Nobel mükafatina layiq göRÜLMÜŞ GÖRKƏmli kimyaçilar a. N. Hümbətova
Yüklə 215,39 Kb. Pdf görüntüsü
|
Kimya məktəbdə
61 Termokimya sahəsində həyata keçirdiyimühüm tədqiqat işlərinə görə 1920 –ci ildə alim Nobel mükafatına layiq görülmüşdür. İngilis radiokimyaçısı, İstbornda (1877- 1956) anadan olmuş, Soddi Frederik 1898- ci ildə Oksford Universitetini bitirmişdir. 1919- 1936- cı illərdə Oksford Universitetində professor vəzifəsində çalışmışdır. Radioaktiv maddələrin kimyası və izotopların təbiəti və yaranması problemlərinin öyrənilməsi ilə əlaqədar həyata keçirdiyi mühüm tədqiqatlarına görə 1921- ci ildə alim Nobel mükafatı almışdır. Aston Frensis Uilyam (1877- 1945) Xorbornda (Bermingem yaxınlığında) anadan olmuş, İngilis fiziki və kimyaçısı, 1903- 1908- ci illərdə Bermingem Universitetində ingilis fiziki C. Poyntingin yanında fəaliyyət göstərmişdir. 1945- ci ildə Nəzəri və Tətbiqi Kimya Üzrə Beynəlxalq İttifaqın atom kütlələri komissiyasının sədri vəzifəsində işləmişdir. Radioaktiv olmayan elementlərin çoxlu sayda izotoplarını kəşf etdiyinə və tam ədədlər qaydasını yaratdığına görə 1922- ci ildə alim Nobel mükafatına layiq görülmüşdür. Vyanada (1865- 1929) anadan olmuş, avstriya fiziki- kimyaçısı Ziqmondi Rixard Adolf 1887- ildə Vyana Ali Texniki Məktəbini, 1889- cu ildə isə Münhen Universitetini bitirmişdir. 1903- 1907- ci illərdə Gettingen Universitetində üzvi və kalloid kimya üzrə professor vəzifəsində çalışmışdır. 1908- 1929- cu illərdə Gettingen Universiteti nəzdindəki qeyri- üzvi kimya institutunun direktoru olmuşdur. 1925- ci ildə R. Ziqmondiyə kalloid məhlulların heterogen təbiətini müəyyən etdiyinə və müasir kalloid kimyada mühüm əhəmiyyət kəsb edən orijinal metodlar işləyib hazırladığına görə Nobel mükafatı verilmişdir. İsveç fiziki- kimyaçısı, Balboda (Evleborq dairəsi) (1884- 1971) anadan olmuş, Svedberq Teodor 1907- ci ildə Ujal Universitetini bitirmişdir. 1921- ci ildə professor elmi adı almışdır. Dispers sistemlər sahəsində mühüm tədqiqatlarına görə, S.Teodor 1926- cı ildə Nobel mükafatına layiq görülmüşdür. Pforxtsxeymdə (Baden torpağı) (1877- 1957) anadan olmuş, alman üzvi- kimyaçısı və biokimyaçısı, Viland Henrix Otto 1896- cı ildə Münhen, 1897- ci ildə Berlin Universitetində, 1898- ci ildə Ştutqartdakı Ali Texniki Məktəbində təhsil almışdır. 1909- cu ildə professor adını almışdır. Çoxlu sayda öd turşylarının sintezi və öyrənilməsi, habelə onların quruluşunun müəyyən edilməsi sahəsində kompleks tədqiqat işləri həyata keçirdiyinə görə 1927- ci ildə alim Nobel mükafatına layiq görülmüşdür. Mançesterdə (1865- 1940) anadan olmuş, ingilis biokimyaçısı, Qarden Artur 1885- ci ildə Mançester Universitetini bitirmişdir.1888- ci ildə fəlsəfə doktoru alimlik dərəcəsi almışdır. 1912- ci ildən London Universitetinin professoru olmuşdur. İngilis fiziki U. Beyslə 1906- cı ildə “Bioloji- kimya”jurnalını təsis etmişdir. Q. Eyler- Xelpinlə birlikdə 1929- cu ildə şəkərlərin fermentasiyasıvə bununla əlaqədar enzimlərin öyrənilməsi sahəsində həyata keçirdikləri mühüm 1(49)2015
62 tədqiqatlara görə alimə Nobel mükafatı verilmişdir. Məşhur riyaziyyatçı L. Eylerin nəslindən olan isveç biokimyaçısı, Eyler- Xelpin Hans Karl (1873- 1964) Ausburqda (Almaniya) doğulmuşdur. 1895- ci ildə Berlin Universitetini bitirmişdir. 1898- ci ildən Stokholm Universitetində (1906- cı ildən professor), 1938- 1948- ci illərdə üzvi kimya institutunda direktor olmuşdur. Şəkərlərin fermentasiyası və bununla əlaqədar enzimlərin öyrənilməsi sahəsində həyata keçirdikləri mühüm tədqiqatlara görə 1929- cu ildə A. Qardenlə birlikdə alim Nobel mükafatına layiq görülmüşdür. 1881- 1945- ci illərdə yaşamış, alman üzvi kimyaçısı və biokimyaçısı Fişer Hans Eygen Xexsdə doğulmuşdur. 1904- cü ildə Marburq Universitetini bitirmişdir. 1910- 1916- cı illərdə Münhendə işləmişdir. 1916- ci ildə professor elmi adını almışdır. Alimə 1930- cu ildə Nobel mükafatı verilmişdir. Alim bu mükafata qanın və bitkilərin rəngləyici maddələrinin quruluşunun öyrənilməsi işlərinə görə layiq görülmüşdür. Alman- kimyaçı- texnoloqu Boş Karl (1874- 1940) Kölndə doğulmuşdur. 1894- 1896- cı illərdə Berlindəki Ali Texniki məktəbdə və Leypsid Universitetində təhsil almışdır. 1898- ci ildə fəlsəfə doktoru alimlik dərəcəsi almışdır. 1931- ci ildə F. Berqiusla birlikdə Nobel mükafatına layiq görülmüşdür. Bu mükafat onlara yüksək təzyiq metodlarını kimya texnologiyasında müvəffəqiyyətlə tətbiq etdiklərinə görə verilmişdir. Qoldşmidendə (Breslau yaxınlığında) anadan olmuş (1884- 1949) alman kimyaçı- texnoloqu Berqius Fridrix Breslau və Leypsiq Universitetlərində oxumuşdur. 1907- ci ildə fəlsəfə doktoru alimlik dərəcəsi almışdır. 1931- ci ildə K. Boşla birlikdə Nobel mükafatına layiq görülmüşdür. Yüksək təzyiq metodlarını kimya texnologiyasında tətbiq etdiklərinə görə onlara bu mükafat verilmişdir. Amerika fiziki və fiziki- kimyaçısı, Lenqmyur İrvinq (1881- 1957), Nyu- Yorkda doğulmuşdur. 1903- cü ildə Nyu- Yorkdakı Kolumbiya Universitetinin Dağ Məktəbini və Gettingen Universitetini bitirmişdir. 1906- cı ildə fəlsəfə doktoru alimlik dərəcəsi almışdır. Səth hadisələrinin kəşfi və tətbiqi sahəsində həyata keçirdiyi mühüm elmi işlərə görə 1932- ci ildə alim Nobel mükafatı almışdır. Uolkertonda (İndiana ştatı) doğulmuş (1893- 1981), amerika fiziki- kimyaçısı, Yuri Harold Kleyton 1917- ci ildə Montans Universitetini bitirmişdir. 1929- cu ildən Nyu- Yorkdakı Kolumbiya Universitetində fəaliyyət göstərmiş, 1934- cü ildə professor elmi adı almışdır. Elə həmin ildə yəni, 1934- cü ildə Nobel mükafatına layiq görülmüşdür. Fransız fiziki, radiokimyaçısı və ictimai xadim, Jolio- Küri Frederik (1900- 1958) Parisdə doğulmuşdur. 1923- cü ildə Paris Sənaye Fizikası və Kimyası məktəbini bitirmişdir. 1934- cü ildə süni radioaktivlik hadisəsini kəşf etmişdir. 1956- cı ildən Orsdakı Radium və Nüvə Fizikası laboratoriyasının rəhbəri
Yüklə 215,39 Kb. Dostları ilə paylaş:
|