Nobel mükafatina layiq göRÜLMÜŞ GÖRKƏmli kimyaçilar a. N. Hümbətova



Yüklə 215,39 Kb.
Pdf görüntüsü
səhifə2/9
tarix22.05.2018
ölçüsü215,39 Kb.
#45216
1   2   3   4   5   6   7   8   9

Kimya məktəbdə 

 

59 



 

Yeni Zelandiyanın Sprinq- Brokve (indiki Braytuoter) yaşayış məntəqəsində 

anadan  olmuş,  İngilis  fiziki  Rezerford  Ernest  (1871-  1937),  Kraytçerçdə  Yeni 

Zelandiya Universitetinin Konterberiysk kollecini 1894- cü ildə bitirmişdir. 1919- 

cu ildə Kembric Universitetinin professoru seçilmiş və Kavendiş laboratoriyasının 

direktoru işləmişdir. Kimyəvi elementlərin parçalanmasıvə radioaktiv maddələrin 

kimyası  sahəsində  həyata  keçirdiyi  fundamental  tədqiqatlara  görə  Ernest 

Rezerford 1908- ci ildə Nobel mükafatına layiq görülmüşdür. 

Alman  fiziki-  kimyaçısı,  (1853-  1932)  Riqada  anadan  olmuş,  Ostvald 

Vilhelm Fridrix 1875- ci ildə Derpt Universitetini bitirmiş və həmin Universitetdə 

işləmişdir.  1887-  1906-  cı  illərdə  Seypsid  Universitetində  professor  vəzifəsində 

çalışmışdır.  Kataliz  sahəsində  kimyəvi  reaksiyaların  sürəti  və  kimyəvi  tarazlığın 

idarə  edilməsinin  əsas  prinsiplərinin  öyrənilməsi  ilə  əlaqədar  həyata  keçirdiyi 

mühüm tədqiqatlara görə alim 1909- cu ildə Nobel mükafatı almışdır. 

Keniqsberqdə  (  indiki  Kalininqrad,  Rusiya)  (1847-  1931)  anadan  olmuş, 

alman  üzvi  kimyaçısı  Vallax  Otto  1869-  cu  ildə  Gettingen  Universitetini 

bitirmişdir. 1870- ci ildə Boan Universitetində işləmişdir. 1876- cı ildə professor 

elmi  adı  almışdır.  Kimyanın  və  kimya  texnologiyasının  inkişafı  sahəsindəki 

nailiyyətlərinə, eyni zamanda alitsiklik birləşmələrin sintezi və tədqiqi üzrə həyata 

keçirdiyi kompleks işlərinə görə 1910- cu ildə alimə Nobel mükafatı verilmişdir. 

Fransız  kimyaçısı  və  fiziki,  Varşavada  (1867-  1934)  anadan  olmuş 

Skladovskaya- Küri Mariya, 1894- cü ildə Paris Univrsitetini bitirmişdir. 1895- ci 

ildə  Sənaye  Fizikası  və  Kimyası  məktəbində  həyat  yoldaşı  P.  Kürinin 

laboratoriyasında  işləmişdir.  Paris  Universitetində  1906-  cı  ildə  professor 

vəzifəsində çalışmışdır. 1903- cü ildə alimə P. Küri ilə birlikdə fizika sahəsində, 

1911-  ci  ildə, kimyanın  inkişafındakı görkəmli  nailiyyətlərinə, radium, polonium 

elementlərinin  kəşfinə,  radiumun  təbiətini  müəyyən  etdiyinə  və  onu  metal  halda 

alıb, xassələrini öyrəndiklərinə görə Nobel mükafatı verilmşdir. 

Şerburda  (1871-  1935)  anadan  olmuş,  fransız  üzvi  kimyaçısı,  Qrinyar 

Fransua  Oqyust  1893-  cü  ildə  Lion  Universitetini  bitirmişdir.  1900-  1909-  cu 

illərdə  həmin  Universitetdə  işləmiş,  1910-  cu  ildə  professor  adı  almışdır.  23 

cildlik “Üzvi kimya üzrə rəhbərlik”adlı kitabın nəşrinin əsasını qoymuşdur. 1912- 

ci  idə  F.  Qrinyar  üzvi  kimyanın  sonrakı  inkişafına  zəmin  yaratmış  Qrinyar 

reaktivini  kəşf  etdiyinə  və  müvəffəqiyyətlə  onu  praktikada  sınaqdan  çıxardığına 

görə Nobel mükafatına layiq görülmüşdür. 

Karkasonda  (1854-  1941)  anadan  olmuş,  fransız  kimyaçısı  Sabatye  Pol 

1877-  ci  ildə  Tuluza  Ali  Pedaqoji  Universitetini  bitirmişdir.  1881-  ci  ildə  Bordo 

Universitetində,  1882-  1930-  cu  illərdə  Tuluza  Universitetində  işləmişdir.  1884- 

cü  ildə  professor  elmi  adı  almışdır.  Narın  dispers  metalların  iştirakilə  üzvi 

maddələrin  hidrogenləşməsini  həyata  keçirən  orijinal  metodlar  işləyib 




1(49)2015 

 

 



60 

hazırlamaqla,  üzvi  kimyanın  inkişafına  stimullaşdırıcı  təsir  göstərdiyinə  görə, 

1912- ci ildə alim V. Qrinyarla birlikdə Nobel mükafatına layiq görülmüşdür. 

Müluzda  (Elzas,  Fransa)  (1866-  1919),  İsveçrə  kimyaçısı  Verner  Alfred 

1889- cu ildə Sürix Politexnik institutunu bitirmişdir. 1893- 1915- ci illərdə Sürix 

Universitetində  professor  vəzifəsində  çalışmış,  1909-  cu  ildə  Universitetin 

nəzdindəki Kimya İnstitutunun direktoru olmuşdur. 1913- cü ildə molekulda atom 

rabitələrinin xarakterinin öyrənilməsi sahəsindəki işlərinə və qeyri- üzvi kimyanın 

yeni sahələrinin kəşfi ilə əlaqədar həyata keçirdiyi tədqiqatlara görə alimə Nobel 

mükafatı verilmişdir. 

Laybaxda(indiki  Lyublyana,  Yuqoslaviya)  anadan  olmuş  (1869-  1930), 

Avstriya  analitik  kimyaçısı  və  fizioloqu,  Preql  Fris  1894-  cü  ildə  Qrats 

Universitetinin  tibb  fakultəsini  bitirmişdir.  1894-  1910-  cu  illərdə  həmin 

Universitetdə  işləmişdir.  1904-  cü  ildə  həkim  –  oftalmoloq  peşəsindən  əl  çəkib, 

Berlin  Universitetində  (E.  Fişerin  yanında)  kimyanın  sirlərinə  yiyələnmişdir. 

1910-  1913-  cü  illərdə  İnsbruk  Universitetində  tibbi-  kimya  üzrə  professor 

vəzifəsində  çalışmışdır.  F.  Preql  1913-  cü  ildə  üzvi  maddələrin  mikroanaliz 

metodlarının hazırlanması sahəsində çoxillik tədqiqatlarına və kimya təcrübəsində 

həmin metodların tətbiqinə nail olduöuna görə Nobel mükafatı almışdır. 

Amerika kimyaçısı, Germantaunda (Pensilvaniya ştatı) (1868- 1928) anadan 

olmuş,  Riçards  Teodor  Uilyam  Harvard  Universitetini  bitirmişdir.  1888-  ci  ildə 

fəlsəfə  doktoru  alimlik  dərəcəsi  almışdır.  1889-  cu  ildən  həyatının  sonunadək 

Harvard Universitetində işləmişdir. 1901- ci ildə professor elmi adı almışdır. Bir 

çox kimyəvi elementlərin atom kütlələrini dəqiq təyin etdiyinə görə 1914- cü ildə 

T. Riçards Nobel mükafatına layiq görülmüşdür. 

Karlsruedə  (1872-  1942)  anadan  olmuş,  alman  üzvi  kimyaçısı  Vilştetter 

Rixard  Martin  Münhen  Universitetini  bitirmişdir.  1894-  cü  ildə  fəlsəfə  doktoru 

alimlik  dərəcəsi  adını  almışdır.  1902-  ci  ildə  Münhen  Universitetinin  professoru 

olmuşdur.  Bitki  aləminin  boyayıcı  maddələrinin,  xüsusən  xlorofilin  öyrənilməsi 

sahəsində həyata keçirdiyi kompleks tədqiqatlara görə 1915- ci ildə alimə Nobel 

mükafatı verilmişdir. 

Alman  qeyri-  üzvi  kimyaçısı,  Breslanda  (indiki  Vratslav)  (1868-  1934) 

anadan olmuş, Haber Fris 1891- ci ildə Berlin Universitetini bitirmişdir. 1898- ci 

ildə professor elmi adı almışdır. 1911- 1933- cü illərdə Berlindəki Fiziki- kimya 

və Elektrokimya  İnstitutunda direktor vəzifəsində çalışmışdır. Ammonyakı  onun 

elementlərindən  sintez  etməsinə  və  bunu  yarımsənaye  miqyasında  müvəf-

fəqiyyətlə həyata keçirdiyinə görə 1918- ci ildə alim Nobel mükafatı almışdır. 

Brizendə  (indiki  Bomcezno,  Polşa)  (18640  1941)  anadan  olmuş,  Alman 

fiziki  və  fiziki-  kimyaçısı,  Nernst  Valter  Fridrix  1883-  1887-  ci  illərdə  Sürix, 

Qrats,  Berlin  və  Vürsburq  Universitetlərində  oxumuşdur.  1890-  1905-  ci  illərdə 

Gettingen  Universitetində  işləmiş,  1891-  ci  ildə  professor  elmi  adı  almışdır. 



Yüklə 215,39 Kb.

Dostları ilə paylaş:
1   2   3   4   5   6   7   8   9




Verilənlər bazası müəlliflik hüququ ilə müdafiə olunur ©genderi.org 2024
rəhbərliyinə müraciət

    Ana səhifə