açısından yer almışlardır.
Bu yapıtın başta gelen amacı, sözü edilen yüzyıllar içinde geçen iç ve dış olayların nasıl zorunlu olarak bir ulus birimine dayalı Cumhuriyet rejiminin gelmesi doğrultusunda aktığını göstermektir. Cumhuriyet'in ilanından sonraki siyaset, ekonomi ve kültür sorunlarının başlangıçları bu araştırmanın vardığı sonuçlar olacaktır. Özellikle siyasal ekonomik gelişmelerle din - gelenek sorunları arasındaki ilişkileri, bugün bu sonuçların doğru olarak saptanması ile tartışabiliriz.
yıldönümünün kutlandığı yılda yayımlanmak üzere yazılmıştı. Cumhuriyet'in doğuşu yıllarının kuşağından gelen bir kişi olarak o yıldönümünün kutlanmasına böyle bir araştırma ile katkıda bulunmak yazı ve öğretim yaşamımın en doğal, en mutlu göreviydi. Ayrı aşamaları tartışırken bugün karşılaşılan toplum, devlet ve uygarlık sorunlarının kökenlerinin sanıldığından çok derinliklerde olduğunu gördükçe "devrim" kavramının yüzeysellikten kurtarılması zorunluluğu daha çok beliriyor. Tarihe başvurma bize ancak bugüne ve yarına daha geniş bir çerçeve içinde bakma olanağı sağlama açısından yararlı olabilir. Bu araştırmada varılan sonuç, olayların kendilerini tarih süreci boyunca gözlemlemenin ister istemez vardığı sonuçtur.
Daha önce, 1964'te The Development of Secularism in Turkey adı altında İngilizce olarak yayınlanmış olan bu yapıtın Türkçesinin Cumhuriyet'in 50.
Yüklə 5,75 Mb. Dostları ilə paylaş:
|