muvofiqlashtirish signallari vujudga kelishi m u m k i n . Va
a k s in c h a , ilgari ta jrib a la rd a q o ‘llanilgan q o ‘z g ‘a tu v c h i
taxm iniy t a ’sirotni y o ‘qotib q o ‘yishi e h tim o li h a m bor.
Chet ellik psixolog va fiziologlar sezgirlikni M en deln ing
q o n u n iy atig a asoslanib nasl bilan b o g l i q h o l d a tadqiq
qilganlar. Speyder t a ’m bilish naslga b o g i i q d e g a n xulosa
chiqaradi va 100 oilada buni sinab ko‘radi. M a ’lum otlarga
q a r a g a n d a , o t a - o n a l a r b ilm a g a n t a ’m n i b o l a l a r i h a m
payqamaganligi n am o y o n b o ‘lgan.
I.P.PavIovning shogirdi P.K .Anoxin o ‘z in in g qirqyillik
faoliyati davom ida org an izm intengrativ faoliyatining nozik
m e x a n iz m la rin i o ‘rgang an . M u a llif o ‘z in i n g b ir q a to r
asarlarida funksional sistema nazariyasi m o h iy a tin i bayon
qiladi, ya’ni o rg an izm d a faoliyat sistemasi m av jud b o ‘lib,
u yopiq takrorlanuvchi fiziologik siklik tu z ilm a d a n iborat.
Muallifning fikricha, o rg an izm n ing fu nk sional sistemasi
organizm xatti-harakati reaksiyalarining fiziologik m exa-
nizm ining prinsipial sxemasidan iboratdir. O rg a n iz m n in g
b a rc h a j a r a y o n la r i, x a tti- h a ra k a tla ri, v e g e ta tiv a k tiv la r
agarda foydali
Samara
bilan tugallansa, u h o ld a u c h bosqich
orqali bajariladi. M azk u r bosqichlar afferent, sin te z , q a ro r
qabul qilinib bajarilishi u c h u n zarur b o ‘lgan h a ra k a tla r
natijasi, ya’ni m odel hosil qilish y o ‘li bilan o ld in d a n aks
cttirishdan iborat. Afferent, sintez bosqichi h a r q a n d a y
xatti-harakat akti rivojlanishining boshIang‘ich p o g ‘onasidir.
U s h b u bosq ich t u g a g a c h , m u a y y a n x a t t i - h a r a k a t akti
shakllanishining navbatdagi bosqichi boshlanadi. A y n a n shu
bosqichda organizm xatti-harakatining uch asosiy masalasi,
ya’ni ninia? qanday? va q a ch o n? bajarilishi hal qilinadi.
Afferent sintez b o sq ich , asosan, t o ‘rtta k o m p o n e n t
negizida sodir boMishi tajribalarda sinab k o ‘rilgan. U nin g
asosiy jabhalari, e n g a w a l o d o m in a n t m otiv atsiya ( o ‘ta
xohish) va unga ham roh hisoblangan
em otsiyaning kuchliligi
ha m d a barqarorligida nam o y o n b o lad i:
1. Organizmga q o ‘zg‘atuvchilarning m a ’lum bir t a ’siri.
2. Y o ‘naItiruvchi afferentatsiyaning mavjudligi.
3. Afferentatsiyaning m uayyan s h a rt-sh a ro itla ri.
4. Xotira apparatlari va mexanizmlari.
www.ziyouz.com kutubxonasi