Oğuzlar (TÜrkməNLƏR) faruq süMƏR
Yüklə 5,56 Mb. Pdf görüntüsü
|
- Bu səhifədəki naviqasiya:
- Nəşr edilmiş tərcümələri
- TürkSOY kitabxanası seriyası: 25
- Faruq Sümər. Oğuzlar (Türkmənlər). Tarixləri. Boy təşkilatı. Dastanları. Bakı, MBM, 2013, 456 səh.
OĞUZLAR (TÜRKMƏNLƏR)
449 R a m i z Ə S K Ə R 10 yanvar 1954-cü ildə Amasiya rayonunun Qaraçanta kəndində müəllim ailəsində anadan olmuşdur. M.V.Lomonosov ad. Moskva Dövlət Universitetinin jurnalistika fakül- təsini bitirmişdir (1978).
FARUQ SÜMƏR
450
Azərbaycan radiosunda redaktor (1978-83), türk, ərəb, fars, Azərbaycan, ingilis, fransız və alman dillərində çıxan «Azərbaycan bu gün» jurnalının baş redaktoru (1983-84), kiril, latın və ərəb əlifbaları ilə nəşr olunan «Odlar yurdu» qəzetinin baş redaktoru (1984-91), «Hürriyyət» qəzetinin (İstanbul) Azərbaycan üzrə xüsusi müxbiri (1991-93), Xarıci Turizm Şurasının idarə rəisi (1993-94), «XXI əsr» qəzetınin baş redaktoru (1994-96), «Yeni Fo- rum» jurnalının (Ankara) Bakı təmsilçisi (1993-97) olmuşdur. 1997-ci ildən Azərbaycan Jurnalistlər Birliyinin baş katibidir. 2003-ci ildən Bakı Dövlət Universitetinin müəllimi, bədii tərcümə elmi-tədqiqat laboratoriyasının baş elmi işçisi-müdiri olmuşdur. 2012-ci ildən isə BDU-nun türk xalqları ədəbiyyatı kafedrasının müdiridir. Filologiya elmləri doktorudur.
Azərbaycanın «Qızıl qələm», «Həsən bəy Zərdabi», «Humay», Türkiyə- nin «Türk dünyasına xidmət», Türkmənistanın «Altın əsr» və TürkSOY-un «Özəl ödül» mükafatları laureatıdır. «Baburnamə»nin tərcüməsinə görə Öz- bəkistanın beynəlxalq Babur mükafatına, Bəkir Çobanzadənin əsərlərinin tərcüməsinə görə Ukraynanın beynəlxalq Bəkir Çobanzadə mükafatına, Ab- dulla Tukayın şeirlərinin tərcüməsinə görə Tatarıstanın «Mədəniyyət sahə- sində uğurlar» medalına layiq görülmüşdür. Yazıçılar və Jurnalistlər Birlik- lərinin, Beynəlxalq Mətbuat İnstitutunun (İPİ, Vyana) üzvü, Azərbaycanın Əməkdar jurnalistidir.
Türkologiya, ədəbiyyat, tarix və jurnalistıkaya dair kitablar yazmış, türk, rus, özbək, qazax, uyğur, türkmən, tatar, qaqauz dillərindən tərcümələr et- mişdir. Avrasiya Tərcüməçilər Birliyinin (Ankara) sədri seçilmişdir (2010).
1. İqlimdən-iqlimə, təqvimdən-təqvimə. Bakı, İşıq, 1987,104 s. 2. Qutadğu bilig. Bakı, Elm, 2003, 320 s. 3. Mahmud Kaşğari və onun «Divanü lüğat-it-türk» əsəri. Bakı, MBM, 2008, 432 s. 4. Mahmud Kaşğarinin 1000 illik yubileyinə 1000 biblioqrafik göstərici. Bakı, MBM, 2008, 96 s. 5. Mahmud Kaşğarinin «Divanü lüğati-it-türk əsəri üzrə biblioqrafik və qrammatik göstərici. Bakı, MBM, 2008, 192 s. 6. Mahmud Kaşğari və onun «Divanü lüğat-it-türk» əsəri. Bakı, MBM, 2009, 532 s. 7. Mahmud Kaşğarinin «Divanü lüğat-it-türk» əsərinin tədrisi. Bakı, MBM, 2010, 112 s. 8. Tük xalqları ədəbiyyatı oçerkləri. Bakı, MBM, 2011, 320 s. 9. Orxon abidələri. Bakı, Elm və təhsil, 2012, 272 s.
OĞUZLAR (TÜRKMƏNLƏR)
451 1. Azərbaycan Masalları. Bakı, Yazıçı, 1982, 196 s. 2. M.B.Məmmədzadə. Milli Azərbaycan hərəkatı. Bakı, Nicat, 1991, 248 s. 3. Faruq Sümər. Oğuzlar. Bakı, Yazıçı, 1992, 432 s. 4. Yusif Balasağunlu. Qutadğu bilig. Bakı, Azərnəşr, 1994, 492 s. 5. Murad Tağı. Həyatım. Bakı, Oka Ofset, 1998, 92 s. 6. Erik Fichtelius. Jurnalistiqanın on qızıl qaydası. Bakı, AJB, 2002, 192 s. 7. Bahəddin Ögəl. Türk mifologiyası. Bakı, Səda, 2004, I cild, 626 s. 8. Mahmud Kaşğari. Divanü lüğat-it-türk. Bakı, Ozan, 2006, I cild, 512 s. 9. Mahmud Kaşğari. Divanü lüğat-it-türk. Bakı, Ozan, 2006, II cild, 400 s. 10. Mahmud Kaşğari. Divanü lüğat-it-türk. Bakı, Ozan, 2006, III cild, 400 s.
11. Mahmud Kaşğari. Divanü lüğat-it-türk. Bakı, Ozan, 2006, IV cild, 752 s.
12. N.Ozerov. İlham Əliyev: Mən Azərbaycanıma inanıram. Bakı, Azər- nəşr, 2007, 376 s. 13. Махмуд Кашгарский. Дивану лугат ит-тюрк. Баку, МБМ, 2009, I том, 512 с. 14. Махмуд Кашгарский. Дивану лугат ит-тюрк. Баку, МБМ, 2009, II том, 400 с. 15. Махмуд Кашгарский. Дивану лугат ит-тюрк. Баку, МБМ, 2009, III том, 492 с. 16. Oraz Yağmur. Qarabağlı ananın ağısı. Bakı, MBM, 2009, 84 s. 17. XX əsr özbək şeiri antologiyası. Bakı, MBM, 2009, 96 s. 18. Molla Nəfəs. Bu məqana gəlmişəm. Bakı, MBM, 2010, 160 s. 19. Molla Nəfəs. Seçilmiş əsərləri. Bakı, MBM, 2010, 240 s. 20. Todur Zanet. Ana dilim. Bakı, MBM, 2010, 104 s. 21. Məxdumqulu Fəraqi. Seçilmiş əsərləri. Bakı, MBM, 2010, 448 s. 22. Türk ədəbiyyatı tarixi. Bakı, MBM, 2010, I cild, 602 s. 23. Türk ədəbiyyatı tarixi. Bakı, MBM, 2010, II cild, 658 s. 24. Nurməhəmməd Əndəlib. Şeirlər. Poemalar. Dastanlar. Bakı, MBM, 2011, 292 s. 25. Zəhirəddin Məhəmməd Babur. Seçilmiş əsərləri. Bakı, MBM, 2011, 328 s.
26. Sultan Hüseyn Bayqara. Divan. Bakı, MBM, 2011, 248 s. 27. Abdulla Tukay. Millətim. Bakı, MBM, 2011, 268 s. 28. Abdulla Tukay. Seçilmiş əsərləri. Bakı, Nağıl evi, 2011, 268 s. 29. Mehri Xatun. Divan. Bakı, MBM, 2011, 368 s. 30. Zəhirəddin Məhəmməd Babur. Baburnamə. Bakı, BXQR, 2011, 432+32 s. 31. Qurbanqulu Berdimühəmmədov. Axaltəkə atı – iftixarımız və şöhrə- timiz. Bakı, CBS, 2011, 232 s. FARUQ SÜMƏR
452 32. Türkmən şeiri antologiyası. Bakı, MBM, 2011, 400 s. 33. Abdulla Şahbəndə. Seçilmiş əsərləri. Bakı, MBM, 2011, 104 s. 34. Türkmən müəmmaları, deyişmələri və vücudnamələri. Bakı, MBM, 2011, 128 s. 35. Monqolların gizli tarixi. Bakı, MBM, 2011, 360 s. 36. Əli Ağbaş. Seçilmiş şeirləri. Bakı, Elm və təhsil, 2011, 150 s. 37. Bəkir Çobanzadə. Seçilmiş şeirləri. Bakı, Nurlan, 2011, 160 s. 38. Bəkir Çobanzadə. Seçilmiş bədii əsərləri. Bakı, BXQR, 2012, 240 s. 39. Dövlətməmməd Azadi. Seçilmiş əsərləri. Bakı, BXQR, 2012, 264 s. 40. Qleb Qolubev. Uluğbəy (çap prosesindədir). Evli və üç övlad atasıdır. Türkcə, rusca, almanca və ermənicə bilir. e-mail: OĞUZLAR (TÜRKMƏNLƏR)
453 MÜNDƏRİCAT:
Prof. Dr. Faruq Sümər: həyatı, şəxsiyyəti və əsərləri (Ramiz ƏSKƏR) ............................................................................................3 Ön söz...........................................................................................................11 Giriş... ..........................................................................................................14
I hissə OĞUZLARIN TARİXİ................................................................................28 A. Oğuzlar haqqında ən qədim məlumatlar...................... ..........................28 1. Oğuz adının etimologiyası............................................................28 2. Barlıq çayı sahilində yaşayan oğuzlar..........................................30 3. Tula boyunda oğuzlar...................................................................31 Oğuzlar göytürklərin hakimiyyəti altında.........................................38 Oğuzlar uyğurlar dövründə...............................................................43 B. Oğuzlar IX-XI əsrlərdə................................................ ...........................50 1. Oğuzların vətəni............................................................................56 2. Oğuzların həyat tərzi.....................................................................59 3. Oğuzların iqtisadi həyatı...............................................................64 4. Oğuzların dini inamları.................................................................65 5. Oğuzların digər adət və ənənələri.................................................67 6. Oğuzların islam dinini qəbul etməsi.............................................70 7. Oğuz yabğu dövləti.......................................................................72 8. Uzların başına gələnlər.................................................................78 C. Səlcuqlu dövlətinin qurulması.................................................................79 Ç. Səlcuqlular dövründə oğuzlar (türkmənlər).................... ......................105 1. Mavəraünnəhr.............................................................................121 2. Manqışlaq....................................................................................122 3. Balxan.........................................................................................122 4. Xorasan.......................................................................................122 Səncəri əsir alan oğuzlar.................................................................123 5. Kirman........................................................................................131 6. Fars və Xuzistan..........................................................................134 7. Kürdüstan....................................................................................135 8. Azərbaycan və Aran....................................................................136 9. İraq və Cəzirə..............................................................................139 10. Suriya........................................................................................140 11. Anadolu.....................................................................................141 FARUQ SÜMƏR
454 Monqol istilasından sonra türkmənlər............................................144 1. Xəzərarxası türkmənlər...............................................................145 2. İran..............................................................................................148 3. Monqol dövründə və ondan sonra Anadolu................................159 4. Hələb türkmənləri.......................................................................175 5. Çuxurova.....................................................................................176 6. Atçəkənlər və qonşu oymaqlar....................................................178
II hissə BOY TƏŞKİLATI VƏ BOYLAR..............................................................196 1. Kayı............................................................................................211 2. Bayat..........................................................................................216 3. Alka bölük..................................................................................228 4. Qara bölük..................................................................................229 5. Yazır...........................................................................................230 6. Döyər..........................................................................................232 7. Dodurğa......................................................................................240 8. Yaparlı........................................................................................242 9. Əfşar...........................................................................................242 10. Kızık..........................................................................................270 11. Bəydili.......................................................................................272 12. Karkın.......................................................................................283 13. Bayındır.....................................................................................286 14. Peçeneq.....................................................................................288 15. Çavuldur....................................................................................291 16. Çəpni.........................................................................................293 17. Salur..........................................................................................294 18. Eymür (eymir).......................................................................... 306 19. Ala-yundlu................................................................................309 20. Yürəgir......................................................................................311 21. İğdır...........................................................................................313 22. Bügdüz......................................................................................314 23. Yıva...........................................................................................315 24. Kınık.........................................................................................322 III hissə DASTANLARI ......................................................................................... 326 1. Dastanların yazıldığı zaman.......................................................329 2. Dastan qəhrəmanları harada və nə zaman yaşamışlar................333 3. Qəhrəmanların müsəlmanlığı.....................................................338 4. Dastanların mövzusu..................................................................338 5. Qəhrəmanlar...............................................................................342 OĞUZLAR (TÜRKMƏNLƏR)
455 6. İqtisadi həyatları.........................................................................342 7. Siyasi təşkilat.............................................................................344 8. Ordalar.......................................................................................351 9. Ailə həyatı..................................................................................352 10. Ordu..........................................................................................355 11. Minicilik....................................................................................356 12. Geyim........................................................................................357 13. Ovçuluq.....................................................................................358 14. Əyləncələr.................................................................................359 15. Davranışları...............................................................................360 16. Dastanların əhəmiyyəti.............................................................364 XÜLASƏ......................................................................... ..........................366 XVI ƏSRDƏ ANADOLUDA OĞUZ BOYLARINA AİD YER ADLARI...................................................................................369 YER ADLARI SIRASINA GÖRƏ OĞUZ BOYLARI. ..........................398 TÜRKMƏNYMAQLARI İLƏ İLGİLİ SİYAHILAR..............................399 BİBLİOQRAFİYA....................................................................................435
TÜRKSOY
FARUQ SÜMƏR
456 ULUSLARARASI TÜRK KÜLTÜRÜ TEŞKİLATI İNTERNATİONAL ORGANİZATİON OF TURKİC CULTURE
AMEA Folklor İnstitutu Elmi Şurasının qərarı ilə çap olunur
Türkcədən çevirən, ön söz, qeyd və şərhlərin müəllifi: Prof. Dr. Ramiz ƏSKƏR
Redaktor: Akad. İsa HƏBİBBƏYLİ
Faruq Sümər. Oğuzlar (Türkmənlər). Tarixləri. Boy təşkilatı. Dastanları. Bakı, MBM, 2013, 456 səh.
Kompüter dizayneri: Elçin Kompüterdə yığdı: Solmaz Əskərova Korrektor: Leyla Texniki redaktor: Aytən
_______________________________________
Çapa imzalandı: 10.01.2013 Həcmi: 28,5 çap vərəqi Formatı: 64x80 1/8 Tirajı: 2.500 ədəd MBM mətbəəsində çap olundu Yüklə 5,56 Mb. Dostları ilə paylaş:
|