Olimpiada topshiriqlari (III bosqich) kimyo 11 Fan olimpiadalari bo‘yicha iqtidorli o‘quvchilar bilan ishlash departamenti

A

 va 

B 

moddalarni aniqlang.  

2. 4 ta reaksiya tenglamasini yozing.  

 

3.

 

(𝟏𝟎 𝐛𝐚𝐥𝐥) 

    

Xlor  faqat  4  xil  oksid  hosil  qiladi: 

Z

1

-Z

4

. 

Z

1

-Z

4 

oksidlarni  hosil  qilish  usullari  (

koeffisientlar  bilan

) 

quyida keltirilgan:   

3HgO + 2Cl

2

 = 

N

 + 

Z

1

  

2KClO

3

 + H

2

C

2

O

4

 + H

2

SO

4

 = 

O 

+ 2

Z

2

 + 2

P

 + 2

Q  

2

Z

2

 

+ 2

R

 = 

Z

3

 + 2O

2

  

2

S

 + P

2

O

5

 = 

Z

4

 + 2

T

                                               

 

1. Agar quyidagilar ma’lum bo’lsa, 

Z

1

-Z

4

 va 

N-T 

 moddalarni aniqlang:   



 

N 

modda tarkibida ω(Hg)=85,4 %  



 

Р

 n.sh.da gaz holatida bo’ladi  

---

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

Olimpiada topshiriqlari (III bosqich) 

KIMYO 11 

 

Fan olimpiadalari bo‘yicha iqtidorli o‘quvchilar bilan ishlash departamenti 



 

Z

4

 dagi xlorning massa ulushi 

S 

dagidan 1,098 marta katta 

 

 

 

2. 

Z

1

-Z

4

 lardan qaysi biri eng baland suyuqlanish temperaturasiga ega? Tanlovingizni izohlang.     

 

4.

 

(𝟏𝟎 𝐛𝐚𝐥𝐥)

  

 

Statistik  ma’lumotlarga  ko’ra  O’zbekistonda  yiliga  100  ming  tonnadan  ortiq 

PVX

  mahsuloti  ishlab 

chiqariladi. Uning asosiy massasi quvurlar, armatura, plastmassa, kabellar ishlab chiqarishga sarflanadi. 

Sanoatda 

PVX

  2  bosqichda  hosil  qilinadi:  1  – 

M

  monomer  sintezi;  2  – 

M

  monomerning 

PVX

  ga 

polimerlanishi.  

1. 1-bosqichda etilen xlor bilan ta’sirlashib 

A

  moddani hosil qiladi (

1-reaksiya

), 

A

 modda keyinchalik 

katalizator  ishtirokida  pirolizlanib 

M

  monomerga  aylanadi  (

2-reaksiya

),  bunda  hosil  bo’lgan  HCl 

kislorod  bilan  oksidlanib  qayta  xlorga  aylantiriladi  (

3-reaksiya

).  Eng  zamonaviy  texnologiyalar  1-

bosqichda  1  tonna 

M

  monomer  olish  uchun  460  kg  etilen,  585  kg  xlor,  139  kg  kislorod  talab  qilsa, 

belgilangan 3 ta reaksiya tenglamasini va 1-bosqich uchun umumiy reaksiya tenglamasini keltiring.  

2. Zamonaviy texnologiyalar etilendan 

M

 monomerni qanday unum (%) bilan olish imkonini beradi?  

3. 

M

 monomerning 

PVX

 ga polimerlanishini sodda ko’rinishda quyidagicha tasavvur qilish mumkin:  

 

tBu-O-O-tBu → 2

B

  

 

B

 + CH

2

=CHX → tBu-O-CH

2

-CHX

.

 

→ → → tBu-O-(CH

2

-CHX)

n

-

.

  

 

tBu-O-(CH

2

-CHX)

n

-

.

 + 

C 

→ tBu-O-(CH

2

-CHX)

n

-(CH

2

-CHX)

m

-O-tBu (

PVX

)  

Ushbu sxemadagi 

B

 va 

C

 zarrachalarni aniqlang.  

4. 1 tonna 

M

 ni polimerlash uchun 2,92 kg ditretbutilperoksidi (tBu-O-O-tBu) sarflangan bo’lsa, hosil 

bo’lgan 

PVX

 ning polimerlanish darajasini aniqlang.   

 

5.

 

(𝟏𝟔 𝐛𝐚𝐥𝐥)

   

Organik  kislota 

A

  (massa  tarkibi:  C  -  40,0%,  O  -  53,3%  va  H  -  6,7%;  M  <  80  g/mol)  gaz  fazasida 

dimerlanib 

A

2

 

molekulalarini  hosil  qiladi.  Tajribada  20  sm

3

  hajmli  idishga  1  atm  bosimda  organik 

kislotaning bu’glari qamaldi. 180°C da idishdagi bug’larning massasi 36,1 mg, 200°C da esa 33,4 mg ni 

tashkil etdi.   

1. Organik kislota 

A

 ning kimyoviy formulasini aniqlang.  

2. 180°C va 200°C da 

A

 molekulalarining necha % dimerlanganini aniqlang.  

3. Dimerlanish reaksiyasining muvozanat konstantasi (

K

p

) atm

-1

 o’lchov birligiga ega bo’lsa, 180°C va 

200°C da uning qiymatlarini aniqlang.  

4.  3-savolga  bergan  javobingizdan  foydalanib,  dimerlanish  reaksiyasi  ekzotermik  yoki  endotermik 

ekanligini ayting.  

5. Dimer 

A

2

 

tarkibida 1 ta halqa mavjud bo’sa, uning strukturasini chizing.