Nobel mükafatina layiq göRÜLMÜŞ GÖRKƏmli kimyaçilar a. N. Hümbətova
Yüklə 215,39 Kb. Pdf görüntüsü
|
Kimya məktəbdə
63 olmuşdur. Yeni radioaktiv elementlərin sintezi və öyrənilməsi sahəsində həyata keçirdikləri kompleks tədqiqatlara görə 1935- ci ildə İ.Jolio- Küri ilə birlikdə Nobel mükafatına layiq görülmüşdür. P.Küri və M.Skladovskaya- Kürinin qızı, Fransız fiziki, radiokimyaçısı və ictimai xadimi, Jolio- Küri İren(1897- 1956) Parisdə doğulmuşdur. Paris Universitetini 1920- ci ildə bitirmişdir. F.Jolio- Küri (həyat yoldaşı) ilə birlikdə yeni radioaktiv elementlərin sintezi və öyrənilməsi sahəsində birgə həyata keçirdikləri mühüm tədqiqatlara görə 1935- ci ildə Nobel mükafatına layiq görülmüşdür. Masstrixdə doğulmuş, (1884- 1966) Hollandiya fiziki və fiziki- kimyaçısı Debay Peter Yozef 1905- ci ildə Anxen Ali Texniki Məktəbini, 1910- cu ildə isə Münhen Universitetini bitirmişdir. Bir çox Universitetlərin professoru olmuşdur. Dipol momentini, rentgenşüalarının və elektronların qazlarda difraksiyasını kəşf etməklə, malekulların quruluşu haqqında elmin inkişafındakı görkəmli xidmətlərinə görə alimə 1936- cı ildə Nobel mükafatı verilmişdir. İngilis üzvi kimyaçısı, Çorlidə (Lankoşir) (1883- 1950) doğulmuş Xeuors Uolter Norman 1903- 1906- cı illərdə Mançester Universitetində, 1906- 1910- cu illərdə isə Gettingen Universitetində təhsil almışdır. 1910- cu ildə fəlsəfə doktoru alimlik dərəcəsi almışdır. Karbohidratların və C vitamıninin öyrənilməsi sahəsində həyata keçirdiyi mühüm işlərə görə alim 1937- ci ildə Nobel mükafatına layiq görülmüşdür. 1911- ci ildə Sürix Universitetini bitirmiş, İsveçrə üzvi- kimyaçısı və biokimyaçısı, Karrer Paul (1889- 1971) Moskvada doğulmuşdur. 1918- ci ildən Sürix Universitetində professor, 1950- 1952- ci illərdə rektor, 1959- cu ildə isə fəxri professor vəzifəsində işləmişdir. 1928- ci ildə onun “Üzvi kimya kursu”adlı dərsliyi çapdan çıxmış, 13 dəfə yenidən nəşr olunmuş və bir çox dillərə tərcümə edilmişdir. 1937- ci ildə karotinoid və flavinlərin tədqiqi, eyni zamanda A və B vitaminlərinin öyrənilməsi ilə əlaqədar həyata keçirdiyi mühüm tədqiqat işlərinə görə alimə Nobel mükafatı verilmişdir. Vyanada doğulmuş (1900- 1967), alman kimyaçısı və biokimyaçısı, Kun Rixard 1922- ci ildə Münhen Universitetini bitirmişdir. 1926- cı ildə Sürix Ali Texniki Məktəbinin, 1929- cu ildə Heydelberq Universitetinin professoru olmuşdur. Karotinoidlər və vitaminlərin sintezi və xassələrinin öyrənilməsi sahəsində həyata keçirdiyi elmi işlərə görə alimə 1938- ci ildə Nobel mükafatı verilmişdir. Alman üzvi kimyaçısı və biokimyaçısı, Bremerhafendə doğulmuş, (1903) Butenandi Adolf Fridrix Marburq və Gettingen Universitetlərində oxumuşdur. 1927- ci ildə fəlsəfə doktoru alimlik dərəcəsi adını almışdır.1933- 1936- cı illərdə Dantsid Ali Texniki Məktəbində professor, 1956- 1972-ci illərdə Münhen 1(49)2015
64 Universitetinin professoru olmuşdur. Cinsiyyət harmonlarının sintezi və tədqiqi sahəsində həyata keçirdiyi tədqiqat işlərinə görə alim 1939- cu ildə Nobel mükafatına layiq görülmüşdür. Lakin Hitler hakimiyyətinin təzyiqi ilə həmin mükafatdan imtina etməli olmuşdur. 10 il keçəndən sonra- 1949- cu ildə o, Nobel mükafatını almışdır. 1910- cu ildə Karlsrue Ali Texniki Məktəbini bitirmiş, Vukovsrda (Yuqoslaviya) anadan olmuş (1887- 1976), İsveçrə üzvi kimyaçısı, Rujiçka Leopold Stefan 1923- cü ildə professor elmi adı almışdır. 1929- cu illərdə Hollandiyanın Utrext Universitetinin professoru olmuşdur. Polimetilenlər və ali terpenlərin sintezi, quruluşu və xassələrinin öyrənilməsi sahəsində həyata keçirdiyi kompleks tədqiqatlara görə 1939- cu ildə alim Nobel mükafatına layiq görülmüşdür. Macar fiziki- kimyaçısı, radiokimyaçısı, Heveşi (Xeveşi) Dyerd (1885- 1966) Budapeştdə doğulmuş, 1908- ci ildə Budapeşt Universitetini bitirmişdir. Təhsilini Berlin və Freyburq Universitetlərində davam etdirmişdir. 1918- ci ildən Budapeşt Universitetinin professoru olmuşdur. Kimyəvi proseslərin öyrənilməsində nişanlanmış atomlar kimi izotopların tətbiqinə həsr olunan sistematik tədqiqatlara görə 1943- cü ildə alim Nobel mükafatı almişdır. Alman fiziki və radiokimyaçısı, Frankfurt- Maynda doğulmuş (1870- 1968), Han Otto 1901- ci ildə Marburq Universitetini bitirmişdir. 1910- cu ildə Berlin Universitetində professor işləmişdir. Ağır nüvələrin bölünməsini kəşf etdiyinə görə alim 1944- cü ildə Nobel mükafatına layiq görülmüşdür. Helsinqforda (indiki Helsinki) anadan olmuş (1895- 1973), Fin biokimyaçısı, Virtanen Arturi İlmari 1916- cı ildə Helsinqfors Universitetini bitirmişdir. 1924- 1948- ci illərdə Helsinki Universitetində elmi- pedaqoji fəaliyyət göstərmişdir. 1931- ci ildən isə həmin Universitetin professoru olmuşdur. Alim kənd təsərrüfatı və qida maddələrinin kimyası sahəsində tədqiqatlarına, xüsusən yemlərin konservləşdirilməsi metodlarını işləyib hazırladığına və praktikada tətbiq etdiyinə görə 1945- ci ildə Nobel mükafatı almışdır. Amerika biokimyaçısı, Kantonda (Ohayo ştatı) anadan olmuş (1887- 1955), Samner Ceyms Betçeller 1910- cu ildə Harvard Universitetini bitirmişdir. 1914- cü ildən Kornell Universitetinin Tibb kollecində assisstent, 1929- cu ildən isə professor vəzifəsində çalışmışdır. Kristallik enzimlərin kəşfi və öyrənilməsi sahəsində həyata keçirdiyi kompleks tədqiqatlara görə alimə 1946- cı ildə Nobel mükafatı verilmişdir. Yonkersdə (Nyu- York ştatı) anadan olmuş (1891), amerika kimyaçısı, Nortrop Con Xouard 1912- ci ildə Kolumbiya Universitetini bitirmişdir. 1949- 1959- cu illərdə Berlindəki Koliforniya Universitetində professor kimi fəaliyyət göstərmişdir. Enzimləri və virus zülallarını təmiz halda almaq üçün həyata Yüklə 215,39 Kb. Dostları ilə paylaş:
|