Njy ýylda geçirilen prezident saýlawy abş-nyň taryhynda iň çekeleşikli geçen saýlawlaryň biri boldy
Yüklə 1,35 Mb. Pdf görüntüsü
|
- Bu səhifədəki naviqasiya:
- “Günbatarly žurnalistler bize elmydama şeýle diýýärdiler: “Aslynda, siziň özüňiz biri- biriňiz bilen oňuşmaýan
eJ ournal uSa 26
ournal uSa 27 F . W . de Klerk we Nelson Mandela häzirki döwürde asudalyk nukdaý nazaryndan häkimiýetiň bir elden başga ele geçişiniň iň kynçylyklaryna degerli täsirini ýetirdi. Aparteid Günorta Afrikanyň prezidentligine dalaşgär bolanda, de Klerk şol wagt 71 ýaşyny dolduran, ömrüniň 30 ýylyny tussaglykda geçiren Mandelany azatlyga çykardy. Şonda geçirilen gepleşikler Günorta Afrikanyň garaýagyzlarynda häkimiýet başyna azat we adalatly saýlawlaryň netijesinde gelinjekdigine ynam, akýagyzlarynda bols, ha-da häkimiýet başyna ilatyň olar tarapyndan öň kemsidilen wekilleri geçende-de, hukuk taýdan demokratik goraglaryň üpjün ediljekdigine bil baglap boljakdygy barasynda arkaýynçylykdyr umyt döretdi. Günorta Afrikanyň döwlet prezidenti Frederik Willem de Klerk (çepde) we Afrikanyň Milli Kongresiniň prezidentiniň orunbasary Nelson Mandela 1990-njy ýylyň maý aýynyň 2-sinde AMK bilen Günorta Afrikan hökümetiniň Keýp Taunda geçiriljek gepleşikleriniň öňüsyrasynda. Halkyň islegini berjaý etmek © AP suratlary Çehiýanyň dissidenti we dramaturgy Waslaw Hawel syýasy partiýalaryň we oppozision toparlaryň gatnaşmagynda geçirilýän tegelek stoluň başynda täze häkimiýeti döretmek barasyndaky söhbetdeşlikde söz sözläp duran pursatynda. © AP
suratlary 1989
-njy ýylda Çehoslowakiýada bo- lup geçen “mahmal rewolýusiýa”, ýagny kommunist režimiň güýç ulanmazdan ag- darylmagyna şol režime garşy öz neşirle- rinden (samizdat) peýdalanyp, golýazma pamfletlerini ýaýradan dissidentler topar- lary ýolbaşçylyk etdi. Kommunistler tarapy- ndan azatlykdan mahrum edilip, ömrüniň ençeme ýylyny tussaglykda geçiren Was- law Hawel uruşdan soň ýurtda ilkinji ge- zek 1990-njy ýylda geçirilen saýlawlarda Çehoslowakiýa Respublikasynyň prezi- dentligine saýlanyldy. 1993-nji ýylda Çeho- slowakiýanyň ikä, ýagny Çeh Respubli- kasyna we Slowakiýa asudalykly bölün- megi netijesinde bolsa ol Çeh Respubli- kasynyň ilkinji prezidenti boldy.
rewolýusiýa alyp baran şertler barasynda gürrüň berip duran pursatynda. Salon, 2008-nji ýyl. Surat Witold Rozmyslowiç/epa/
Korbis rugsady bilen ulanyldy R aýat jemgyýeti has gujur-gaýratly bolup çykdy: Gdansk şäheriniň Lenin adyndaky gämi gurluşyk zawodynda elektrik wezipesinde işlän Leh Walesa 1980-nji ýylda sowet blogunyň çäginde ilkinji ga- raşsyz “Raýdaşlyk” kärdeşler arkalaşygynyň egindeş döredijisi boldy. Bu arkalaşygyň güýç-kuwwatynyň we täsiriniň artmagy bilen Polşanyň general Woýtseh Ýaruzelskiniň ýolbaşçylygyndaky harbylary ýurtda harby ýagdaý yglan etdi. Muňa garamaz- dan, Polşanyň ilatynyň beren goldawy “Raýdaşlyk” kärdeşler arkalaşygyna zorlukdyr güýç ulanmaýan bir jemgyýetçilik hereket hökmünde işini dowam etmäge mümkinçilik döretdi. 1989-njy ýylda hereket edýän režim tarapyndan ýarym azat saýlawlar geçi- rildi. 1990-njy ýylda Walesa Polşanyň prezidenti edi- lip saýlanyldy. 1981-nji ýylyň mart aýynyň 10-y. Warşawa, Mazowiçki (Polşa): “Raýdaşlyk” hereketiniň baştutany Leh Walesa (sagda) polşaly ministr Woýtseh Ýaruzelski bilen duşuşyk mahalynda.
eJ ournal uSa 29
ournal uSa 28 2006-njy ýylda Nepalyň Katmandu şäheriniň köçelerine 150000 adamy çykaran demokratiýa hörpli ýöriş mahalynda Nepalyň raýatlarynyň şa Gýanendranyň ýüzlenmesini okap duran pursaty. ©AP suratlary / Manish Swarup 2006 -njy ýylda ilat köpçüliginiň gat- naşmagynda umumy iş taşlaýyş amala aşyrylyp, netijede, şa Gýanendra zu- lumlykly ygtyýarlyklaryndan mahrum edilip, demokratiýanyň tarapdary bolan aktiwistleriň bolsa has tijenmegi neti- jesinde, Nepal indi özüni öňki döwre garanda has azat duýýar. Täze ka- bul edilen konstitusiýa monarhiýanyň ýatyrylyp, parlamentar respublikanyň döremegine we 2008-nji ýylda her niçik- si bolsa-da azat we adalatly saýlawlaryň geçirilmegine ýol açdy. Ýüz beren bi- düzgünçilikdir zulumlyklar saýlawlaryň geçişine birneme päsgel ýetirendigine, žurnalistleriň hem häzire çenli hüjümleriň nyşanasy bolup durandygyna garamaz- dan, kanunyň hemme zatdan ýokarda goýulmagy nukdaý nazaryndan degerli özgerişlikler bolup geçdi. M eksikanyň saýlawlar boýunça Federal tribu- naly 2006-njy ýylda aşa çekeleşikli geçen pre- zident
saýlawlarynyň netijeleri boýunça kara- ra gelmek maksady bi- len mejlis geçirýär. Şol saýlawlarda çekeleşikli geçen bäsleşik ýurduň Milli hereket partiýasynyň (MHP) adyndan gat- naşan dalaşgär Felipe Kalderon üçin şowsuz, Demokratik rerwolýusiýa partiýasy (DRP) tarapyndan dalaşgär Manuel Lopez Obradoryň bolsa peýdasyna boldy. Kalderon şol saýlawlarda sesleriň ujypsyzja aratapawudy bilen ýeňşe mynasyp boldy. Lopez Obrador netijelerden nägileligini bildirip, näsazlyklaryň ýüz berendigine degişlilikde arz-şikaýat edip, sesleriň täzeden sanalmagyny talap etdi. Şol bir wagtyň özünde ol şunuň bilen baglylykda Mehiko şäherinde tarapdarlarynyň asuda geçiren ýörüşine ýolbaşçylyk etdi. Saýlaw meselelerine degişlilikde tribunal Meksikanyň iň ýokary derejeli kazyýeti bolup durýar. Ähli seljerişleri geçirip bolandan soň, ol Kalderony goldap berlen sesleriň jemi 35,89 göterime (15000284 ses) Lopez Obradory goldap berlen sesleriň bolsa jemi 35,31 göterime (14756350 ses) barabar bo- landygyny belläp, Kalderony ýeňiji diýip yglan etdi. © AP suratlary / Marco Ugarte B raziliýada internet raýat jemgyýetiniň ähli gatlaklary üçin elýeterlidir. Ynha, şu suratda ýerli Kaýapo tiresinden bo- lan bir aktiwistiň 2009-njy ýylda geçiri- len jemgyýetçilik diňleýişleri gidip du- ran mahalynda, öz laptopyndan (elde göterilýän kompýuterinden) peýdalanyp duran pursaty. Amazon derýasynyň kena ýakasyndaky tropik tokaýlarda ýaşaýan ýerli tireler Braziliýanyň hökümeti tarapy- ndan Şingu derýasynda bent gurmak ba- rasynda gelnen karardan nägileliklerini bildirýärler. © AP
© AP suratlary / Batsuh Mongoliýada prezidentlige dalaşgär Elbegdorj Tsakhiany goldaýanlaryň 2009-njy ýylyň aprel aýynda Ulan Batorda ýygnanyşýan pursaty. 2008
-nji ýylda bidüzgünçiliklere alyp baran parlamentiň gizlin ses berişliginde Elbegdorj Tsakhia sesleriň 51,24 gö- terimine mynasyp bolup, sesleriň 47,44 göterimini gazanan wezipedekä ýene-de bir möhlet şol wezipede galmak mak- sady bilen Mongoliýanyň Halk Rewolýusion Partiýasyndan dalaşgärleriň hataryna goşulan Nambaryn Enhbaýardan üstün çykdy. Dalaşgärleriň gazanan sesleriniň sähelçe ara- tapawut edendigine garamazdan, wezipede bolan dalaşgär özüniň ýeňlendini ak ýürekden boýun aldy, netijede geçiri- len saýlawlar hiç hili närazyçylyk döretmedi. Öňki prezident Nambaryn Enhbaýar (öňde duranlaryň sag tarapynda) we Elbegdorj Tsakhia Mongoliýanyň Ulan Bator şäherinde ýerleşýän mejlisiň binasynda geçirilýän kasam ediş dabarasynda elleşip duran pursatynda. © AP
Yüklə 1,35 Mb. Dostları ilə paylaş:
|