A Z
R B A Y C A N
X Z R D N Z G M
L Y
И
ИЧИ И И
9 avqust 2017-ci il № 53-56 (9147)
4
www.seanews.az
Beynəlxalq Əmək Təşkilatının məlu-
matına görə, hər il dünyada istehsalat xə-
sarəti və peşə xəstəliyindən 2 milyon insan
həlak olur. Bu bədbəxt hadisələr ölkələrin
iqtisadi inkişafına ziyan vurmaqla yanaşı,
dünya üzrə ümumi daxili məhsulun 4
faizinin itirilməsinə də səbəb olur.
Bəli, hər bir iş yerində risk və təh-
lükə var. Bu elə bir məsələdir ki, ondan
tamamilə qaçmaq mümkün deyil. Buna
baxmayaraq, riskləri minimuma endir-
mək olar.
Əməyin mühafizəsi sahəsində təd-
birlərin gücləndirilməsi və dəyərlən-
dirilməsi “Azərbaycan Xəzər Dəniz
Gəmiçiliyi” QSC-nin də xüsusi diqqət
ayırdığı məsələlərdəndir. Cəmiyyətin
yaradılması ilə, yeni rəhbərliyin atdığı
zəruri və təxirəsalınmaz addımlardan
biri Keyfiyyət, Sağlamlıq, Əməyin
Təhlükəsizliyi və Ətraf Mühitin Müha-
fizəsi (KSƏTƏMM) departamentinin
yaradılması oldu. KSƏTƏMM departa-
menti işini beş əsas istiqamətdə qurub:
Əməyin mühafizəsi, sağlamlıq, eko-
logiya, yanğından mühafizə və idarəet-
mə keyfiyyətinə nəzarət.
Xidmətin əsas məqsədi təhlükəsiz
iş mühitinin təmin olunması üçün me-
todik dəstəklə Cəmiyyətin istehsalatına
köməklik etmək, dənizdə və limanlarda
baş verə biləcək çirklənmələrin qarşısı-
nı almaq, bütün müəyyən edilmiş risk-
lərə qarşı ehtiyat və qabaqlayıcı tədbir-
lər həyata keçirməkdir.
əməyin mühafizəsi yalnız
sosial deyil, iqtisadi baxımdan da
önəmlidir
Departamentin rəisi Ələkbər Əzizli:
“Əmək şəraitinin yaxşı olduğu, müva-
fiq norma və standartlara uyğun təşkil
edildiyi müəssisələrdə səmərəlik, məh-
suldarlıq hər zaman yüksək olur. Bu
səbəbdən iş yerlərində sağlam və təh-
lükəsiz şəraitin yaradılması olduqca
vacibdir. KSƏTƏMM departameninin
önəm verdiyi sahələrin hər birinə ay-
rı-ayrılıqda xüsusi mütəxəssislər ca-
vabdehdir. Demək olar ki, fəaliyyətimiz
tam beynəlxalq prinsip və standartlara
əsaslanır.“
“işlər təhlükəsiz aparılmalı, hamı
sağlam qalmalı”
Departamentin əsas şüarı belədir:
“İşlər təhlükəsiz aparılmalı, hamı sağ-
lam qalmalı”… Bunun üçün vaxtaşırı
Cəmiyyətin gəmilərinə, sahil obyekt-
lərinə, ümumilikdə mövcud infrastruk-
tura nəzarət həyata keçirilir, aşkarlanan
uyğunsuzluqlar aradan qaldırılma üçün
dərhal aidiyyəti xidmət və rəhbərlərə
raportlanır, icra nəzarətə götürülür.
Departamentdə hər kəs sağlamlığa
gedən yolun təhlükəsizlikdən başladı-
ğına əmindir. Amma təkcə əməyin təh-
lükəsizliyi qaydalarına əməl etməklə
hər şey bitmir. Təhlükəsizlik dedikdə
ətraf mühitin qorunması məsələsi də
unudulmamalıdır. KSƏTƏMM depar-
tamenti bu sahəyə də xüsusi həssaslıqla
yanaşır.
Ələkbər Əzizli: “Bu yaxınlarda Cə-
miyyət olaraq enerjiyə qənaətlə bağlı
mühüm addım atdıq, İSO 50001 stan-
dartını tətbiq etdik. Bu da o deməkdir
ki, biz enerjiyə qənaət edirik. Bütün
ofislərdə, gəmilərdə, zavodlarda ener-
jinin qənaətliyini prioritet məsələ kimi
qarşımıza qoymuşuq. Enerjiyə qənaət
isə sonda ətraf mühitin mühafizəsi anla-
mına gəlir. Bu həm də maddi baxımdan
sərfəlidir.”
Ümumilikdə tətbiq olunan stan-
dartların birləşməsi isə keyfiyyət əmələ
gətirir. Keyfiyyət sistemi – İSO 9001
beynəlxalq idarəetmə standartına əsas-
lanır. Bu standartın əsas tələbi “Dai-
mi inkişaf”dır. Başqa sözlə, mövcud
sənədləri və iş prosedurlarını mütəmadi
yeniləmək, onları təkmilləşdirmək. Bu
məsələdə də Cəmiyyət beynəlxalq təş-
kilatlarla, ayrı-ayrı dənizçilik assosiasi-
yaları ilə əməkdaşlıq edir. Buna misal
olaraq İNTERCARGO, İMCA, İNTE-
RANKO, MSF kimi təşkilatların üzv-
lük şəhadətnamələri göstərilə bilər.
Ələkbər Əzizli: “Bu assosiasi-
yalardan mütəmadi olaraq yeniliklər
göndərilir. Biz onları təhlil edirik, iş
prinsipimizə maraqlı olanları gəmilərə
göndəririk. Bunlar hamısı gələcəkdə
prosedurların təkmilləşməsinə gətirib
çıxarır. İşimizin keyfiyyətli təşkili
üçün tez-tez təlimlər keçirilir. Ən əsası
isə ildə bir dəfə İSO beynəlxalq idarəet-
mə sistemlərinin tələblərinə uyğun ola-
raq Cəmiyyətdə daxili audit aparırıq.
Bundan başqa, dünyanın nüfuzlu ser-
tifikasiya təşkilatlarından biri sayılan
“Amerika Gəmiçilik Bürosu” (ABS)
şirkəti tərəfindən xarici audit yoxlama-
ları aparılır. Bu yoxlamalar Gəmiçiliyin
inkişafına xeyli təsir göstərir. Hər dəfə
hansısa uyğunsuzluq ortaya çıxanda
yeni həll yolu tapırıq. Nəticə çıxarmaq
baxımından bu çox yaxşıdır.”
Ümumiyyətlə, keyfiyyət sistemi-
nin tələbləri çoxdur. Məsələn, iclas və
tədbirlərin keçirilməsi xüsusi diqqət və
həssaslıq tələb edir: ”Hadisə baş verən-
də necə davranmaq lazımdır?”, “Hansı
əyani vasitələrdən, hansı kəlmələrdən
istifadə edilməlidir?” və s. Əsas tələb-
lərdən biri də statistikanın düzgün apa-
rılması, təhlillərin faktlara və rəqəmlərə
əsaslanmasıdır. Çünki, atılacaq addım-
lar bu təhlillərin nəticələrindən asılıdır.
Keyfiyyətin yüksəldilməsi departa-
mentin qarşısına qoyulan əsas tələbdir.
Dörd illik fəaliyyətin nəticələrinə əsas-
lanıb deyə bilərik ki, bu istiqamətdə az
uğur əldə olunmayıb.
“Təkcə onu deyə bilərəm ki, indi
bizim şirkətdə sənədləşmələr elekt-
ronlaşdırılıb. Bu operativlik anlamına
gəlir, işin səmərəliyinə birbaşa təsir
edən amildir. Digər tərəfdən kağızlara
qəanətdir. Nəticə etibarı ilə isə ekologi-
yaya verdiyimiz bir töhfədir”.
Departament rəhbəri Ələkbər Əziz-
li əməkdaşlarla münasibətlərdən də da-
nışdı. Dedi ki, komanda şəklində ça-
lışmağımız üstünlüyümüzdür.
“Hər zaman işçiləri təmkinli olma-
ğa çağırıram. Tələsməyə ehtiyac yox-
dur. Hər kəs, o cümlədən mən də səhv
edə bilərəm. Əsas bu səhvdən düzgün
nəticə çıxarmaqdır. Ona görə də, hasısa
bir işi görəndə komandanın fikrini öyrə-
nirəm. Məqsədimiz birdir – Gəmiçilik
inkişaf etsin.”
Ələkbər Əzizli ilə etdiyimiz uzun
söhbətdən sonra üz tuturuq departa-
mentin ətraf mühitin mühafizəsi üzrə
mühəndisi, biologiya üzrə fəlsəfə dok-
toru Sabir Kərimzadəyə.
– Sabir müəllim, Gəmiçilikdə ət-
raf mühitin mühafizəsi ilə bağlı və-
ziyyət necədir?
– Ətraf mühitin qorunması Gə-
miçilik üçün əsas davamlı inkişaf me-
yarlarından biridir. Gəmilərin istismarı
zamanı yaranan müxtəlif çeşidli bərk
və maye tullantıların, habelə qaz atqı-
larının su mənbələrinə, qrunta və at-
mosferə ekoloji təsirlərinin minimuma
endirilməsi Cəmiyyət tərəfindən çox
ciddi diqqət mərkəzində saxlanılır.
Əməliyyatlar zamanı ətraf mühitə zərə-
rin vurulmaması üçün zəruri qabaqlayı-
cı tədbirlər görülür.
– Bəs, nəticələr sizi qane edirmi?
– Cəmiyyətdə ətraf mühitin müha-
fizəsi yönümündə müəyyən işlər gö-
rülür. Məsələn, müxtəlif maye və bərk
tullantıların idarə olunması ilə bağlı
qeyd edə bilərəm ki, təkcə bu ilin ilk
yarısında Gəmiçiliyin gəmiləri və sahil
obyektlərində formalaşan 68144,77 ton
çirkab məişət-təsərrüfat suyu, 2734,0
ton neftli döşəməaltı su, 78,0 ton işlən-
miş texniki yağ, 225,8 ton neftli şlam,
86,07 ton neftsiz şlam, 10,44 ton yan-
mış qılib qumu, 864,89 ton abraziv,
44,31 ton yağlı əski, 28,4 ton sintetik
propilen buraz qalığı, 0,92 ton istifadə
müddəti bitmiş kimyəvi məmulat, 39
ədəd yararsız akkumulyator, 419 ədəd
nasaz avtomobil şini, 30,24 ton rezin
tullantısı, 76 ədəd yanacaq, 283 ədəd
yağ və 142 ədəd hava süzgəcləri, 1,08
ton toner-katric, 2,33 ton təşkilati elekt-
ron avadanlığı, 218,8 ton keramik qırın-
tı, 7,5 ton asbest qalığı, 34,16 ton işlən-
miş boya qabı, 288,09 ton taxta tullantı,
30,0 ton tibbi tullantı, 89,35 ton şüşə
qırığı, 143,06 ton sellüloz tullantısı,
128,36 ton tekstil parça qalığı, 156,14
ton polimer əsaslı tullantı, 404,27 ton
qida qalığı, 1,53 ton işlənmiş qida yağı
səriştəli mütəxəssislərə və texniki re-
surslara malik sertifikasiyalı qurum-
larla bağlanmış müqavilələr əsasında
ərazilərimizdən kənarlaşdırılaraq təhvil
verilib. Bu dövrdə Dənizkənarı Milli
Park və Cəmiyyətin sahil fəaliyyət ak-
vatoriyaları səthindən 0,19 ton neft-su
qarışığı, habelə 14,28 ton müxtəlif öl-
çülü əşyalar yığılaraq təhvil verilib.
– Düşünürəm ki, bu nəticə bir
nəfərin işi deyil və gərgin əməyin
bəhrəsidir.
– Əlbəttə, bu işlərin hamısını tək
mən görə bilmərəm. Cəmiyyətin dəniz
xidmətləri və istehsalatla bağlı hər bir
struktur vahidində mühəndis-ekoloqlar
fəaliyyət göstərirlər. Onlar hər gün ət-
raf mühitin mühafizəsi ilə bağlı dəniz
və sahil obyektlərinə baxış və moni-
torinqlər keçirirlər, nəticələri əsasında
“Ekoloji gündəlik müşahidə vərəqi”
formaları tərtib olunur. Həmin vərəqlə-
rin elektron versiyaları KSƏTƏMM de-
partamentinə daxil olur, təhlil edilir, uy-
ğunsuzluq və nöqsanlar “KSƏTƏMM
departamenti tərəfindən aparılmış mo-
nitorinqlərdə aşkar olunmuş çatışmaz-
lıqların aradan qaldırılması tədbirləri
üzrə dövri Nəzarət Vərəqi”ndə göstəri-
lir, icrası nəzarətdə saxlanılır. Son ola-
raq isə, sizə təqdim etdiyim rəqəmlər
ortaya çıxır.
Cəmiyyətin ekoloji yönümdə prio-
ritet saydığı istiqamətlərdən biri də gə-
milərdəki maye çirkləndiricilərin idarə
olunması əməliyyatlarını müasir reallıq
və imkanlar nəzərə alınaraq təkmilləş-
dirməklə dənizin gəmilərdən maye tul-
lantılarla çirklənməsi ehtimalının minu-
muma endirilməsinə nail olmaqdır. Bu
məqsədlə Cəmiyyətin “Təhlükəsizliyin
Keyfiyyətli İdarəetmə Sistemi”nin tər-
kib hissəsi olan “Sağlamlıq, əməyin
təhlükəsizliyi, ətraf mühitin mühafizə-
si. Təhlükəsiz iş təcrübələri” toplusu
çərçivəsində KSƏTƏMM departamenti
tərəfindən “Maye çirkləndiricilərin gə-
milərdən dənizə axıdılmasına yol ver-
məmək üçün müvafiq atqı nöqtələrində
plomblanma, plombqırma və nəzarət
qaydaları” tərtib olunaraq təsdiqələnib.
Hazırda gəmilərdə yeni qaydaların
tətbiqinə hazırlıq işləri gedir.
“Məqsədimiz tam təhlükəsiz bir iş
şəraiti qurmaqdır”
Departamentin təcrübəli əməkda-
şı, əməyin mühafizəsi və təhlükəsizlik
texnikası üzrə mühəndis Vaqif Bağıro-
vun sözlərinə görə, hər bir işin yerinə
yetirilməsi zamanı müəyyən ardıcıllıq
olmalıdır. Təhlükəsizliyin təmin olun-
ması sahəsində də belədir. Departa-
mentin beynəlxalq tələblərə uyğun ha-
zırladığı “Təhlükəsizliyin Keyfiyyətli
İdarəetmə Sistemi” də buna xidmət
edir.
Vaqif Bağırov deyir ki, beynəlxalq
standartlar və milli qanunvericiliyə
əsaslanan fəaliyyətlərinin kökündə iş-
çilərin, gələn qonaqların, müştərilərin
və eyni zamanda təcrübəçilərin təh-
lükəsizliyini təmin etmək durur.
“Hamının təhlükəsizliyində bir
məsuliyyətimiz var. Əsas vəzifələri-
mizdən biri də hadisələrin qarşısının
alınması üçün əvvəlcədən müəyyən
qabaqlayıcı tədbirlər hazırlamaq və
onların yerinə yetirilməsinə nəzarəti
həyata keçirməkdir. Bu baxımdan vax-
taşırı monitorinqlər keçiririk. Norma
və standartların tələblərinin pozulması
hallarına rast gəldikdə müvafiq qayda-
da aidiyyəti üzrə rəhbərliyə məlumat
verilir, eyni zamanda həmin pozuntu-
ların aradan qaldırılması üçün metodi-
ki köməklik göstəririk.
Təhlükəsizlik qaydalarına əməl
etməyin vacibliyinə diqqət çəkən mü-
həndis bildirir ki, bu elə də çətin deyil.
Hər kəs öz məsuliyyətini dərk etsə, or-
taya ciddi problemlər çıxmaz.
“Təhlükəsizlik üçün hər kəs əlin-
dən gələni etməlidir. Daha diqqətli ol-
maq isə təhlükəsizliyin əsasıdır. Təəs-
süf ki, bəzən bunun əksini edənlərə
də rast gəlinir. Kimi səhlənkarlıqdan
norma və standartların tələbini pozur,
kimi isə bunun vacibliyini anlamır. Bu
kimi işçilərlə izahedici söhbətlər apa-
rilir, təlimlər keçiririk, Təhlükəsizliyin
Keyfiyyətli İdarəetmə Sisteminin tək-
milləşdirilməsi istiqamətində işləri
davam etdiririk.”
Rövşən Abdurəhmanlı
Avropa Dəniz Təhlükəsizliyi Agent-
liyinin “Qara dəniz və Xəzər dənizi
regionunda dəniz üzgüçülüyünün
təhlükəsizliyi, əmniyyətli idarəetmə və
dəniz mühitinin mühafizəsi” layihəsi
çərçivəsində agentliyin nümayəndələri
və Azərbaycan Dövlət Dəniz Administ-
rasiyasının (ADDA) əməkdaşlarının
iştirakı ilə görüş keçirilib.
Azərbaycan Dövlət Dəniz Administ-
rasiyasının mətbuat xidmətindən verilən
məlumata görə, ADDA-nın “Qara dəniz
və Xəzər dənizi regionunda dəniz üz-
güçülüyünün təhlükəsizliyi, əmniyyətli
idarəetmə və dəniz mühitinin mühafizə-
si” layihəsi çərçivəsində müəyyən edilən
sahələr üzrə Azərbaycan Respublika-
sının dəniz üzgüçülüyünün inkişafının
təmin edilməsi və mövcud boşluqların
aradan qaldırılması ilə əlaqədar qarşı-
lıqlı şəkildə razılaşdırılmış fəaliyyət is-
tiqamətlərini müəyyən etmək məqsədilə
Avropa Dəniz Təhlükəsizliyi Agentliyi-
nin nümayəndələri ilə keçirilən görüşdə
bildirilib ki, bu layihə Xəzər dənizi və
Qara dəniz sahilyanı ölkələrinə layihə
çərçivəsində texniki yardım və dəstək
göstərərək milli, Avropa və beynəlxalq
tərəfdaşların iştirakı ilə dəniz üzgüçülü-
yünün təhlükəsizliyi, əmniyyətli idarəet-
mə və dəniz mühitinin mühafizəsi stan-
dartlarını yüksəltmək məqsədi güdür.
Azərbaycan Respublikasının iqti-
sadiyyatının bütün sahələri kimi dəniz
nəqliyyatı sahəsinin də inkişaf etdiril-
məsinin Prezident İlham Əliyevin diqqət
mərkəzində olduğunu vurğulayan Döv-
lət Dəniz Administrasiyasının nümayən-
dələri dövlət başçısının xüsusi diqqət
və qayğısı sayəsində dəniz nəqliyyatı
sahəsinin dinamik inkişafı üçün böyük
imkanlar yaradıldığını qonaqların diqqə-
tinə çatdırıblar.
Görüş zamanı Dövlət Dəniz Admi-
nistrasiyasının fəaliyyəti, vəzifə və səla-
hiyyətləri, eyni zamanda aidiyyəti dövlət
orqanları ilə qarşılıqlı fəaliyyəti barədə
təqdimat keçirilib. Təqdimat zamanı
agentlik nümayəndələrinin beynəlxalq
konvensiyaların tətbiqi və beynəlxalq
hüquqi normaların milli qanunverici-
likdə mövqeyi barəsində verilən sual-
ları ətraflı cavablandırılıb. Azərbaycan
Respublikasının dəniz üzgüçülüyünün
təhlükəsizliyi və ətraf mühitin mühafizə-
si sahəsində formalaşdırılmış normativ
hüquqi bazasının Beynəlxalq Dəniz Təş-
kilatının konversiyalarının tələblərinə və
Avropa standartlarına uyğunluğu barədə
qonaqlara məlumat verilib.
Beynəlxalq Dəniz Təşkilatının Au-
dit Ekspert Qrupu tərəfindən mayın 28-i
iyunun 6-da Dövlət Dəniz Administ-
rasiyasında həyata keçirilən audit yox-
lamasının tam obyektivliyə əsaslanan
nəticələrinə əsasən respublikamızın 172
dünya dəniz dövləti sırasında ən qabaq-
cıllar olan Avropa və Skandinaviya döv-
lətlərini geridə qoyaraq statistika üzrə ön
sırada yer tutması münasibətilə təbriklə-
rini çatdıran Avropa Dəniz Təhlükəsiz-
liyi Agentliyinin nümayəndələri Dövlət
Dəniz Administrasiyasının beynəlxalq
standartlarına uyğun fəaliyyətini müsbət
dəyərləndirib. Azərbaycan Respublika-
sının dəniz nəqliyyatı sahəsində mövcud
təcrübəsi və Dövlət Dəniz Administra-
siyasının məlum uğurlarını xüsusi vur-
ğulayan Avropa Dəniz Təhlükəsizliyi
Agentliyinin nümayəndələri bu fəaliy-
yətin Dəniz Administrasiyalarını forma-
laşdırmaqda olan ölkələr üçün örnək ola
biləcəyini qeyd ediblər.
Azərbaycan Respublikasının Prezi-
denti İlham Əliyevin rəhbərliyi altında
iqtisadiyyatımızın strateji cəhətdən mü-
hüm sahələrindən biri olan dəniz nəqliy-
yatında formalaşdırılmış siyasətə uyğun
olaraq həyata keçirilən davamlı islahat-
lar və bu məqsədlə təsdiq olunmuş möv-
cud normativ hüquqi aktlar, habelə dəniz
üzgüçülüyünün təhlükəsizliyi, dənizdə
insan həyatının və dəniz mühitinin mü-
hafizəsi sahəsində məqsədyönlü və cid-
di tədbirlərin həyata keçirilməsi Avropa
Dəniz Təhlükəsizliyi Agentliyinin nü-
mayəndələri tərəfindən xüsusi rəğbətlə
qarşılanıb.
Görüşün sonunda administrasiya-
nın fəaliyyətinin daha da effektiv for-
mada həyata keçirilməsi üçün müvafiq
sahələrdə agentlik tərəfindən treninq və
seminarların həyata keçirilməsi barədə
razılıq əldə edilib.
Ümum-
dünya Ekoloji
Borc Günü -
insanların təbii
ehtiyatlara illik
tələbatının bütöv
bir il ərzində
Yer kürəsinin
hasilə gətirdiyini
üstələdiyi gün-
dür.
Global Footp-
rint Network elmi
mərkəzinin araşdır-
masına görə, keçən
çərşənbə günü, avqustun 2-də bəşə-
riyyət Yerin bərpa olunan ehtiyat-
larının bir illik həcmini tükədərək
"borca yaşamağa" başlayıb.
Ekoloqlar bildirirlər ki, həmin
günədək dünya payına düşən ehti-
yatı tam istifadə edib və insanlar bu
il avqustun 2-dən sonra nə istehlak
edirlərsə, gələcək nəsillərdən oğur-
lanmış olacaq. Elmi ictimaiyyət isə
belə hesab edir ki, siyasətçilərin və-
zifəsi buna yol verməməkdir.
Mütəxəssislərin rəyinə əsasən,
təbii ehtiyatların israf edilməsi
meşələrin məhv olmasına, bioloji
müxtəlifliyin itirilməsinə, quraqlı-
ğa, içməli su çatışmazlığına, torpa-
ğın şoranlaşmasına və atmosferdə
karbon qazının artmasına gətirib
çıxaracaq. Alimlər qeyd edirlər ki,
insanlar öz ehtiyatlarını əvvəlkin-
dən daha tez xərcləyirlər. Statistika
göstərir ki, 2016-cı ildə bəşəriyyət
"borca yaşamağa" avqustun 3-də,
2015-ci ildə avqustun 4-də baş-
layıb, on il əvvəl isə həmin tarix
avqustun 15-nə təsadüf edirdi.
Ekoloji borc ilk dəfə 1979-cu il
dekabrın 29-da qeydə alınıb. O vaxt
ehtiyatlar ilin başa çatmasına iki
gün qalmış tükənmişdi. Sonrakı il-
lərdə "borc günü" irəliləyərək daha
qabağa gəlib - 2000-ci ildə oktyab-
rın əvvəlinə, 2013-cü ildə avqustun
20-nə, 2016-cı ildə avqustun 3-nə
təsadüf edib. Bu cür israfçılıq da-
vam etsə onda 2030-cu ildə həmin
gün iyunun sonuna düşəcək.
Dünyada BƏƏ və Yaponiya
təbiətdən istifadə sahəsində daha
məsuliyyətsiz ölkələr kimi fərqlən-
dirilir. Məsələ burasındadır ki, hər
il BƏƏ ekoloji "norma"nı 12,3, Ya-
poniya isə 7 dəfə keçir. Ekoloqların
fikrincə, İtaliya, İsveçrə, Böyük
Britaniya, Yunanıstan, Misir, Alma-
niya və Rusiya (2,5 dəfə), həmçinin
ABŞ (1,9 dəfə) orta dünya göstə-
ricisindən daha yüksək "borcla"
yaşayırlar. İl ərzində bərpa olunan
ehtiyatlarla pis-yaxşı uyğunlaşan
azsaylı dövlətlər sırasına Braziliya,
İndoneziya və İsveç daxildir.
Çıxış yolu varmı? Nəzəri
cəhətdən bəli. Bunun üçün daha az
yemək, təyyarə ilə mümkün qədər
daha az uçmaq, ağac əkmək və tə-
biəti qorumaq lazımdır. Bəşəriyyə-
tin yaşaması üçün ekoloji pəhrizə
əməl olunması vacibdir.
üMUMDünYA
ekoloji BorC Günü
“AZərBAYCAn xəZər DəniZ GəMiçiliYi” qSC-Də TəhlükəSiZ iŞ ŞərAiTi PrioriTeT MəSələDir
AvroPA DəniZ TəhlükəSiZliYi AGenTliYi: “AZərBAYCAnIn TəCrüBəSi DəniZ
ADMiniSTrASiYAlArInI forMAlAŞDIrAn ölkələr üçün örnək olA Bilər.”