ÖLÇme biLGİSİ I
Yüklə 55,28 Kb.
|
| - - ÖLÇME BİLGİSİ I İÇİNDEKİLER 1. Ölçme bilgisine genel bir bakış ..........................................................................................15
1.3.1 Küre ve elipsoid üzerindeki koordinat sistemleri ............................................... 22 1.3.1.1 Coğrafi koordinatlar .................................................................................22 1.3.1.2 Jeodezik paralel koordinatlar ...................................................................23 1.3.1.3 Jeodezik kutupsal koordinatlar ................................................................23 1.3.2 Düzlemde koordinat sistemi ................................................................................24 1.3.2.1 Dik açılı koordinat sistemi .......................................................................24 1.3.2.2 Kutupsal koordinat sistemi ......................................................................25 1.3.3 Gauss-Krüger meridyen dilimiyle yer elipsoidinin konform projeksiyonu ........ 26
1.4.1 Kenarlarda ortaya çıkan deformasyonlar .............................................................31 1.4.2 Yüksekliğin yatay uzunluğa etkisi .......................................................................32
1.5.1 Yükseklik ağları (nivelman ağları) ......................................................................33 1.5.2 Konum ağları .......................................................................................................34 2. Ölçü birimleri ..................................................................................................................... 43 2.1 Uzunluk birimleri ........................................................................................................ 44 2.2 Alan birimleri .............................................................................................................. 45 2.3 Hacim birimleri ............................................................................................................ 45 2.4 Açı birimleri ..................................................................................................................45 2.4.1 Grad ......................................................................................................................45 2.4.2 Derece ..................................................................................................................47 2.4.3 Radyan .................................................................................................................49 2.4.4 Milyem ............................................................................................................... 50 2.4.5 Açı birimlerinin birbirine dönüştürülmesi .......................................................... 50 2.5 Zaman birimi .............................................................................................................. 54 2.5.1 Zaman – açı dönüşümleri .................................................................................... 55 3. El bilgisayarları ................................................................................................................. .57 3.1 Standart basic’in elemanları ..........................................................................................57 3.2 Standart basic için anahtar kelimeler ............................................................................58 3.3 Basic hesaplayıcıları için komutlar ...............................................................................59 3.4 Hataların düzeltilmesi ...................................................................................................60 3.5 Akış diyagramlarının oluşturulması ............................................................................. 61 3.6 Programlama örnekleri ve açıklamalar .........................................................................63 4. Hesaplama yöntemleri ....................................................................................................... 71 4.1 Ardışık hesaplamalar ................................................................................................... 71 4.2 Tatonman hesapları .......................................................................................................73 4.3 Belirli bir kurala göre artan sayıların fonksiyonları ......................................................74 5. Düzlem trigonometri ...........................................................................................................75 5.1 Sinüs teoremi ................................................................................................................75 5.2 Kosinüs teoremi ............................................................................................................76 5.3 Tanjant teoremi .............................................................................................................77 5.4 Yarım açı teoremleri .....................................................................................................79 5.5 Trigonometri formülleri ...............................................................................................81 6.6 Trigonometrik formüllerin serileri ...............................................................................83 6. Üçgen çözümleri .................................................................................................................84 6.1 Üçgenlerin temel özellikleri ..........................................................................................84 6.2 Üçgen çözümlerinin irdelenmesi ve sayısal uygulamalar .............................................84 7. Topoğrafik birim daire ........................................................................................................90 7.1 Trig. fonksiyonların topoğrafik birim dairede incelenmesi ..........................................90 7.2 Trig. fonksiyonların değişim grafikleri .........................................................................96 8. Jeodezik temel ödevler ........................................................................................................97 8.1 Birinci jeodezik temel ödev ..........................................................................................97 8.2 İkinci jeodezik temel ödev ............................................................................................99 8.3 Üçüncü jeodezik temel ödev .......................................................................................104 8.4 Dördüncü jeodezik temel ödev ...................................................................................108 9. Hatalar ...............................................................................................................................111 9.1 Kaba hatalar ................................................................................................................111 9.2 Sistematik (düzenli) hatalar ........................................................................................111 9.3 Tesadüfi (düzensiz hatalar) .........................................................................................111 9.3.1 Ortalama değer ve ortalama hata hesapları ........................................................112 10. Basit ölçü aletleri ve basit yatay ölçüler .........................................................................116 10.1 Basit ölçme aletleri ..................................................................................................116 10.1.1 Jalon ..............................................................................................................116 10.1.2 Jalon sehpası .................................................................................................117 10.1.3 Çekül ............................................................................................................ 117 10.1.4 Çelik şerit ......................................................................................................117 10.1.5 Prizma ...........................................................................................................118 10.2 Doğruların aplikasyonu ...........................................................................................120 10.2.1 Düz arazide aplikasyon ................................................................................120 10.2.2 Engebeli arazide aplikasyon ........................................................................121 10.2.3 Engelli doğruların aplikasyonu ....................................................................122 10.2.4 Arazide iki doğrunun kesim noktasının bulunması .....................................123 10.2.5 Vaziyet planına göre bina aplikasyonları ....................................................123 10.2.6 Bina temel noktalarının güvence altına alınması .........................................127 10.2.7 İp iskelesinin oluşturulması .........................................................................128 10.3 Basit uzunluk ölçümü .............................................................................................130 10.3.1 Doğrudan doğruya uzunluk ölçümü ............................................................130 10.3.2 Dolaylı uzunluk ölçümü ..............................................................................131 10.3.3 Çelik şeritlerin kontrolu ..............................................................................132 10.3.4 Çelik şeritle uzunluk ölçümünde sistematik hatalar ....................................135 10.4 Uzunluk ölçümünde incelik ....................................................................................137 10.4.1 Uzunluk ölçümünün hata yasası ve hata sınırı .............................................137 10.5 Detay alımı ..............................................................................................................138 10.5.1 Prizmatik alım yöntemi (dik açılı veya ortogonal yöntem ) ........................138 10.5.1.1 Pisagor kontrolu .............................................................................139 10.5.2 Kutupsal alım yöntemi .................................................................................141 10.5.3 Bağlama yöntemi .........................................................................................143 10.5.3.1 Dik ayak ve dik boyu hesabı ..........................................................144 10.5.4 Kombine alım yöntemi ................................................................................146 10.5.5 Ölçü krokilerinin çizimi ...............................................................................149 11. Alan hesapları .................................................................................................................149 11.1 Alan formülleri ........................................................................................................149 11.2 Alan hesaplama yöntemleri .....................................................................................153 11.2.1 Ölçü değerlerine göre alan hesabı ................................................................154 11.2.2 Koordinat değerlerine göre alan hesabı ........................................................156 11.2.3 Yarı grafik alan hesabı .................................................................................161 11.2.4 Grafik alan hesabı ........................................................................................163 11.2.5 Kutupsal planimetre ile alan hesabı .............................................................165 11.2.5.1 Verniyer biriminin mutlak ve rölatif değerleri, kol uzunluğunun ayarı ...............................................................................................167 11.2.5.2 Kutupsal planimetrenin kullanılması ve sayısal uygulama ...........171 11.2.6 Elektronik planimetre ile alan hesabı ...........................................................173 11.3 Alan hesaplarında hassasiyet ...................................................................................175 11.4 Alan hesaplarında hata sınırları ...............................................................................176 12. Koordinat hesapları ........................................................................................................ 177 12.1 Doğruların kesim noktasının hesabı ........................................................................177 12.1.1 Açıklık açıları ile kesim noktasının hesabı ..................................................177 12.1.1.1 Normal durum .................................................................................177 12.1.1.2 Bir doğruya bir noktanın izdüşümünün koordinat hesabı ...............178 12.1.1.3 Bir doğruya belirli uzaklıkta belirli uzaklıkta paralel bir doğru başka bir doğrunun kesim noktasının hesabı ..................................178 12.1.2 Denklem sabitleri ile kesim noktasının hesabı ............................................. 181 12.1.3 Kesim noktasının program yardımı ile belirlenmesi .....................................183 12.1.3.1 Kesim noktası için akış diyagramı ..................................................184 12.1.3.2 Kesim noktası programı ..................................................................185 12.1.3.3 Kesim noktası için sayısal sayısal uygulama ..................................186 12.2 Küçük nokta ve yan nokta hesabı ..........................................................................188 12.3 Ters koordinat hesabı .............................................................................................192 13. Poligon tesisi , ölçüsü ve hesabı ......................................................................................196 13.1 Genel bilgi ...............................................................................................................196 13.2 Poligon geçkilerinin şekillerine göre sınıflandırılması ...........................................196 13.3 Poligon geçkilerinin önem derecelerine göre sınıflandırılması ..............................198 13.4 Geçgi yerlerinin ve poligon noktalarının belirlenmesi (istikşaf) ............................199 13.4.1 Poligon noktalarının tesisi .......................................................................... 200 13.4.2 Poligon kanavası ........................................................................................ 203 13.5 Poligon geçkilerinin ölçülmesi ............................................................................. 204 13.5.1 Poligon kenarlarının ölçülmesi ...................................................................204 13.5.2 Poligon açılarının ölçülmesi ........................................................................ 207 13.6 Poligon hesabı ........................................................................................................ 208 13.6.1 Poligon geçkilerinde enine ve boyuna hatalar .............................................213 13.6.2 Poligon hesabına ilişkin sayısal uygulamalar ..............................................216 13.6.2.1 Serbest poligon geçkisi hesabı .......................................................216 13.6.2.2 Açık poligon geçkisi hesabı ...........................................................217 13.6.2.3 Dayalı poligon geçkisi hesabı ........................................................218 13.6.2.4 Kapalı poligon geçkisi hesabı ........................................................224 13.7 Poligon geçkilerinde kaba hataların ortaya çıkarılması ..........................................225 13.8 Düğüm noktası hesabı .............................................................................................225 14. Dönüşüm hesabı ( Transformasyon hesabı) ....................................................................232 15. Serbest istasyon hesabı ....................................................................................................238 16. Parsellerin bölünmesi .....................................................................................................242 16.1 Parselin verilen bir noktasından geçen doğru ile bölünmesi ................................... 242 16.2 Parselin verilen bir kenarına paralel olarak bölünmesi ........................................... 245 16.3 Parselin verilen bir kenarına dik bir doğru ile bölünmesi ....................................... 247 17. Parsel sınırlarının düzeltilmesi ....................................................................................... 250 17.1 Verilen bir noktadan geçen doğru ile sınır düzeltmesi ............................................250 17.2 Verilen bir kenara paralel olarak sınır düzeltmesi ..................................................251 18. Elektronik uzunluk ölçümü .............................................................................................254 18.1 İmpuls yöntemi .......................................................................................................254 18.2 Faz karşılaştırma yöntemi ..................................................................................... 255 18.2.1 Genlik modülasyonu ................................................................................... 255 18.2.2 Faz karşılaştırma yönteminde ölçü prensibi ............................................... 257 19. Yükseklik ölçmeleri ........................................................................................................261 19.1 Hortumlu su terazisi ile nivelman ...........................................................................261 19.2 Geometrik nivelman ................................................................................................263 19.2.1 Geometrik nivelmanın prensibi ....................................................................263 19.2.2 Nivolar ve donanımları ................................................................................264 19.2.2.1 Nivo aletinin yapısı ........................................................................264 19.2.2.2 Nivoların sınıflandırılması ve çalışma prensipleri ........................ 265 19.2.2.3 Miralar ............................................................................................266 19.2.3 Nivoların kullanımı, kontrolu ve ayarı .........................................................268 19.2.3.1 Nivoların kullanımı .........................................................................268 19.2.3.2 Nivo aletlerinin kontrolu ve ayarı ...................................................269 19.2.4 Nivelman işleminin yapılması .................................................................... 272 19.2.4.1 Açık nivelman geçkisi .................................................................... 275 19.2.4.2 Kapalı nivelman geçkisi ................................................................. 277 19.2.4.3 Dayalı nivelman geçkisi ..................................................................279 19.2.5 Geometrik nivelmanda dikkat edilmesi gereken noktalar .............................282 19.3 Boyuna ve enine kesitler ..........................................................................................282 19.3.1 Boyuna kesit nivelmanı .................................................................................283 19.3.2 Enine kesit nivelmanı ....................................................................................285 19.4 Işınsal geometrik nivelman ......................................................................................290 19.5 Düzeç eğrili planların hazırlanması .........................................................................292 19.6 Trigonometrik yükseklik tayini .............................................................................. .293 19.6.1 Düşey açı ..................................................................................................... .294 19.6.2 Düşey açı okuma düzenleri ...........................................................................294 19.6.2.1 Düzeçli düşey açı göstergeleri ........................................................296 19.6.2.2 Kompasatörlü düşey açı göstergeleri ..............................................296 19.6.2.3 Kompasatörlerin kontrolü .............................................................. 298 19.6.3 Çok kullanılan bazı aletlerin kesitleri ve açı okuma düzenleri .....................299 19.6.4 Düşey açıların ölçülmesi .............................................................................. 303 19.6.4.1 Zenit açısının ve gösterge (indeks)sapmasının hesabı ....................303 19.6.4.2 İndeks hatasının ortadan kaldırılması .............................................305 19.6.4.3 Zenit açı ölçümünün inceliği ve hesabı .......................................... 306 19.6.5 Küresellik ve kırılmanın yüksekliğe etkisi ................................................... 307 19.6.6 Kısa uzaklıklarda trigonometrik yükseklik belirlemesi ................................309 19.6.6.1 Kule yüksekliğinin belirlenmesi .....................................................309 19.6.6.2 Kısa uzaklıklarda trigonometrik yükseklik ölçümünün inceliği .... 317 19.6.7 Büyük uzaklıklarda trigonometrik yükseklik belirlemesi ............................ 318 19.6.7.1 Karşılıklı zenit açıları ile yükseklik farkı hesabı .............................319 19.6.7.2 Karşılıklı gözlemler yardımı ile kırılma katsayısının hesabı ..........320 19.6.7.3 Zenit açılarının istasyon sıfır noktasına veya pramit tepesine indirgenmesi ....................................................................................320 19.6.8 Trigonometrik nivelman ..............................................................................323 20. Takimetri ........................................................................................................................ 327 20.1 Genel bilgi ...............................................................................................................327 20.2 Takeometrik uzunlu ve yükseklik ölçümünün esasları ...........................................328 20.3 Takeometrik alım ....................................................................................................330 20.4 Yatay uzaklık ve yükseklik hesabı ......................................................................... 333 21. Paftaların açılması ......................................................................................................... 337 21.1 Pafta karelajının çizimi ...........................................................................................337 21.2 Pafta bölüm şeklinin belirlenmesi ve paftaların açılması .......................................338 21.3 Yerel paftaların açılması .........................................................................................339 21.4 Nirengi ve poligon noktalarının çizimi ...................................................................341 21.4.1 Takimetrik alımın çizimi ............................................................................. 342 22. Elektronik takeometre .....................................................................................................344 22.1 Farklı elektronik takeometreler ...............................................................................344 23. Etkileşimli Haritacılık .....................................................................................................347 23.1 Grafik veri işleme aletleri ve kavramlar ..................................................................347 23.1.1 Grafik veri işleme .........................................................................................347 23.1.2 Sayısallaştırıcı ..............................................................................................348 23.1.3 Tarayıcı ........................................................................................................350 23.1.4 Grafik veri işleme sistemleri ........................................................................351 23.1.5 Çizim donanımı ............................................................................................352 23.1.6 Grafik etkileşimli çalışma yüzeyi ...............................................................353 23.1.7 Grafik veri işleyen aletlerden istemler ........................................................ 354 24. Geçiş eğrileri, kurblar ve aplikasyon ..............................................................................355 24.1 Doğruların aplikasyonu ..........................................................................................355 24.1.1 Teodolit yardımı ile doğruların aplikasyonu ................................................355 24.1.2 Bir doğrunun elektronik takeometre ile aplikasyonu ...................................357 24.1.3 Engelli doğruların poligon geçkisi yardımı ile aplikasyonu ........................357 24.2 Birleşik kurblar .......................................................................................................357 24.3 Geçiş eğrileri .......................................................................................................... 362 24.3.1 Simetrik geçiş eğrisi .....................................................................................362 24.3.2 Simetrik olmayan geçiş eğrisi ......................................................................365 24.3.3 Tepe klotoidi ................................................................................................370 24.3.3.1 Simetrik tepe klotoidi ....................................................................370 24.3.3.2 Simetrik olmayan tepe klotoidi ......................................................375 24.4 Yol ekseni ara noktalarının aplikasyon elemanlarının hesabı .................................378 24.4.1 Klotoid ara noktalarının hat yakını poligon noktalarına göre aplikasyonu ..378 24.4.2 Daireye ait ara noktaların hat yakını poligon noktaları ile aplikasyonu ......386 24.4.3 Aliyman (doğru) ara noktalarının hat yakını poligon noktaları ile aplikasyonu ..................................................................................................391 Ek 1. Değişkenleri eşit aralıklarla değişen fonksiyonların belirlenmesi ...............................396 Ek 2. Bir binanın serbest istasyon noktası yardımı ile aplikasyonu ......................................397 Kaynaklar ..............................................................................................................................403 Kavram dizini ........................................................................................................................405 Yüklə 55,28 Kb. Dostları ilə paylaş:
|