Noktalama iŞaretleri siniflarin sorumlu olduğu kurallar nokta



Yüklə 90,5 Kb.
tarix16.08.2018
ölçüsü90,5 Kb.
#63512

NOKTALAMA İŞARETLERİ 8. SINIFLARIN SORUMLU OLDUĞU KURALLAR

Nokta (.)

  1. Sayılardan sonra sıra bildirmek için konur:

3. (üçüncü), 15. (on beşinci); II. Mehmet, XIV. Louis, XV. yüzyıl; 2. Cadde, 20. Sokak, 4. Levent

  1. Bir yazının maddelerini gösteren rakam veya harflerden sonra konur:

I.               1.                            A.            a.

II.              2.                            B.            b.

  1. Tarihlerin yazılışında gün, ay ve yılı gösteren sayıları birbirinden ayırmak için konur:

29.05.1453, 29.X.1923

  1. Saat ve dakika gösteren sayıları birbirinden ayırmak için konur:

Tren 09.15’te kalktı.

Toplantı 13.00’te başladı.

  1. Kitap, dergi vb.nin künyelerinin sonuna konur:

Agâh Sırrı Levend, Türk Dilinde Gelişme ve Sadeleşme Evreleri, TDK Yayınları, Ankara, 1960.
Virgül (,)

  1. Anlama güç kazandırmak için tekrarlanan kelimeler arasına konur:

Akşam, yine akşam, yine akşam,

Göllerde bu dem bir kamış olsam!

  1. Tırnak içinde olmayan alıntı cümlelerden sonra konur:

Adana’ya yarın gideceğim, dedi.

  1. Edebî eserlerde konuşma bölümünden önceki ifadenin sonuna konur:

Bahçe kapısını açtı. Sermet Bey’e,

Bu anahtar köşkü de açar, dedi.



  1. Kendisinden sonraki cümleye bağlı olarak ret, kabul veya teşvik bildiren hayır, yok, evet, peki, pekâlâ, tamam, olur, hayhay, başüstüne, öyle, haydi, elbette gibi kelimelerden sonra konur:

Evet, kırk seneden beri Türkçe merhale merhale Türkleşiyor. / Pekâlâ, yarın ben de geleyim.

  1. Bir kelimenin kendisinden sonra gelen kelime ve kelime gruplarıyla yapı ve anlam bakımından bağlantısı olmadığını göstermek ve anlam karışıklığını önlemek için kullanılır:

Bu gece, eğlenceleri içlerine sinmedi.

  1. Hitap için kullanılan kelimelerden sonra konur:

Baylar, lütfen yerinizden ayrılmayın.

Sayın Başkan,

Sevgili Kardeşim,

  1. Kitap, dergi vb.nin künyelerinde yazar, eser, basımevi vb. maddelerden sonra konur:

Falih Rıfkı ATAY, Tuna Kıyıları, Remzi Kitabevi, İstanbul, 1938.

  1. Birbiri ardınca sıralanan eş görevli kelime ve kelime gruplarının arasına konur:

Fırtınadan, soğuktan, karanlıktan ve biraz da korkudan sonra bu sı­cak, aydınlık ve sevimli odanın havasında erir gibi oldum.

  1. Sıralı cümleleri birbirinden ayırmak için konur:

Umduk, bekledik, düşündük.

  1. Özne olarak kullanıldıklarında bu, şu, o zamirlerinden sonra konur:

Bu, benim gibi yazarlar için hiç kolay olmaz.

  1. Uzun cümlelerde yüklemden uzak düşmüş olan özneyi belirtmek için konur:

Saniye Hanımefendi, merdivenlerde oğlunun ayak seslerini duyar duymaz, hasretlisini karşılamaya atılan bir genç kadın gibi koltuğundan fırlamış ve ona kapıyı kendi eliyle açmaya gelmişti.

  1. Cümle içinde ara sözleri veya ara cümleleri ayırmak için ara sözlerin veya ara cümlelerin başına ve sonuna konur:

Zemin bu kadar koyu bir kırmızıya dönüşünce, bir an için de olsa, belirginliğini yitiriverdi sivilceleri.

Şimdi, efendiler, müsaade buyurursanız, size bir sual sorayım.
Noktalı virgül (;)

  1. Cümle içinde virgüllerle ayrılmış tür veya takımları birbirinden ayırmak için konur:

Erkek çocuklara Doğan, Tuğrul, Aslan, Orhan; kız çocuklara ise İnci, Çiçek, Gönül, Yonca adları verilir.

  1. Ögeleri arasında virgül bulunan sıralı cümleleri birbirinden ayır­mak için konur:

Sevinçten, heyecandan içim içime sığmıyor; bağırmak, kahkahalar atmak, ağlamak istiyorum.
İki nokta (:)

  1. Karşılıklı konuşmalarda, konuşan kişiyi belirten sözlerden sonra konur:

Bilge Kağan:    Türklerim, işitin!

                             Üstten gök çökmedikçe,

                             alttan yer delinmedikçe

                             ülkenizi, törenizi kim bozabilir sizin?



Koro:                Göğe erer başımız

                             başınla senin!



  1. Genel Ağ adreslerinde kullanılır:

http://tdk.org.tr
Üç nokta ()

  1. Sözün bir yerde kesilerek geri kalan bölümün okuyucunun hayal dünyasına bırakıldığını göstermek veya ifadeye güç katmak için konur:

Sana uğurlar olsun... Ayrılıyor yolumuz!

  1. Ünlem ve seslenmelerde anlatımı pekiştirmek için konur:

Gölgeler yaklaştılar. Bir adım kalınca onu kıyafetinden tanıdılar:

— Koca Ali... Koca Ali, be!..



  1. Karşılıklı konuşmalarda, yeterli olmayan, eksik bırakılan cevaplarda kullanılır:

Yabancı yok!

Kimsin?

Ali...

Hangi Ali?

...

Sen misin, Ali usta?



Benim!..

  1. Kaba sayıldığı için veya bir başka sebepten dolayı açık yazılmak is­tenmeyen kelime ve bölümlerin yerine konur:

Kılavuzu karga olanın burnu b...tan çıkmaz.

  1. Alıntılarda başta, ortada ve sonda alınmayan kelime veya bölümle­rin yerine konur:

... derken şehrin öte başından boğuk boğuk sesler gelmeye başladı...
Kısa çizgi (-)

  1. Kelimelerin kökleri, gövdeleri ve eklerini birbirinden ayırmak için kullanılır:

al-ış, dur-ak, gör--süz-lük

  1. Fiil kök ve gövdelerini göstermek için kullanılır:

al-, dur-, gör-, ver-; başar-, kana-, okut-, taşla-, yazdır-

  1. İsim yapma eklerinin başına, fiil yapma eklerinin başına ve sonuna konur:

-ak, -den, -ış, -lık; -ımsa-, -la-, -tır-

  1. Cümle içinde ara sözleri veya ara cümleleri ayırmak için ara sözlerin veya ara cümlelerin başına ve sonuna konur, bitişik yazılır:

Küçük bir sürü -dört inekle birkaç koyun- köye giren geniş yolun ağzında durmuştu.

  1. arasında / ve / ile / ila / ...-den ...-e” anlamlarını vermek için kelimeler veya sayılar arasında kullanılır:

Aydın-İzmir yolu, Türk-Alman ilişkileri, Ural-Altay dil grubu, 09.30-10.30, Beşiktaş-Fenerbahçe karşılaşması, 1914-1918 Birinci Dünya Savaşı, Türkçe-Fransızca Sözlük

Eğik çizgi (/)

  1. Dizeler yan yana yazıldığında aralarına konur:

Korkma! Sönmez bu şafaklarda yüzen al sancak / Sönmeden yurdumun üstünde tüten en son ocak / O benim milletimin yıldızıdır, parlayacak / O benimdir, o benim milletimindir ancak.

  1. Adres yazarken apartman numarası ile daire numarası arasına ve semt ile şehir arasına konur:

Altay Sokağı No.: 21/6 Kurtuluş / ANKARA

  1. Tarihlerin yazılışında gün, ay ve yılı gösteren sayıları birbirinden ayırmak için konur:

18/11/1969, 15/XI/1994

  1. Dil bilgisinde eklerin farklı biçimlerini göstermek için kullanılır:

-a /-e, -an /-en, -lık /-lik, -madan /-meden

  1. Genel Ağ adreslerinde kullanılır:

http://tdk.gov.tr
Tırnak işareti (“ ”)

  1. Özel olarak belirtilmek istenen sözler tırnak içine alınır:

Yeni bir barış taarruzu başladı.

  1. Cümle içerisinde eserlerin ve yazıların adları ile bölüm başlıkları tırnak içine alınır:

Bugün öğrenciler Kendi Gök Kubbemiz adlı şiiri incelediler. / Yazım Kuralları bölümünde bazı uyarılara yer verilmiştir.
Yay ayraç ( ( ) )

  1. Tiyatro eserlerinde ve senaryolarda konuşanın hareketlerini, durumunu açıklamak ve göstermek için kullanılır:

İhtiyar – (Yavaş yavaş Kaymakam'a yaklaşır.) Ne oluyor beyefendi? Allah rızası için bana da anlatın...

  1. Alıntıların aktarıldığı eseri, yazarı veya künye bilgilerini göstermek için kullanılır:

Eşin var, aşiyanın var, baharın var ki beklerdin

Kıyametler koparmak neydi ey bülbül, nedir derdin? (Mehmet Akif Ersoy)

  1. Bir yazının maddelerini gösteren sayı ve harflerden sonra kapama ayracı konur:

I            1)                   A)           a)

II)           2)                    B)           b)



  1. Alıntılarda, alınmayan kelime veya bölümle­rin yerine konulan üç nokta, yay ayraç içine alınabilir:

(...) derken şehrin öte başından boğuk boğuk sesler gelmeye başladı(...)

  1. Bir söze alay, kinaye veya küçümseme anlamı kazandırmak için kullanılan ünlem işareti yay ayraç içine alınır:

Adam, akıllı(!) olduğunu söylüyor.

  1. Bir bilginin şüpheyle karşılandığını veya kesin olmadığını göstermek için kullanılan soru işareti yay ayraç içine alınır:

1496(?) yılında doğan Fuzuli edebiyatımızın en büyük şairidir.
Köşeli ayraç ([ ])

  1. Ayraç içinde ayraç kullanılması gereken durumlarda yay ayraçtan önce köşeli ayraç kullanılır: 

Halikarnas Balıkçısı [Cevat Şakir Kabaağaçlı (1886-1973)] en güzel eserlerini Bodrum’da yazmıştır.
Kesme işareti ()

  1. Özel adlara getirilen iyelik, durum ve bildirme ekleri kesme işaretiyle ayrılır:

Kurtuluş Savaşını, Türkiyemizin, Fatih Sultan Mehmete, Muhibbinin, Gül Babaya, Sultan Ananın, Mehmet Emin Yurdakuldan, Kâzım Karabekiri, Eski Çağın, Yükselme Döneminin, Osmanlı Devletindeki, Cebrailden.

  1. Kişi adlarından sonra gelen saygı ve unvan sözlerine getirilen ekleri ayırmak için konur:

Nihat Beye, Ayşe Hanımdan, Mahmut Efendiye, Enver Paşaya; Türk Dil Kurumu Başkanına

  1. Kısaltmalara getirilen ekleri ayırmak için konur:

TBMMnin, TDKnin, BMde, ABDde, TVye

  1. Sayılara getirilen ekleri ayırmak için konur:

1985te, 8inci madde, 2nci kat; 7,65lik, 9,65lik, 657yle

  1. Seslerin ölçü ve söyleyiş gereği düştüğünü göstermek için kullanılır:

Güzelliğin on paretmez (para etmez) Alttaki mısra ile aynı hece sayısını(8 hece) yakalamak için “paretmez” şeklinde yazılmış.

Bu bendeki aşk olmasa
Soru işareti (?)

  1. Bilinmeyen, kesin olmayan veya şüpheyle karşılanan yer, tarih vb. durumlar için kullanılır:

Yunus Emre (1240?-1320), (Doğum yeri:?)
Ünlem işareti (!)

  1. Alay, kinaye veya küçümseme anlamı kazandırılmak istenen sözden hemen sonra yay ayraç içinde ünlem işareti kullanılır:

İsteseymiş bir günde bitirirmiş (!). Ne yazık ki vakti yokmuş(!).

Adam, akıllı(!) olduğunu söylüyor.
Yüklə 90,5 Kb.

Dostları ilə paylaş:




Verilənlər bazası müəlliflik hüququ ilə müdafiə olunur ©genderi.org 2024
rəhbərliyinə müraciət

    Ana səhifə