Tashqi p a rd a n in g tiniq b o l m a g a n oq qismi sklera yoki
qotgan, q a ttiq parda deb nom lanadi. Uning oíd tom oniga
jo y la s h g a n b i rm u n c h a qavariq qism i tiniq m ug uzp ard a
b o ‘lib, u n i n g oldingi qismi r a n g d o r parda deb ataladi.
M azkur p a rd a n in g rangiga binoan, u n ing tovlanishiga qarab,
o d a m la rd a k o ‘z k o lk, qora, sariq jilo beradi va ularni biz
k o ‘k k o ‘z, q o ‘y k o ‘z, q o r a k o ‘z va h o k a z o deb ataym iz.
R a n g d o r p a rd a n in g o ‘rta qismida y u m aloq teshik mavjud
b o ‘lib, biz uni qorachiq deb ataym iz. Xuddi sliu teshik
orqali k o ‘z ichiga y o ru g ‘lik nu rlari kiradi. K elayotgan
y o ru g ‘lik nin g ozligi yoki ko'pfigiga qarab, qorachiqning
kengayish yoki torayish jarayonlari yuzaga keladi.
Ko^zlarning uc hinchi pardasi t o lr
parda deb nom lanib,
u k o ‘z soqqasining deyarli butun ichki yuzasini qoplaydi.
Q o ra c h iq bilan rangdor pardaning orqasida ikki tom oni
q a v a riq , t i n i q j is m — k o ‘z g avhari jo y la s h g a n b o 'Ia d i,
yorug‘lik nurlari u n d a t o ‘planib, so‘ng sinadi va to‘r pardaga
n a r s a y o k i j i s m n i n g s u ra ti t u s h a d i . H a lq a s h a k ld a g i
kip rik sim on m u skulnin g uzayishi yoki qisqarishi tufayli
gavhar yo yassilanadi yoki qavariq holga keladi (jism ko ‘zdan
u z o q l a s h t i r i l g a n d a g a v h a r y a s s i l a n a d i , k o ‘zga y a q in -
lashtirilganda esa u shar shakliga kiradi). K o‘z gavharining
m a z k u r xossasi tufayli narsa xoh u z o q d a , xoh yaqinda
b o l s í n , n arsa larn in g aksi gavhardan o ‘tib, so'ng t o ‘r par-
daga tushaveradi.
K o ‘z soqqasining gavhar bilan t o ‘r parda o lrtasidagi
b u tu n ichki yuzasi sh ishasim on jis m d e b no m la n u v c h i
m axsus tin iq suyuqlik bilan q o p lan g a n b o l a d i . Bu t o ‘r
parda rang va y o r u g lik n i sezish u c h u n m u h im ahamiyatga
ega b o l i b , u n d a k o lruv nervining tarm oqlari joylashgandir.
U shbu ta r m o q la rn in g uchlarida tay o q c h a la r va kolbachalar
deb a ta ladig a n maxsus nerv hujayralari mavjuddir. Inson
ko ‘z ining t o ‘r pardasida 130 miltionga yaqin tayoqcha va 7
m i l l i o n g a y a q i n k o l b a c h a b o r d e b t a x m i n q i li n a d i .
K o lb a c h ala r y o rd am i bilan xromatik (kunduzgi) ranglar
k o Lriladi. T a y o q c h a la r y o ru g lik n i yaxshi sezuvchan b o ‘lib,
xira va q o r o n g ‘i paytlarda ham o ‘z funksiyasini bajaradi.
ax ro m a tik ranglarni aks ettiradi.
www.ziyouz.com kutubxonasi