Psixologiya fani tabiatshunoslik fanlari va
falsafa ncgizida
paydo b o l g a n b o 'lib , hanuzgacha u n i n g na gum anitar, na
tabiiy fanlar q atoriga kiritilishi a n iq la n g a n i y o ‘q, biroq
sh u n g a q a r a m a y , uni liar ikkala y o ‘nalishdagi so h a ta r
b o 'y ic h a t o ‘p langan m a ’lumotlar, q o n u n iy a tla r birlashuvi-
ning m ahsuli d e b atash m um kin. A m m o psixologiyaning
tarkibida h am gum anitar, h a m ijtim o iy bilimlar mavjud
b o l is h i d a n q a t ’i nazar, u alohida xususiyatga ega boMgan
mustaqil fandir. Bizningcha
{E.G % e h tim o l uning mohiya-
tini ochib berish uch un boshqa m a n b a g a murojaat qilish
haqiqatga yaqinroq. Chunki psixologiya fani yaqqol inson
fazilati, m u a y y a n j a r a q q i y o t x u su s iy a tla ri, m e x a n iz m -
lari, q o nuniyatlari, o'ziga xoslik, a lo h id a lik , yakkahollik
tabiati yuzasid an bahs yuritadi. S h u jih a td a n psixologiya
fanini tahlil qilishda uning qay fan sohasi bilan aloqasini
aniqlashdan k o 'r a ilmiy va kundalik t u r m u s h psixologiyasi
o'rtasidagi m u n o sa b a t to ‘g‘risida m u lo h a z a yuritish m aq -
sadga m uvofiqdir. M a ’lumki, h a r q a n d a y fan negizida
muayyan darajada odamlarning tu rm u s h va amaliy tajribasi
o lz aksini topgan bo'ladi. Masalan,
k im yo predm eti m odda-
larning xususiyatlari, ularning zich ligi, o g ‘irligi, o 'z a ro
birikuvi t o ‘g ‘risidagi kundalik t u r m u s h bilimlariga suya-
nadi,
m a te m a tik a fani sonlar, m iq d o r iy m unosa ba tla r,
geom etrik shakllarning xossalari, trig o n o m e trik funksiyalar
haqidagi inson tasawurlari asosiga quriladi. Lekin psixologiya
yuzasidan a n a s h u nday m u lo h a z a la r yuritish yoki bildi-
rish m u m k in em as, chunki uning z a m irid a tu bd an boshqa-
cha o ‘ziga xoslik yotadi. Har qaysi shaxs kundalik turm u sh-
ning o ‘ziga xos psixologik bilimlarini egallagan b o l i b , o ‘z
saviyasi, salohiyati bilan turlicha k a m o lo t ko^rsatkichiga
egadir, h a tto u n in g turmush tajribasi va bilimlari ilmiy
psixologik b ilim la rd a n u s tu n r o q t u r i s h i h a m m u m k in
( „Qari bilganni — pari bilm as1'). C h u n o n c h i , yirik yozuv-
chilar (shaxslararo munosabat va m u o m a la , m uloqot xu
susiyatlari yuzasidan kuzatuvchanlikka egadirlar), shifo-
korlar,
0
‘q itu v c h ila r, ru honiylar, s a v d o g a r la r
k ish ilar
bilan uzluksiz ravishda m u o m a la g a kirishishlari u c h u n
www.ziyouz.com kutubxonasi