Ölçme ve Değerlendirme Yöntemleri Ölçme Değerlendirme Nedir?

Ölçme ve Değerlendirme Yöntemleri

Ölçme Değerlendirme Nedir?

• Ölçme ve değerlendirme, öğretme ve öğrenmenin etkililiğini belirlemek amacı ile yapılan, eğitimle ilgili verilerin toplanmasını ve yorumlanmasını içeren çok adımlı, sistematik bir süreçtir.

• En genel anlamı ile ölçme, bir nesneye ilişkin gözlemlerin sayı ve sembollerle ifade edilmesi, değerlendirmede ölçme sonuçlarını bir ölçüte vurarak, ölçülen nitelik hakkında bir değer yargısına varma süreci olarak tanımlanabilir.

Ölçme ve Değerlendirmenin Amaçları

• Öğrencilerin mevcut bilgi ve becerilerini teşhis etmek (diagnostik amaç) :

• Öğretim programının yapılandırılmasına yardımcı olmak amacı ile öğrencilerin programda belirtilen kazanımlara ulaşması aşamasındaki sürecin takip edilmesi ve denetlenmesi (formatif amaç) :

• Öğretim sonuncunda öğrencinin ulaştığı en son düzeyi belirlemek amacı ile veri sağlama (summatif amaç) :

Geleneksel/Alternatif Ölçme Değerlendirme Teknikleri

• Geleneksel Ölçme ve Değerlendirme Teknikleri

• Çoktan seçmeli testler

• Doğru yanlış soruları

• Eşleştirme soruları

• Tamamlama (Boşluk doldurma) soruları

• Kısa cevaplı yazılı yoklamalar

• Uzun cevaplı yazılı yoklamalar

• Soru-cevap

Çoktan Seçmeli Testlerin Avantajları

• Hazırlık süresinin uzun olmasına karşın test sonuçlarını puanlamanın çok çabuk yapılabilmesi,

• Geniş bir alanı tarayabildiği için konu bilgisi yoklama içeriğinin geniş olması,

• Cevapların öğrenci tarafından kaydedilmesinin zaman almaması ,

• Yanlılık faktörünü minimuma indirgemesi olarak sıralanabilir.

Çoktan Seçmeli Testlerin Dezavantajları

• Kısmi bilgiyi değerlendirme imkanın olmaması,

• Tahmin yüzdesinin yüksek olması, (4 seçenekli bir soruda bu oran minimum % 25’ dir.)

• Dil ve terminolojinin önemli bir etki yapması,

• Düşünme stilinin etkili olabilmesi,

• Soruda seçeneklerin yerlerinin önemli olabilmesi,

• Cevabın nedenini bilmenin mümkün olmaması olarak sıralanabilir.

Geleneksel ve Alternatif Ölçme Değerlendirme Açılımı

Alternatif Ölçme ve Değerlendirme

• Tek bir doğru cevabı olan çoktan seçmeli testlerin de içinde bulunduğu geleneksel değerlendirme dairesinin dışında kalan tüm değerlendirmeleri kapsar.

• Otantik (gerçek hayatla ilişkili) ve öğrenci merkezlidir.

• Ürün kadar sürecin de değerlendirilmesi dikkate alınır.

• Kısmi bilginin değerlendirilmesi sağlanır.

Tanılayıcı Dallanmış Ağaç

Yapılandırılmış Grid

Yapılandırılmış Grid (Örnek etkinlik)

• Soru 1: Yukarıdaki kutucuklardan hangisi omurgalı hayvanlar grubuna dahil olan canlıları içerir?

• a) Uygun kutucukları seçiniz. (Cevap: 2, 5, 6, 7, 9)

• b) Seçtiğiniz hayvanları balık – sürüngen – kurbağa – kuş – memeli doğrultusunda sıralayınız. (Cevap: 5, 6, 9, 7, 2)

• Soru 2: ..........

• Soru 3: ..........

Yapılandırılmış Grid Analiz Yöntemi (a)

• Her sorunun cevabı için uygun kutucukların seçilmesi

• Bu formüle göre öğrencilerin puanları –1, 0 ve +1 arasında değişir. Bu puanı on üzerinden değerlendirmek için önce negatifliği ortadan kaldırmak amacı ile 1 ile toplanır ve elde edilen sayı 5 ile çarpılır.

Yapılandırılmış Grid Puanlama (1)

Yapılandırılmış Grid Puanlama (2)

Yapılandırılmış Grid Analiz Yöntemi (b)

• 5 numara 6’ dan önce mi? Cevap evet ise, art arda mı geliyor?

• 6 numara 9’ dan önce mi? Cevap evet ise, art arda mı geliyor?

• 9 numara 7’ den önce mi? Cevap evet ise, art arda mı geliyor?

• 7 numara 2’ den önce mi? Cevap evet ise, art arda mı geliyor?

• Varsayalım ki öğrencinin cevabı 5, 9, 6, 7, 1 şeklinde.

Kelime İlişkilendirme

• Bu teknikte belli bir süre içerisinde, (çoğunlukla 30 saniye) bir anahtar kavramın akla getirdiği diğer kavramlar cevap olarak verilir. Hafızadan herhangi bir anahtar kavrama verilen sıralı cevabı bilişsel yapıdaki kavramlar arasında bağlantıları ortaya koyduğu ve anlamsal yakınlık gösterdiği farz edilir. Anlamsal yakınlık etkisine göre anlamsal bellekte iki kavram birbirine mesafe açısından ne kadar yakın ise o kadar sıkı ilişkidedir ve hatırlama esnasında da zihinsel araştırma daha çabuk olacağından her iki kavramla ilgili cevap daha hızlı olacaktır.

Kelime İlişkilendirme: Uygulama Metodu

Kelime İlişkilendirme: Değerlendirme

• Öğrencilerin her anahtar kelimeye verdikleri cevap kelimelerin sayısı ve niteliği,

• Anahtar kelimelere verilen cevap kelimeleri arasındaki örtüşme ve yakınlık (İlişki katsayısı),

• Zihin haritası (Tanılama amaçlı).

Portfolyo (Kişisel Gelişim Dosyası)

• En genel anlamı ile portfolyo öğrencilerin dönem veya yıl boyunca yaptıkları çalışmaların belli standartlara göre organize edilmiş bir koleksiyonudur veya öğrencinin bir veya birden fazla konu alanında yaptığı çalışmalarının sistematik, amaçlı ve anlamlı koleksiyonu olarak tanımlanmaktadır

• Üç ana bölümden oluşur :

• Özgeçmiş : Bu kısım öğrencinin ortaya koyduğu çalışmaların hangi aşamalardan geçtiğini yansıtır.

• Ürünler : Bu bölüm portfolyo içinde öğrenci tarafından konulan tüm çalışmaları kapsar.

• Yansıtma : Bu bölümde öğrenci yaptığı çalışmaların bir ölçüde muhakemesini yapmak amacı ile kendisi ile ilgili görüşlerini yansıtır.

Portfolyo Türleri

• Sergileme : Bu tip portfolyo öğrencinin kendisini en iyi yansıttığına inandığı, temsili değeri olan çalışmaları kapsar. Henüz tamamlanmamış çalışmaları kapsamaz. Değerlendirme ve not vermek için uygun bir seçenek değildir. Bu tip portfolyolar ürün odaklı portfolyo şeklinde de düşünülebilir.

Portfolyo Türleri

• Çalışma : Öğretmen ve öğrenciye süreci beraber ölçme ve değerlendirme fırsatı sunar. İkisi birlikte öğrenme anlamında büyüme ve gelişmeyi gösteren örnekleri seçer. Bu açıdan sadece biten değil devam eden çalışma örneklerini de kapsayabilir. Esasında bu tip portfolyolar süreç odaklı portfolyo olarak da düşünülebilir.

Portfolyo Türleri

• Değerlendirme : Bu tipte tüm maddeler puanlanır, sıralanır ve değerlendirilir. Öğretmen her öğrencinin kişisel portfolyosunu bir değerlendirme amaçlı olarak saklar.

Portfolyoların Değerlendirilmesi

• Portfolyo değerlendirilmesinde genel olarak bir sınıflama cetveli olan dereceleme ölçekleri (puanlama yönergeleri) kullanılır.

Proje

• Öğrenci merkezli bir öğrenme yöntemi olan proje, bireysel ve grup etkinlikleri için uygundur. Bilimsel süreç ve bilimsel düşünme becerilerinin, yaratıcılığın, iletişimin, eleştirel düşünmenin, ilgi ve motivasyonun geliştirilmesi açısından son derece önemlidir.

• Bütün araştırma projelerinde bir takım temel ortak noktalar vardır:

• Bir konunun seçilerek problemin tanımlanması,

• Bu problemi cevaplayabilmek için kullanılan yöntem,

• Yöntem sonucunda elde edilen bulgular,

• Bulguların yorumlanmasını içeren son bölüm.

Projeyi Oluşturan Öğeler

• 1- Konunun seçilmesi:

• 2- Amacın belirlenmesi:

• 3- Bilgi toplama:

• 4- Deney yapma:

• 5- Bulgular ve tartışma:

Projeyi oluşturan öğeler

• 6- Yazım: Yazılı metinde şu sıra takip edilebilir:

• i) Proje ile ilgili bir özet (en üstte öğrenci ile ilgili bilgiler (isim, adres vb) hemen altında amaç, metot, ve sonuç),

• ii) Proje başlığı,

• iii) Projenin içindekiler,

• iv) Projenin amacı,

• v) Bilgi toplama aşamasında elde edilen veriler,

• vi) Materyal ve metot,

• vii) Bulgular ve tartışma,

• viii) Sonuç ve öneriler,

• ix) Kaynakça .

Proje Değerlendirme Ölçeği

Performans Değerlendirme

• Öğrencilerin bilgi ve becerilerini sergileyen, bir ürün oluşturmasını gerektiren bir alternatif değerlendirme biçimidir.

• Deney yapma, uzun bir kompozisyon yazısı ve matematik işlemler yapma gibi farklı şekillerde olabilir.

• Bireysel çalışmalarla olduğu kadar grup çalışmalarıyla da gerçekleştirilebilir.

• Ürün kadar sürecin de değerlendirilmesine odaklanır.

• Gerçek hayatla ilişkili (otantik) etkinliklerin yapılmasına fırsat tanır.

• Performansın değerlendirilmesinde dereceleme ölçekleri kullanılır .

Dereceleme Ölçekleri (Rubrik)

• Performansın değişen boyutlarını dikkate alarak puanlamak amacıyla kullanılan puanlama yönergeleridir.

• Bütüncül (holistik) ve analitik (tahlili) olmak üzere iki biçimi vardır.

• Bütüncül rubrikler öğretmenin genel süreci veya ürünü bir bütün olarak parçalarını dikkate almadan puanlamasını içerir. Örneğin, bütüncül rubriklerde bir öğrencinin cevabındaki genel yeterlilik veya kalite çok iyi, yeterli, kısmen yeterli ve yetersiz olmak üzere dört genel kategoride değerlendirilebilir.

Dereceleme Ölçekleri (Rubrik)

Dereceleme Ölçekleri (Rubrik)

• Analitik (tahlili) rubrikler ise, önce performans veya ürünün parçalarının ayrı ayrı puanlamasını, sonra da bu bireysel puanları toplayarak toplam puanı hesaplanmasını gerektirir.

• Fen ve Teknoloji Dersi Laboratuvar Raporuna Yönelik Bir Analitik Dereceleme Ölçeği:

Kendi Kendini Değerlendirme

Grup Değerlendirmesi

• Öğrencilerin oluşturduğu küçük grupların iş birliği içerisinde, ortak öğrenme amaçlarını en üst düzeyde gerçekleştirmek amacı ile çalışma esnasında ortaya koydukları performans ve çalışma sonundaki ürünü değerlendirmek amacı ile yapılan değerlendirmelerdir.

Grup Değerlendirmesi ile İlgili Açık Uçlu Sorular

• Grup çalışmasındaki konunuz hakkında ne düşünüyorsunuz?

• Bugün grubunuzda neler oldu? Bu konuda neler hissediyorsunuz?

• Grup çalışmanızda iyi olan neydi? Daha iyi ne yapılabilirdi?

• Öğrendikleriniz hakkında ne düşünüyorsunuz?

KAYNAKÇA Eğitimde ölçme ve değerlendirme,Doç.Dr.Halil Tekin,14.Baskı,2000 İnternet , Measurement and evaluatıon