X I
b o b
Q O B I L I Y A T L A R
Q ob iliy atlar t o ‘g‘risida tu sh u n ch a
Xaridor tovarlarni ko‘zdan kechirayotib, bir m a to d a n
ta y y o r la n g a n b ir xil to v a rg a h a r xil b a h o b e r a d i , b ir
tikuvchini maqtaydi, ikkinchisiga e ’tiroz bildiradi. Sh un ing -
dek, ularga b a ’zi tavsiyalarni ham beradi, tashqi ko'rinishi
bejirim b o llishi, chidamliligi oshishi to ‘g‘risida m u lohazalar
yuritadi, ya'ni ulardan biri xaridorni qoniqtiradi, ikkinchisi
esa ijobiy b ah o olmaydi ha m . T alab alar h a r xil turdagi
tanlovlarda, olimpiada va universiadada ishtirok etadilar,
ulardan bittasi muvaffaqiyatga
erishadi, hatto g ‘olib!ikni h am
q o ‘lga kiritadi. Bu psixologik rtodisa yoki voqelikni tahlil qilib
k o ‘rish o rq a lig in a ta l a b a n i n g b ilim d a ra ja s i, q o b iliy a t
k o ‘rsatkichi, muvaffaqiyat mexanizm i, m alaka yoki ko ‘nik-
rnalar barqarorligi yuzasidan bir fikrga kelish m um kin .
Qobiliyatlar t o ‘g ‘risida u m u m iy tu s h u n c h a n i vujudga
keltirish u c h u n ularga alo qado r omillar, tark ib la r b o ‘yicha
ayrim m a ’Iumotlar keltirish m aqsadga muvofiq: a) q o b i
liy a tla r s h a x sn in g p six o lo gik x u s u s iy a tla r i e k a n li g in i ;
b) m azku r xususiyatlarga bilim, k o ‘nikma, m ala k a orttirish
bilan erishilishi m um kinligini; d ) u s h b u xususiyatlarning
o ‘zi bilim, ko‘n ik m a v a malakalarga taalluqli emasligini aytish
kifoya. Yuqoridagi voqeliklaming tahlilidan kelib chiqiladigan
bo'lsa, tovarga berilgan baho, tanlovlardagi muvaffaqiyatli
yoki m uvaffaqiyatsiz d e g a n jih a tn i n g is h t i r o k e tis h ig a
asoslanib, shaxslarning qobiliyatlari yuzasidan q a t ’iy qarorga
kelish m um kin. Psixologik tadqiqotlarning k o ‘rsatishicha,
oliy t a ’lim jarayonida o kzlashtirish k o ‘rsatkichi b o ky icha
„ o 'r t a m i y o n a “ talaba k eyinchalik bo rib ijobiy t o m o n g a
o ‘zgarishi, boshqa sohada yuksak natijalarga erishishi, hatto
mutaxassisligiga yondosh ixtisoslikda o ‘zini k o ‘rsatishi ha m
m u m k in . T a ’lim va ijtimoiy tu rm u s h d a uquvsiz, „ yaroqsiz“
deb baholangan insonlar keyinchalik b iro n - b ir s o h a n in g
yetakchi mutaxassisi sifatida elga tanilishi, y u q o ri lavo-
zimlarni egallashi, tadbirkor shaxs sifatida k a m o l topishi
www.ziyouz.com kutubxonasi