|
Zamonaviy umuniqo'shin jangi
tushunchasining ma’nosi deganda o'tmishda bo’lib o'tgan qurolli hodisa va to‘qna-shuvlardan, avvalambor, o‘tgan urushlardan farqi tushu-niladi. Jang tushunchasining mazmuni deganda uning ichki ma’nosi to'plamlari, tarkibiy qismlari va elcmentla-rining mujassanilangan bayoni yotadi. Olqotar qurol paydo bolgunga qadar qadim zamonlardan buyon jang tushunchasi sovuq qurol bilan qurollangan jangchilaming qo‘l jang-gi bilan chcklanib kelingan cdi.
O'qrtar qurolning rivojlanishi, lakomillashib bo-rishi bilan jang qilaetgan lomonlaming bevosita to'qnashuvga kirmay (lekin bu qolni toMa istisno qilmay) masofadan turib kurash olib borish imkonini yaratgan o4t ochish jangning asosiy clemcnliga aylanib bormoqsa va shu bilan harbiy ishning sczilarli rivoji bo'lgan jangning harakat ko‘lami kcngaymoqda.
Jang maydonidagi muvaffaqiyatga qo‘shinlaming om- maviy ravishda artilleriya to'plari. pulcmyotlar bilan ta’minlanishi, tanklar va aviatsiyaning qoMlanilishi, unda ishtirok ctayotgan barcha qo‘shin!ar turi bo'Iinma va birlashmalarining kelishilgan harakatlari bilan eri- shilmoqsa. Jang unuimqo'shin jangi shakli ko‘rinishiga tobora 0‘xshab bormoqsa, harakat koMami esa yanada ken-gaymoqda.
50-yillar davomida bir qator davlatlarning omma-viy qirg'in qurollariga, so'ng raketalarga ega boiishi bilan umumqo'shin janganing xususiyatlari o'zgardi. Jang yanada dinamik (o'sib-o'zgarib bonivchi) xossalarga, ma-nyovrlari takomillashgan ko'rinishga ega bo‘lib, harakat ko‘lami esa undan ham kengayib ketdi, shaxsiy tarkib oldiga qo'yiladigan mhiy-ma’naviy va jismoniy si-fatlar talabi yanada ortib ketdi. Qo'shinlami xilma- xil qurollar va texnika bilan ta’minlanishi tufayli jangda ishtirok ctayotgan kuchlar va vositalar orasidagi o’zaro hamkorlikka, shuningdek, ularning boshqaruviga bo'lgan talablar ham tobora ortib bonnoqda.
Dushmanga talofat ctkazish va uni tor-mor etishga, barcha turdagi qurollar bilan kuchli zarba berish, ular-ning natijalaridan okz vaqgida foydalanish, shuning-dek, qo'shinlar turi va maxsus qo'shinlar boMinma va birlashmalarining faol harakati bilan crishiladi.
Zamonaviy umumqo'shin jangi qo'shinlardan lalofal etkazuvchi vositalarni, jangovar va maxsus texnika-larni, yuqori ko'chish qobiliyatini va uyusliqoqlikni, barclia ma’naviy va jismoniy kuchlami to'la safarbar etishni, g'alabaga inlilgan bukilmas irodani, melin-dek intizomni va jangovar hamjihatlikni talab cta-di. Bunga yuqori jangovar ta’minot, liarbiy burchni ongli ravishda bajarish, chidamlilik, mardlik, jaso-rat va shaxsiy (arkibni har qanday sharoitlarda dush-man ustidan to'la g'alaba qozonishga shayligi bilan, boshliqlarning o‘z shaxsiy tarkibini bilishi, ular bilan shaxsiy muloqoti, ularni kundalik jangovar hayotlari va cxtiyojlariga e’tabor berishi, ularga nis-batan talabchanlik bilan o'z ishining haqligiga ishonch hosil qildirishi, Vatanga. Prezidcntiga va hukumat-ga sodikligi bilan crishiladi. Zamonaviy umumqo'shin jangi talofat yetkazuvchi tur-li vositalar qo'llanilgan sharoitlarda olib borilishi mumkin bo'lib, qo'shinlardan vaziyatning har qanday sharoitlarida jangovar harakatlar olib borishni, dush-manning doimiy birlashma va qismlariga, shuningdek, nomuntazam jangovar tuzilmalariga qarshi tura olishi-ni talab etadi. Zamonaviy jangning kuchlari va vositalari — bu, avvalambor, shaxsiy tarkib bo'linma va birlashmalarning jang yuritish va uni ta’minlashga mo‘ljallangan qurol aslahasidir, chunki jang xususiyati va uni yuri-tish usullari asosan uning moddiy negiziga, ya’ni qurol- aslaha, , jangovar texnika va odamlarga bog’liqdir.
Jangovar harakatlaming usullariga, qurolli ku-rash olib borish vositalari ko‘ttroq protressiv ta'sir ko'rsatadi, lekin jang vositalarining ulkan quvvati va imkoniyatiga qarainay, inson birlamchi omil bo‘lib, uning ishtirokisiz har qanday texnika, qar qanday talofat keltiruvchi vositalar befoyda bo’ladi, qurolli kurashni esa tasavvur etib bo’lmaydi.
O‘zbekiston Respublikasi Qurolli Kuchlari jangchilari buyuk ajdodlarimizning an'analariga sodiq qolib, ulaming‘qahramonliklaridan o'niak olib, o‘zining kasbiy mahoratani yanada rivojlantirib, zamonaviy talablariga javob beradigan, sergak, jasur, yuqori jangovar shaylikni shaklab turadigan o’z ona yurtining vatanparvar himoyachisidir. Harbiy qasamyodga va harbiy burchga sodikdik.
yuqori jangovar mahorat, a'lo darajadagi jismoniy lavyorgar-lik, yuksak ma'naviy, ruliiy kayfiyal, muslahkam har-biy intizom. jangovar birodarlik va o‘zaro bir-biriga madad bcrish jangdagi g‘alabaning muhim kafolatidir. Har bir askar, kichik komandir va ofiier dushmanlar-ni yo‘q qilishda hcch qachon ikkilanmasligi, qatiyat va jasurlik ko‘rsatishi kcrak. Har qanday xavf va qiyin-chilik, hatto, o‘z jonini qurbon qilib bolsa ham jan-govar vazifani bajarilishini ta’minlashi kerak.
Zamonaviy umumqo’shin jangi — har bir jangchidan yuksak jangovar maxrratni, jismoniy chiniqishni. qurol-yarog’ va tcxnikaning qudratidan toliq foydalana bilishni, himoya va niqoblash vositalarini unumli qoMlashni, jang mobaynida lashabbus ko‘rsatish va jangovar vazifani aniq va puxia bilishni talab etadi. Bunga tinchlik davrida linimsiz o‘qish va amaliy mashg‘ulotlar o'tkazish, jangga taycrgarlik ko‘rishda va janglar o‘rtasidagi vaqtlardagi tayyorgarliklar orqali crishiladi. Tinchlik davrida jangovar layyorgarlikning asosiy maqsadi bo‘Ig‘uvsi dushmanni, uning taktik harakatlari va tashkiliy tuzilishini oTganishdan hamda har qanday vaziyatlarda ham dushmanni samarali usullardan foydala-nib yakson qilishni Tganishdan iboratdir. Zamonaviy qurollar barcha o’t ochish va zarba beruvchi artilleriya. zenit, avialsiya, o‘qotar, muliandislik o‘q-dorilari hamda yondiruvchi o‘q- dorilari sifatida qo’llaniladigan vosilalardan tuzilgan. Qurollar dushmanni link kuchlari, jangovar tcx- nikasiga talofal bcrish va turli ob’ektlami buzib tashlash va yakson qilish uchun qo'llanishi triumkin. Jangda anilleriya, tanklar, piyodalar jangovar ma- shinasi (bronetransportyor — BTR), zenit vositalari va o’qotar qurollar bilan, aviatsiya zarbalari hamjyahatligida zarba berish dushmanlarga talofat yetkazishning asosiy negazi hisoblanadi.
Zamonaviy talofat ctkazish vositalarining eng samarali turi aniq nuqtaga uruvchi qurollar (VTO) hisoblanadi. bunday qurollarga razvedka zarbali (razvcdkali o’t1i) kompleksiar hamda qurol-yarog’ komplckslari (tizimlari) kiradi, shuningdek, uzoq masofadagi nishon-ni birinclii otishdayoq o‘zi boshqarilib va nishonni iz-lab lopib yakson qiladigan rakcla va qurollar lizimla-ri xam kiradi.
Yondiruvchi o‘q-dorilar, yong‘in chiqaruvchi aralashma-lar ochiqliklarda joylashgan dushman tirik.
kuchlnrini, o‘t ochish vositnlarini yoki uzoq muddalli o’t ochish va boshqa forlifikatsion inshootlarni, ulardn joylashgan dushmanni, hamda jangovar texnika va boshqa ob'ekglarda bo’lgan dushmanlarga alanga olib talofat yetkazish uchun qo’llaniladi.
Bo’linmalar faqat barcha zamonaviy qurol tiirlarini qo'llab jang qilishnigina cmas, balki ommaviy qirg'in qurollari talofati la'sir elgan sharoitlarda liarn hara- kallanishga doimo shay lurislilari kerak.
Shunday qilib, vazifa - zamonaviy janglarda tanklarning o’t ochish va zarba kuchidan, artilleriya 0‘tlari va aviatsiya zarbalaridan, umumqo‘shin bo’linmalari va birlashmalarining o'sib borayotgan yuqori malakasidan samarali, unumli foylanishdan iboratdir.
Qurollar va jangovar lexnikadagi o’zgarishlar jang olib borish usullariga, mazmuniga va xususiyatlariga sezilarli ta’sir ko'rsatadi.
|
