Ödəniş və Hesablaşma Sistemləri Komitəsi Beynəlxalq Qiymətli Kağızlar Komitələri Təşkilatının İdarə Heyəti



Yüklə 0,76 Mb.
Pdf görüntüsü
səhifə33/33
tarix01.11.2017
ölçüsü0,76 Mb.
#8034
1   ...   25   26   27   28   29   30   31   32   33

69 

 

Ümumi təsvir və yekun statistika həm eyni ölkədən, həm də digər müvafiq ölkələrdən eyni tip 



müqayisə ilə aparılmalıdır.  

Bu  bölmə  MBİ-larla  bağlı  tənzimləyici  və  nəzarət  çərçivəsinin  ümumi  təsvirini;  müvafiq 

qurumların  qısa  təsvirini;  və  yaxın  keçmişdə  həyata  keçirilən  və  ya  yaxın  gələcəkdə  həyata 

keçirilməsi planlaşdırılan əsas dəyişikliklər və islahatların icmalını verməlidir.  

 

 

 



 

IV.       Yekun qiymətləndirmə  

 

IV.1        Prinsiplərə riayət olunması üzrə yekun qiymətləndirmə  

Bu  bölmə  prinsiplərin  ətraflı  qiymətləndirilməsinin  əsas  məlumatlarını  yekunlaşdırmalıdır. 

Qiymətləndiricilər  prinsiplərə  riayət  olunmasının  ətraflı  qiymətləndirilməsnə  dair  əsas 

məlumatları  aşağıdakı  əsas kateqoriyalar üzrə bildirməlidir:  (a)  ümumi təşkil  (Prinsip 1  və 3); 

kredit  və  likvidlik  risklərinin  idarəedilməsi  (Prinsip  4-7);  (c)  hesablaşma  (Prinsip  8-10);  (d) 

mərkəzi qiymətli kağızlar depozitariləri və dəyər mübadiləsi hesablaşma sistemləri (Prinsip 11 

və  12);  (e)  defolt  idarəetmə  (Prinsip  13  və  14);  ümumi  biznes  və  əməliyyat  risklərinin 

idarəedilməsi  (Prinsip  15-17);  (g)  çıxış  (Prinsip  18-20);  (h)  effektivlik  (Prinsip  21  və  22);  və 

(i) şəffaflıq (Prinsip 23 və 24). 

 

Qiymətləndiricilər  hər bir kateqoriyaya əsasən hər bir MBİ üçün -    



• 

MBİ-nun  əsas təcrübələrini və nailiyyətlərini əks etdirməli;  

• 

Müəyyən olunmuş maraq doğuran məsələləri göstərməli; və  



• 

Tam riayət olunmayan hər bir prinsipə dair şərh verməli və “geniş riayət olunmuş”, 

“qismən riayət olunmuş” və ya “riayət olunmamış” kimi dərəcələrin təyin olunmasının 

əsas səbəblərini qeyd etməli; riayət etməmə dərəcəsinə təsir edə bilən risk faktorlarını 

göstərməli; və maraq doğuran məsələlərin həll olunub olunmadığını, eləcə də hazırki 

cəhdlər nəzərdə tutulduğu kimi davam edərsə nail olunacaq riayət etmə dərəcəsini 

göstərməlidir.   

Bu bölmə riayət etmənin prinsiplər üzrə qiymətləndirmə nəticələrinin icmalını verməlidir (bax. 

Cədvəl 1).  

 

 



Cədvəl 1 Prinsiplər 

üzrə reytinq icmalı 

[MBİ-nin adı] 

Qiymətləndirmə 

kateqoriyası  

Prinsip 


Riayət olunmuş  

Məsələn Prinsip 1, 3, 6 və 8 

Geniş riayət olunmuş  

 

Qismən riayət olunmuş    



Riayət olunmamış  

 



70 

 

Qeyri-müvafiq  



 

  

 



IV.2       Cavabdehliyə riayət olunması üzrə yekun qiymətləndirmə  

Bu  bölmə  cavabdehliyin  ətraflı  qiymətləndirməsinin  əsas  məlumatlarını  yekunlaşdırmalıdır. 

Hər bir cavabdehlik üzrə qiymətləndirmə -   

• 

Qurumların  əsas təcrübələrini və nailiyyətlərini əks etdirməli;  



• 

Müəyyən olunmuş maraq doğuran məsələləri göstərməli; və  

• 

Tam riayət olunmayan hər bir cavabdehliyə dair şərh verməli və “geniş riayət olunmuş”, 



“qismən riayət olunmuş” və ya “riayət olunmamış” kimi dərəcələrin təyin olunmasının 

əsas səbəblərini qeyd etməli; riayət etməmə dərəcəsinə təsir edə bilən risk faktorlarını 

göstərməli; və maraq doğuran məsələlərin həll olunub olunmadığını, eləcə də hazırki 

cəhdlər nəzərdə tutulduğu kimi davam edərsə nail olunacaq riayət etmə dərəcəsini 

göstərməlidir.   

Bu bölmə riayət etmənin cavabdehlik üzrə qiymətləndirmə nəticələrinin icmalını verməlidir 

(bax. Cədvəl 2).  

 

  



Cədvəl 2 

Cavabdehlik üzrə 

reytinq icmalı  

Qiymətləndirmə 

kateqoriyası  

Cavabdehlik 

Riayət olunmuş  

Məsələn Cavabdehlik A və C 

Geniş riayət olunmuş  

Məsələn Cavabdehlik B, D və E 

Qismən riayət olunmuş    

Riayət olunmamış  

 

Qeyri-müvafiq  



 

 

IV.3       Bazar miqyaslı tövsiyyələrin yekun qiymətləndirməsi  

Bu bölmə müvafiq olduqda bazar miqyaslı tövsiyyələrin qiymətləndirilməsi ilə bağlı hər 

hansı məlumatı (məsələn FSAP-lar və texniki yardım) təqdim etməlidir.

 7

 



71 

 

IV.4 



MBİ-ları üçün tövsiyyələr  

MBİ-lər üçün tövsiyyələr  

Bu  bölməyə  MBİ-nun  prinsiplərə  riayət  etməsini  yaxşılaşdırmaq  üçün  təklif  olunan 

addımlar  daxil  edilməlidir.  Cədvəl  3-də  qiymətləndiricilər  hər  bir  müəyyən  olunmuş 

maraq doğuran məsələləri və MBİ-nun prinsiplərə riayət etməsindəki digər boşluqları və 

çatışmazlıqları  idarə  etmək  üçün  öz  tövsiyyələrini  və  MBİ-nun  tədbir  görməli  olduğu 

zaman çərçivəsini daxil etməlidir.  

Qiymətləndiricilər  MBİ-nun  tövsiyyələrini  prioritet  əsasında,  yerinə  yetirilməsi  ən  zəuri 

olandan  ən  az  zəruri  olana  doğru  daxil  etməlidir.  Qiymətləndiricilər  həmçinin  tövsiyyə 

olunan  tədbirin  prinsipə  riayət  olunması  səviyyəsində  yaxşılaşmaya  səbəb olacaq  formasını 

izah etməlidir. MBİ-larının təkmilləşdirmələrlə bağlı  fəaliyyətdə olan planları mövcuddursa 

bu  şərhlər  bölməsində  qeyd  edilməlidir  (baxmayaraq  ki,  bu  planların  gələcək  təsiri 

qiymətləndirmə  kateqoriyasının  hazırki  qiymətləndirməsində  əksini  tapmayacaq).  Riayət 

etməyə hər hansı xüsusi maneələr də qeyd edilməlidir.    

Çoxsaylı maraq doğuran məsələlər və ya digər boşluqlar və ya çatışmazlıqlar müəyyən olunduqda 

bəzi prinsiplər cədvəldə bir neçə dəfə daxil edilə bilər.   

  

Cədvəl 3 Tövsiyyələrin prioritet asasında siyahısı [MBİ-



nin adı] 

Prinsip 


Maraq doğuran 

məsələ və ya digər 

boşluq və ya 

çatışmazlıq  

Tövsiyyə olunan tədbir 

və şərhlər  

Tövsiyyə  olunan 

tədbirin idarə edilməsi 

üçün zaman çərçivəsi  

 

 



 

 

 



 

 

 



 

 

 



 

 

 



 

 

Ölkənin ümumi milli ödəniş sistemini əhatə edən kənar qiymətləndirmələr üzrə bu bölmə 



geniş  ödəniş,  klirinq  və  hesablaşma  mühiti  üçün  təkmilləşdirmə  imkanı  kimi  müəyyən 

olunan hər hansı müvafiq məsələyə dair şərhlərin daxil edilməsi üçün istifadə edilə bilər.  




72 

 

Qurumlar üçün tövsiyyələr  

Bu  bölməyə  qurumların  cavabdehliyə  riayət  etməsini  yaxşılaşdırmaq  üçün  təklif  olunan 

addımlar  daxil  edilməlidir.  Cədvəl  4-də  qiymətləndiricilər  hər  bir  müəyyən  olunmuş  maraq 

doğuran  məsələləri  və  qurumların  prinsiplərə  riayət  etməsindəki  digər  boşluqları  və 

çatışmazlıqları  idarə  etmək  üçün  öz  tövsiyyələrini  və  müvafiq  qurumların  tədbir  görməli 

olduğu zaman çərçivəsini daxil etməlidir.  

Qiymətləndiricilər tövsiyyələri prioritet əsasında, yerinə yetirilməsi ən zəuri olandan ən az zəruri 

olana  doğru  daxil  etməlidir.  Qiymətləndiricilər  həmçinin  tövsiyyə  olunan  tədbirin  cavabdehliyə 

riayət  olunması  səviyyəsində  yaxşılaşmaya  səbəb  olacaq  formasını  izah  etməlidir.  Qurumların 

təkmilləşdirmələrlə  bağlı  fəaliyyətdə  olan  planları  mövcuddursa  bu  şərhlər  bölməsində  qeyd 

edilməlidir  (baxmayaraq  ki,  bu  planların  gələcək  təsiri  qiymətləndirmə  kateqoriyasının  hazırki 

qiymətləndirməsində  əksini  tapmayacaq).  Riayət  etməyə  hər  hansı  xüsusi  maneələr  də  qeyd 

edilməlidir. Hər bir müəyyən olunmuş maraq doğuran məsələ ilə məşğul olmaq üçün ən münasib 

mövqedə duran tərəflər göstərilməlidir.  

 

Çoxsaylı maraq doğuran məsələlər və ya digər boşluqlar və ya çatışmazlıqlar müəyyən olunduqda 



bəzi cavabdehliklər cədvələ bir neçə dəfə daxil edilə bilər.  

Cədvəl 4 Qurumlar üçün tövsiyyələrin 

prioritet əsasında siyahısı  

 

Cavabdehlik  

Maraq doğuran 

məsələ və ya 

digər boşluq və 

ya çatışmazlıq  

Tövsiyyə olunan 

tədbir və şərhlər  



Müvafiq tərəflər  

Tövsiyyə  

olunan tədbirin 

idarə edilməsi 

üçün zaman 

çərçivəsi 



addressing 

 

 



 

 

 



 

 

 



 

 

 



 

 

 



 

 

 



 

 

 



 

 

 



 

 

 



IV.6      Bazar miqyaslı məsələlərlə bağlı digər tövsiyyələr   

Bu bölmə müvafiq olduqda bazar miqyaslı tövsiyyələrin qiymətləndirilməsindən yaranan 

hər hansı tövsiyyələri (məsələn FSAP-lar və texniki yardım) təqdim etməlidir.

 8

  



V.        Ətraflı qiymətləndirmə hesabatları  

Prinsiplərə riayət olunması üzrə ətraflı qiymətləndirmə  cədvəli  

Ətraflı  qiymətləndirmə  cədvəli  müvafiq  əsas  mülahizələr,  əsas  yekunlar  və  hər  bir  prinsip  üzrə 

qiymətləndirmə  reytinqi  ilə  bağlı  MBİ(lar)-nun  təsvirini  verməlidir  (bax  Cədvəl  5).  Prinsip  1-də 



73 

 

hüquqi əsasda tətbiq olunduğu kimi bu modelin bir nümunəsi də verilir (bax Cədvəl 5- nümunə).  



Ölkənin  ümumi  milli  ödəniş  sistemini  əhatə  edən  kənar  qiymətləndirmələr  üzrə  bu  bölmə 

geniş ödəniş, klirinq və hesablaşma mühiti üçün təkmilləşdirmə imkanı kimi müəyyən olunan 

hər hansı müvafiq məsələyə dair şərhlərin daxil edilməsi üçün istifadə edilə bilər. 

 

 

 

Cədvəl 5 Prinsiplərə riayət 

olunması üzrə ətraflı qiymətləndirmə   

Hər bir müvafiq prinsip üzrə  

Prinsip 

Prinsipin mətni 

Əsas mülahizə 1 Əsas 

mülahizənin mətni  

Bu bölmə MBİ-nun təcrübələri barədə məlumat verməlidir, çünki 

onlar əsas mülahizəyə aiddir. Qiymətləndiricilər hər bir müvafiq 

əsas müləhizə üzrə suallarla müşaiyat olunmalıdır və müvafiq 

hallarda məlumatları Bölmə 5-də verilmiş sullarda təqdim 

olunan mövzu başlıqlarına əsasən təşkil etməlidir. Yalnız 

qiymətləndirilən MBİ kateqoriyasına aid əsas mülahizələr 

seçilməlidir. 

Cavablar MBİ operatorları və iştirakçılarının həqiqi 

təcrübələrini əks etdirməlidir. Bölmə 5-dəki suallar siyahısı 

qiymətləndiricilərin faktlar toplamasına yardımçı vasitədir və 

çeklist kimi nəzərdə tutulmamışdır. Bu sualların hər birinə xüsusi 

cavabların  qiymətləndirmə hesabatının tərkibinə daxil olması 

zəruri deyil. 



74 

 

Cədvəl 5 – nümunə  



Prinsiplərə riayət olunması üzrə ətraflı qiymətləndirmənin nümunə 

cədvəli    

Prinsip 1: Hüquqi baza  

MBİ bütün müvafiq yurisdiksiyalardakı fəaliyyətinin hər bir əhəmiyyətli aspekti üzrə yaxşı 

əsaslı, aydın, şəffaf və həyata keçirilə bilən hüquqi bazaya malik olmalıdır.. 

 

Əsas mülahizə 1  



Hüquqi baza MBİ-nun bütün 

müvafiq yurisdiksiyalardakı 

fəaliyyətinin hər bir əhəmiyyətli 

aspekti üzrə yüksək əminlik 

təmin etməlidir. 

Əhəmiyyətli aspektlər və müvafiq 

yurisdiksiyalar  

Əlavə faktları daxil edin  

Hər bir əhəmiyyətli aspekt üzrə 

hüquqi baza  

 Əlavə faktları daxil edin  

Əsas mülahizə 2  

MBİ aydın, başa düşülən və 

müvafiq qanunlara və qaydalara 

uyğun qaydalara, prosedurlara və 

müqavilələrə malik olmalıdır.  

Əlavə faktları daxil edin  

Əsas mülahizə 3  

MBİ fəaliyyəti üzrə hüquqi 

bazanı müvafiq qurumlara, 

iştirakçılara və müvafiq hallarda 

iştirakçının müştərilərinə  aydın 

və başa düşülən tərzdə 

çatdırmağı bacarmalıdır..  

Əlavə faktları daxil edin  

Əsas mülahizə 4 

MBİ bütün müvafiq 

yurisdiksiyalarda həyata keçirilə 

bilən qaydalar, prosedurlar və 

müqavilələrə malik olmalıdır. 

MBİ-nun belə qaydalar və 

prosedurlar əsasında gördüyü 

tədbirlərin qüvvədən 

düşməyəcəyi, ləğv edilməyəcəyi 

və təxirə salınmayacağına 

yüksək əminlik olmalıdır.   

Qaydalar, prosedurlar və müqavilələrin həyata 

keçirilmə qabiliyyəti   

Əlavə faktları daxil edin  

Qaydalar və prosedurlar üzrə əminlik 

dərəcəsi Əlavə faktları daxil edin  



75 

 

Əsas mülahizə 5  



Çoxsaylı yurisdiksiyalarda iş 

həyata keçirən MBİ 

yurisdiksiyalarda hər hansı 

potensial qanunlar 

münaqişəsindən yaranan riskləri 

müəyyən etməli və azaltmalıdır.  

Əlavə faktları daxil edin  

Prinsip 1 üzrə əsas 

nəticələr  

Nəqli hissələri daxil edin  

Prinsip 1-in qiymətləndirilməsi  



Qiymətləndirməni daxil edin  

 

Tövsiyyələri və şərhləri daxil edin  




76 

 

Cavabdehliyə riayət olunması üzrə ətraflı qiymətləndirmə   

Ətraflı  qiymətləndirmə  cədvəli  əsas  mülahizələr,  əsas  yekunlar  və  hər  bir  cavabdehlik  üzrə 

qiymətləndirmə  reytinqi  ilə  bağlı  təsvir  verməlidir  (bax  Cədvəl  6).  ).  Cavabdehlik  B-yə  tətbiq 

olunduğu kimi bu modelin bir nümunəsi verilir (bax Cədvəl 6- nümunə).  

Cədvəl 6 Cavabdehliyə riayət olunması üzrə ətraflı 

qiymətləndirmə   

Hər bir cavabdehlik üzrə  

Cavabdehlik X  

Cavabdehliyin mətni  

 

Əsas mülahizə 1 Əsas 



mülahizənin mətni  

Bu bölmə MBİ-nun təcrübələri barədə məlumat verməlidir, 

çünki onlar əsas mülahizəyə aiddir. Qiymətləndiricilər hər bir 

əsas müləhizə üzrə suallarla müşaiyat olunmalıdır və müvafiq 

hallarda məlumatları Bölmə 6-da verilmiş sullarda təqdim 

olunan mövzu başlıqlarına əsasən təşkil etməlidir. Yalnız 

qiymətləndirilən MBİ kateqoriyasına aid əsas mülahizələr 

seçilməlidir. 

 

Cavablar qurumların həqiqi təcrübələrini əks etdirməlidir. 



Bölmə 6-dakı suallar siyahısı qiymətləndiricilərin faktlar 

toplamasına yardımçı vasitədir və çeklist kimi nəzərdə 

tutulmamışdır. Bu sualların hər birinə xüsusi cavabların  

qiymətləndirmə hesabatının tərkibinə daxil olması zəruri deyil.  

 

 



 

Əsas mülahizə N Əsas 

mülahizənin mətni  

Əlavə faktlar.. 

Cavabdehik üzrə 

əsas nəticələr  



Bu bölmə hər bir əsas mülahizə üzrə toplanan əlavə faktlara 

əsasən hər bir cavabdehlik üzrə qiymətləndiricilər tərəfindən 

toplanmış əsas informasinın nəqli icmalını verməlidir. Nəqli 

icmal qurumların təcrübələrini və nailiyyətlərini 

yekunlaşdırmalı, hər hansı maraq doğuran məsələnin 

ciddiyyətini göstərməli və hər hansı digər boşluqları və ya 

çatışmazlıqları müəyyən etməlidir.  

 

Cavabdehliyin 



qiymətləndiril

məsi  


Bu bölmə cavabdehliyin “riayət olunan”, “geniş riayət 

olunan”, “qismən riayət olunan” , “riayət olunmayan” və 

ya “qeyri-müvafiq” olub olmadığını göstərməlidir. Bu bölmə 

həmçinin təyin olunmuş reytinq üzrə əsaslandırma təmin 

etməlidir.  

Tövsiyyələr və şərhlər  



Bu bölmə hər bir müəyyən olunmuş maraq doğuran məsələlər 

və digər boşluqlar və çatışmazlıqlar üzrə tövsiyyə olunan 

tədbirləri və digər şərhləri verməlidir.  


77 

 

Cədvəl 6 – nümunə  



Cavabdehliklərə riayət olunması üzrə ətraflı qiymətləndirmənin nümunə 

cədvəli    

Cavabdehlik B: Tənzimləyici və nəzarət səlahiyyəti və resursları  

Mərkəzi banklar, bazar tənzimləyiciləri və digər müvafiq qurumlar MBİ-larının 

tənzimlənməsi və onlara nəzarət olunmasında öz cavabdehliklərini effektiv şəkildə 

yerinə yetirmək üçün səlahiyyətə və resurslara malik olmalıdır.  

 

Əsas mülahizə 1  



Qurumlar müvafiq 

cavabdehliklərinə uyğun 

səlahiyyətə, o cümlədən operativ 

informasiya əldə etmək və 

dəyişikliklərə və təshih 

tədbirlərinə sövq etmək 

qabiliyyətinə malik olmalıdır.  

Müvafiq cavabdehliyə uyğun səlahiyyət  

Əlavə faktları daxil edin  

Operativ informasiya əldə etmək 

səlahiyyəti  

Əlavə faktları daxil edin  

Dəyişikliklərə və təshih tədbirlərinə sövq etmək 

səlahiyyəti  

Əlavə faktları daxil edin  

Əsas mülahizə 2 

Qurumlar tənzimləyici və 

nəzarət  cavabdehliklərini 

yerinə yetirmək üçün kifayət 

qədər resurslara malik 

olmalıdır.  

Əlavə faktları daxil 

edin  

Əlavə faktları daxil 



edin  

Cavabdehlik B  

üzrə əsas nəticələr  

Nəqli hissələri daxil edin  

Cavabdehlik B-nin 

qiymətləndirilməsi  

Qiymətləndirməni daxil edin  

Tövsiyyələr və şərhlər  



Tövsiyyələrin və şərhlərin daxil edilməsi  

 

Yüklə 0,76 Mb.

Dostları ilə paylaş:
1   ...   25   26   27   28   29   30   31   32   33




Verilənlər bazası müəlliflik hüququ ilə müdafiə olunur ©genderi.org 2024
rəhbərliyinə müraciət

    Ana səhifə