açıqsöz
23
Bikəxanımla görüşlərimin birində (bütün görüşlər nəzarətçinin iştirakı ilə olurdu) evdə tək
qalmaqdan xoflandığını dedi. Mən icazə ilə Xalxalda yaşayan bacım Xoşqədəmə bir məktub
yazdım. Əmim oğlu Bilaldan isə Bikəxanıma imkan daxilində maddi köməklik etməyi xahiş etdim.
Bacım gəldi, Bikəxanım təklikdən qurtardı. O, mənə yemək gətirər kən ixtisası üzrə işləmək üçün
dövlət orqanlarına müraciət etməyi məsləhət gördüm. O, bununla bağlı yazdığı ərizəni polis rəisi
Ayrım vasitəsilə Dərbarda (şah sarayında) belə işlərə baxan Teymurtaşa ünvanlamış, o da öz
növbəsində Səhiyyə Nazirliyinə bu haqda göstəriş verdiyindən Bikəxanım ayda 25 tümən (o vaxt
bu çox da pis maaş deyildi) məvaciblə dövlət xəttilə öz ixtisası üzrə polis xəstəxanasında işə düzələ
bildi. Bu, bacımla Bikəxanımın dolanması üçün kifayət edirdi. Bikəxanım 18 tümənə kirayə
etdiyimiz evdən çıxıb, daha ucuz olan 2 otaqlı mənzilə köçməklə ailə büdcəsindəki çətinliyi aradan
qaldıra bildi.
Zindan otağının ağır şəraiti, havasızlıq məni tədricən əldən salırdı. Mən Bikə ilə görüşəndə özümü
süni olsa da şax, gümrah, əhvalruhiyyəsi yaxşı olan bir adam kimi göstərməyə çalışırdım ki,
dərdinin üstünə dərd qoymayım. Demə, o, mənim hərəkətimdəki süniliyi duymuş və zəifləməyim
bir tibb işçisi kimi onun diqqətini çəkib, narahat etmişdi. O, mənim xəbərim olmadan zindan
rəisinə ərizə ilə müraciətində zindan vəziyyətimi bir qədər yüngülləşdirməyi xahiş etmişdi. 93
gündən sonra gündə bir saat mənim yatdığım otağın qapısının açıq qalmasına icazə verildi. Bu,
mənim sağlamlığımı saxla maq və darıxmağımı qismən azaltmaq üçün pis imkan deyildi. Mən
yatdığım şöbədə xeyli tiryəki, araqxor, qumarbaz və s. pozğun məhbuslar var idi. Yüz minnət və
yalvarışdan sonra qapımın 24 saat ərzində cəmi 2 saat açıq qoyulmasına icazə verildiyi halda,
pozğun məhbusların qapısı 23, bəzən saatlarla açıq qala bilirdi. Mənə kimsə ilə danışmaq, adi söz
soruşmaq belə qadağan olduğu halda, tüfeyli məhbuslar birbiri ilə istədikləri qədər danışır, hətta
zarafatlaşa da bilirdilər. Mənim qapımın 2 saatlıq açıqlığı uzun çəkmədi. Məhbuslardan
milliyyətcə erməni olan Qazar Simoniyan adlı birisi (onunla söhbətdən heç xoşum gəlmirdi)
başımı lazımsız söhbətə tutub, heç gərəyim olmayan müxtəlif məzmunlu məlumatlar verirdi.
Demə, növbətçi polis bizə göz qoyurmuş. Mənim Simoniyanla söhbət etdiyimi Mirzə Hüseynə
çatdırdığından 2 saat qapımın açıq qoyulması ləğv edildi. Erməni ilə nə mövzuda danışmağıma aid
istintaqda çoxlu suallara cavab verməli oldum. Bikəxanımın zindan rəisinə təkrar ərizə ilə müraciət
etməsini və erməni Simoniyanla söhbətimin heç bir siyasi məzmun daşımasını nəzərə alıb bir
gündən sonra qapımın 2 saat əvəzinə 1 saat açıq qalmasına icazə verildi.
açıqsöz
24
AZADI GÖRMƏK İSTƏDİM...
Zindanda yatarkən, gəzərkən, bəzən də xırda hava keşdən bayıra boylanarkən hey Azad gözümün
önünə gəlirdi. Övladlar valideyn üçün eyni istəyə malikdir. Lakin ilk övladın valideyn tərəfındən
daha çox sevildiyini deməyə bəlkə ehtiyac da yoxdur. Artıq 2 ilə yaxındır mən Azadı görmürəm.
Onun isti, məsum və mənim üçün əziz olan çöhrəsini qaranlıq zindanda yatar kən ara bir yuxularda
görürdüm.
Azad üçün yaman darıxmışam! Bu haqda fıkrimi Bikəxanım zindana növbəti dəfə yemək
gətirərkən dedim və xahiş etdim ki, çətin də olsa Azadı zindana mənimlə görüşə gətirsin. Bikə
mənə bu haqda nə hə, nə də yox cavabı verdi, ancaq gözlərindən axan yaş onun sifətində dayanıb,
muncuqlandı. Mən Azad haqda söhbət açmağıma peşman oldum, axı onsuz da Bikənin dərdi ağır
idi və bu dərdi mən yaratmışdım, üstəlik ona yeni dərd verirdim. Bikəxanım haqda yazanda,
danışanda mən bu həqiqəti dönə dönə qeyd etmişəm və edəcəyəm: Bikə qeyrətli, namuslu və ailəsi
yolunda ağır məşəqqətlərə tab gətirən və bu haqda heç vaxt zarımayan, şikayətlənməyən müqəddəs
bir insan idi. Bu cəhətdən o, türk qadınlığına bəlkə də örnək ola bilər. Bəzən elə düşünürəm ki, o,
insan cildində yerə gələn və mənim qismətimə çıxan əzabkeş, pak mələk idi (əstəğfürullah).
Növbəti dəfə zindanın keşikçisi məni görüş otağına çağırdı. Başa düşdüm ki, Bikə yenə yemək
gətirib. Mən Bikəxanımı, yanında yaraşıqlı və təzə paltar geymiş 23 yaşlı Azadı görcək bütün
əzablarımı unutdum. Kövrəldim, ağlamaq istədim. Özümü Azada tərəf atdım. Uşaq məni saqqalı
və zindan paltarında gördüyündən, bir qədər də yəqin unutduğundan qorxub nərə çəkdi və özünü
anasının üstünə atdı. Nə qədər dilə tutub nəvaziş, yalvarış etdimsə bir nəticə alınmadı. Azad, necə
deyərlər, dəvə nalbəndə baxan kimi mənə tərstərs baxır və vahiməli şəkildə özünü anasının
qucağına bacardıqca bərkbərk sıxırdı.
Oğlumla, körpə Azadla zindandakı görüşüm bax belə kədərli sonluqla başa çatdı. Bikəxanım və
Azad evə, mən isə qaranlıq zindana yollandım.
Mənim qaldığım 1 nömrəli koridor adlanırdı. 1ci mərtəbədə yerləşdiyindən qaranlıqdan əlavə çox
kəsif və nəmli idi. Qapı açılarkən içərinin ağır havası daha tez hiss olunurdu. 2 nömrəli koridordakı
zindan otaqları bizimkindən bir qədər yaxşı idi. Bir gün mənə çatdırdılar ki, 2ci koridordakı siyasi
məhbuslardan Camal Şirinlu və Həsən Həsənzadi 2ci koridorun 1ci otağından şərti azadlığa
açıqsöz
25
buraxılıb, Pişəvəri və Firuzi isə 3cıi otaqdan QəsrQacara köçürülüblər. Mən vəziyyəti Bikəxanıma
söylədim. O öz növbəsində mənim səhhətimin pisləşməsi ilə bağlı 1ci koridordan 2ci koridora
köçürülməyimi zindan rəisindən xahiş etdi. 13 gündən sonra məni 2ci koridora köçürdülər.
QƏSR QACAR
Riza şah dövründə, Tehranın ətrafında siyasi məhbuslar və ağır dövləti cinayət etmişlər üçün
tikilmiş bu zindan tikilən gündən özünün müthişliyi və dəhşətləri ilə İranda məşhurdur. Cəhənnəm
və bəzən də gedərgəlməz evi adlandırılan bu qazamat çox zorakılıqların, məhkəməsizsübutsuz
edamların, ağlagəlməz işgəncə, əzab və cinayətlərin şahidi olub. Onun dörd divarları arasında
neçəneçə azadlıq istəyən insan, siyasi şəxsiyyətlər səssizsədasız qətlə yetirilmiş, haqqı, ədaləti
istəyənlərin nəfəsi xəfələnmişdi. Qəsr Qacar zindanındakı daşların, divarların dili olsaydı Riza
şahın qanlı rejiminin cinayətlərindən nələr danışardı... Qəsr Qacar o vaxt Tehranın ucqarında ona
görə tikilmişdi ki, burada yatan məhbusların yaxınları ora çətin gəlibgedə bilsinlər. Zindana ancaq
fayton, at və ulaqla (o vaxt başqa nəqliyyat vasitəsi, demək olar ki, yox idi) getmək mümkün idi.
Piyada getmək böyük əzab idi. Bütün bunları nəzərə alaraq Bikəxanım mənim Qəsr Qacar
zindanına aparılmamağıma çalışır və bununla əlaqədar gümanı gələn dövlət orqanlarının qapılarını
açsa da, saysız müraciətlər etsə də bunlar hamısı nəticəsiz qaldı. Günlərin bir günü, axşamçağı
məni zindan maşınına mindirib Qəsr Qacara gətirdilər. Qəsr Qacara o vaxt "Zendane mərkəzi" də
(mərkəzi zindan) deyilirdi. Zindan müxtəlif koridorlara bölünürdü. Hər koridorda təqribən 2024
otaq var idi. Siyasi məhbuslar zindan cəzasinı təktək birotaqlı kameralarda, oğru, quldur və qatillər
isə 78 nəfərlik iri kamerada çəkirdilər. Mən sakinlər i siyasi məhbuslardan ibarət olan 7ci koridora
düşdüm. Koridorda rastlaşanda və həyətə havaya çıxardılanda məhbusların birbiri ilə danışmağına
icazə verilirdi. Mən tanıdıqlarımdan Rəhim Həmdad və Yusif İftixarı burada gördüm. Ötəri
söhbətləşdik. İki gündən sonra əzabkeş Bikə paypiyadə mənə yemək və dəyişək gətirib gəldi. Mən
ona hər gün gəlməsini məsləhət görmədim. Həftədə iki dəfə gəlməsinə onun təkidi ilə razılıq
verdim.
Bikəxanım işlədiyi xəstəxanada cərrah doktor Xarrati adlı şəxsin o ağır günlərdə ailəmə göstərdiyi
Dostları ilə paylaş: |