açıqsöz
26
yaxşılığı heç vaxt unuda bilmərik. Rejim tərəfindən ailəmizin başına gətirilən faciədən xəbərdar
olan doktor Xarrati müalicə və əməl vaxtı xəstələrdən aldığı puldan Bikəxanıma da pay verirdi.
Bikənin aldığı məvacib və əlavə gəlir onların dolanmasına, həftədə iki dəfə mənə yemək
gətirməsinə zorla çatırdı.
Bacım Xalxaldakı ailə vəziyyəti ilə əlaqədar Bikəxanımı tək qoyub getməli olduqda məsləhətimlə
Bikəxanım Bakıdakı böyük nənəsini (ona Abacı deyərdik) yanına göndərməyi valideynlərinə
yazdı. Çox çəkmədi ki, Abacı Tehrana gəldi və mən Bikənin təklik və köməksizlik fikrindən
qismən azad oldum. Evimizin yaxınlığında yenicə açılmış uşaq bağçasına Azadın verilməsi
Bikənin işini və üzərinə düşən ailə yükünü xeyli yüngülləşdirdi. Mənim tutulmağım, ev və ailə ilə
bağlı xərclər evimizdə gözə dəyən və pula gedən nə varsa hamısının satılıb qurtarması ilə
nəticələnmişdi. Bikəxanım deməsə də mən hiss edirdim ki, ailəm maddi cəhətdən çətinlik çəkir.
Mən həbsə alınandan sonra qeyrətli dostların yardımı və köməkliyi olmasaydı yəqin ki, ailəm
maddi cəhətdən faciələrlə üzləşməli olacaqdı. Hazırkı vəziyyətdə evimizdə pula gedən bir fərş
qalmışdı ki, o da dostum Riza Rustanın idi. Bu alicənab insana böyük ərkim çatdığından mən fərşin
satılmasını və pulunun heç olmasa yarısının R.Rustaya verilməsini Bikəxanıma tapşırdım. Rusta
vəziyyəti nəzərə alıb heç pulun yarısını da almamış, xanımı utandırmamaq üçün o fərşi çoxdan
yaddan çıxartdığını demişdi.
QƏSR QACARDAKILAR ACLIQ ELAN EDİR
Yuxarıda dediyim kimi, QəsrQacar zindanı koridorlara bölünürdü. Ədalət firqəsinə rəhbərlikdə və
üzvlükdə suçla nanlar 2ci və 7ci koridorda saxlanılırdı. Onların sayı o vaxt 100 nəfərə yaxın idı və
demək olar ki, hamısı əsasən azərbaycanlılardan ibarət idi (Təbriz, Ərdəbil, Astara və s.). Xaricdən
İrana gəlib və burada həbs olunanlara yerli siyasi məhbuslara nisbətən bir qədər az kobudluq
göstərilirdi. Buna baxmayaraq, siyasi məhbuslara qarşı zindan məmurlarının zorakılığı, təhqir və
özbaşınalığı gündəngünə artırdı. Məhbuslara verilən yeməyin keyfiyyəti o qədər aşağı salınmışdı
ki, bu yeməyi yeməkdən yeməmək yaxşı idi. Dəfələrlə olan etiraz və narazılığa baxmayaraq
yeməyin keyfiyyəti düzəlmədi ki, düzəlmədi. Mədə pozğunluğu məhbusları əldən salmışdı.
açıqsöz
27
Əlacsız qalan məhbuslar aclıq aksiyası keçirmək qərarına gəldilər. Bu aksiyaya Pişəvəri başda
olmaqla mən və bir neçə nəfər fəal yoldaşımız Rəhim, Həmdad, Kərimi, Yusif İftixar, Pursərtib
və b. başçılıq edirdi. 2ci koridor ilə 7ci koridorda yaşayan məhbuslar arasında çətin də olsa əlaqə
yarada bildik. Aclıq aksiyasının günü, vaxtı və müddəti haqda ümumi razılıq olduqdan sonra
aksiyaya başladıq. Əvvəl səhər yeməyindən, sonra günorta və axşam yeməyindən tam imtina etdik
və əlavə olaraq aşağıdakı tələblərimizi zindan rəisliyinə və yuxarılara çatdırdıq:
Siyasi məhbusların təklifıni bir ayadək müəyyənləşdirmək.
Siyasi məhbuslara verilən yeməyin keyfiyyətini və kalorisini yüksəltmək.
Məhbusların birbiri ilə təmasına və söhbət etməsinə icazə vermək.
Aclıq aksiyasının birinci günü zindan rəisi gəlib tələblərimizlə tanış olsa da onlara əhəmiyyət
verməyib getdi. 2 ci gün yenə gəldı, bu dəfə biriki şirin söz işlədib yenə getdi. 3 cü gün məsələ
böyüdü və yuxarıların diqqətini cəlb etdi, Baş Polis İdarəsindən və səhiyyə şöbəsindən adamlar
gəlib bizi aksiyanı dayandırmağa və yeməyə təşviq etsələr də, yenə onlar üçün istənilən nəticə hasil
olmadı. 4cü gün artıq aclıq aksiyası xəbəri şəhərə, ailələrə və sıravi vətəndaşlara çatdığından, bu
haqda söhbətin genişlənməsindən və yayılmasından qorxan rejim nümayəndələri bizi sakitləşdirə
bilən tədbirlərə əl atmağa məcbur oldular. Aclıq aksiyası ilə bir neçə məhbusun öldüyü haqda
yayılan şayiə siyasi məhbus ailələrini, qohumqardaşı narahat etdiyindən məhbuslarla görüşə
gələnlərin sayı çoxaldı. Bikəxanım da bu gələnlərin içərisində idi. Hadisənin çərçivə dən çıxıb
dövlətə problem yarada biləcəyindən çəkinən rejim başçıları aclığın 5ci günü Baş Polis İdarəsi
həkimi Ələm dövləni, təhlükəsizlik orqanından general Ayrımı və polis idarəsinin xüsusi
nümayəndəsini zindana göndərdilər. Gələnlər məhbuslarla söhbət apararkən onların öz tələblərini
yerinə yetirməkdə israrlı olduqlarını görüb bu tələbləri qəbul etdiklərini və icrası üçün günü
sabahdan əməli tədbirlər görüləcəyini bildirdilər. Bundan sonra aclıq aksiyasının dayandırılmasını
qərarlaşdırdıq. Həqiqətən siyasi məhbusların yeməyində dəyişiklik oldu, keyfiyyət və çeşidə bir
qədər əhəmiyyət verildi. Səhərlər yumurta, süd, günorta plov və s. verildi, lakin bu "xoşbəxtlik"
uzun sürmədi.
Aclıqla bağlı mən bərk xəstələndim, zindanın xəstəxanasında neçə gün yatmalı oldum. Mənim
peşə etibari ilə həkim olduğumu bilən xəstəxananın həkimi ağaye doktor Firuzeş sağaldıqdan sonra
açıqsöz
28
zindan xəstəxanasında qalıb ona kömək etməyi təklif etdi. Mən müxtəlif səbəblər (hər şeydən əvvəl
koridorları birbiri ilə əlaqələndirmək, məhbus yoldaşlarıma kömək etmək) üzündən bu təklifi qəbul
etdim və xəstəxanada qalıb işlədim.
Zindan xəstəxanasında həkimlik fəaliyyətim çox çəkmədi. Bir gün köhnə "ədalətçi" dostum
Pursərtiblə xəstəxana koridorunda söhbət edib, dərdləşərkən Naib Hüseynxan gördü. Bu haqda
dərhal zindan rəisinə xəbər apardı, məni səhəri gün xəstəxanadan uzaqlaşdırıb, əvvəlki koridora
köçürdülər. Bir müddət ayrı düşdüyüm yoldaşlarla yenidən görüşməyimdən xoşhal idim.
Günlər keçdikcə zindanda siyasi məhbuslara verilən yeməyin keyfiyyət və kəmiyyəti azalmağa
başlayırdı. Mən Bikəxanıma zindana yemək gətirməməsini demişdim. Vəziyyət yenidən
pisləşdikdən sonra həftədə bir dəfə yemək gətirməsini elə dedim ki, o, ac qalmağımdan xəbərdar
ola bilmədi. Həftədə bir dəfə gətirilən ev xörəyini xəstə və bədəncə zəif düşmüş Məmmədbağır
Ərdəbili adlı çoxdan tanıdığım zindan yoldaşıma yedizdirirdim Məmmədbağırın səhhəti məni çox
narahat edirdi. O, gözəl insan, vəfalı dost idi. Mən onunla Bakıda Ədalət firqəsi sıralarından tanış
idim. Vətənini, millətini sevən bir adam çox təəssübkeş və namuslu yoldaş idi. Məmmədbağırın
xəstəliyi şiddətləndiyindən onu xəstəxanada yatırmalı oldular. Xəstəxananın həkimi və mənə bir
həmkar kimi hörmət qail olan doktor Firuzeş evə getməyə hazırlaşırdı ki, Məmmədbağır mənim
qucağımda qan qusdu, onu xilas eləmək, ölümün pəncəsindən qoparmaq mümkün olmadı. O, Riza
şahın baş zindanında Qəsr Qacarın xəstəxanasında gözünü əbədi olaraq yumdu. Bu Ədalət
firqəsinin QəsrQacarda ilk itkisi idi.
Pişəvəri və zindandakı dostlarımız Məmmədbağıra yas məclisi düzəltdilər. Mübarizəmizdə
içdiyimiz andı təzələdik.
Ərdəbil və Astarada tutulan 2 nəfər siyasi məhbus qəflətən azad edildi. Biz güman etdik ki, azad
olmaq günü bizə də qismət olacaq və mən bu haqda Bikəxanım zindana yemək gətirərkən ona da
demişdim. O, bu xəbərdən çox sevindiyini gizlədə bilmədi. Onun gözlərindən axan yaşı mən bu
dəfə sevinc yaşı adlandırardım. Lakin... Deyir sən saydığım say, gör Riza şah nə sayır! Bu bayram
o bayrama, o bayram o birisinə calandı, biz QəsrQacar zindanından yaxa qurtara bilmədik ki,
bilmədik.
Azadixahları zindana saldıqdan sonra Riza şah dövlət dəstgahında işləyənləri, ona az rəğbət
Dostları ilə paylaş: |