xidmətçi qız açdı.
– Mən mister Forsenəm. Missis Forsen buradadır?
– Bəli, ser, gözləmək istəyirsiniz?
Nəyə görə xidmətçi qız ona belə qəribə halda baxırdı? Kifir qız.
Kifir insanlar necə də
ürəkbulandırandılar! Qız gedəndən sonra qonaq otağının qapısını açıb qulaq verdi.
Şopen! Qədim polyak rəqsinə yazılan musiqi, lya bemol major. Yaxşı. Doğrudanmı, çalan Cipdir?
Çox yaxşı! Otaqdan çıxıb dəhlizlə irəlilədi və ehtiyatla qapının dəstəyini burdu. Musiqi ara verdi. O
girdi…
Armogildə baş verənlərdən saat yarım sonra Uinton onun evini tərk eləyib gedəndə Forsen giriş
qapısının ağzında dayanmaqda davam edirdi. Konyakla qızışdırılan və onu arvadıyla mosye Armonu
təhqir eləməyə təhrik eləyən qısqanclığı, Cip küçədə onunla buz soyuqluğu ilə danışan andan
keçmişdi. Həmin andan da hər an artan qorxu onu tərk eləmirdi. Cip onu bağışlayacaqdımı? Kimisə
incitdiyini və hətta məhz nə elədiyini belə bilməyən, həmişə təsirlənərək,
hərəkət eləyən bu adam
üçün, Cipin dözümü həmişə sirr olaraq qalır və həmişə onu az da olsa, qorxudurdu. O, hara getdi? Nəyə
görə qayıtmadı? Onun qorxusu dağdan tökülən qar uçqunu kimi anbaan güclənirdi. Bəs birdən,
ümumiyyətlə, qayıtmasa? Yox, o qayıtmalıydı, uşaq buradaydı, onların uşağı!
İlk dəfə uşaq haqdakı fikri ona məmnunluq bəxş elədi. Qapıdan çəkildi və soda ilə konyak içib,
sakitləşsin deyə qonaq otağındakı divana uzandı. Konyakın onu necə qızdırdığını hiss edib düşünürdü:
«Mən yeni həyata başlayacağam, içkini atacağam, hər
şeyi atacağam, uşağı kəndə göndərib, Cipi
Parisə, Berlinə, Venaya, Rimə, hara mümkünsə, aparacağam, təki İngiltərədən uzaq olum, onun
atasından və bütün bu zabitəli, darıxdırıcı kütlədən uzaq olum! Cip səyahət eləməyi xoşlayır!» Hə,
onlar xoşbəxt olacaqlar. Gözəl gecələr… baş gicəlləndirən günlər… Səni əzməyən
və içməyə məcbur
eləməyən təmiz hava… Əsl ilhamverici… Əsl musiqi! Parisin küçələrində çiçəkləyən şabalıd
ağaclarının qoxusu, Tirqartenanın şəfəqləri, Florensiyanın dalanlarında gitaranın səsləri, İtaliyanın
qaranlıqlarında işıldanböcəklər, – ax, necə də adamı sərxoş eləyən xatirələr! Konyakın istisi keçdi, o
titrədiyini hiss elədi. Gözlərini yumub, Cipin gəlişinə qədər yatmağı qərara aldı. Ancaq yenidən
gözlərini açdı, gözləri önündə hansısa eybəcər mənzərələr canlanmağa başladı, son vaxtlar onda belə
hallar tez-tez baş verirdi. Aydın, formalarını dəyişən sifətlər, getdikcə onlar daha nifrət doğururlar,
onlar yırtıqlara çevrilirlər…yırtıqlar…yırtıqlar, çürük,
kələ-kötür ağaclar, iki qat, üç qat eybəcərləşmiş
insan siftələri! Oy, dəhşətliydi! Ancaq o, gözlərini açandan sonra hər şey yoxa çıxdı. Olduqca sakitlik
oldu. Yuxarıdan səs-səmir gəlmirdi. Hətta itlərin hürməsi də eşidilmirdi. Ayağa qalxdı və uşağa
baxmağa getdi.
Giriş qapısına çatanda, zəng çalındı, teleqramma gətirmişdilər! Açıb oxumağa başladı. «Cip və
uşaq mənim yanımdadırlar. Məktub olacaq. Uinton».
İstehzayla gülümsəyərək qapını teleqrammanı gətirənin üzünə bağlayıb yuxarı qaçdı. Əbəs yerə!
Burada da kimsə yox idi! Bu o deməkdimi ki, Cip həqiqətən də, onu atmışdı? Cipin çarpayısının
yanında dayandı,
irəli cumdu, çarpayıya köndələninə uzanıb üzünü əlləriylə örtdü və konyakın
təsirindən tamamilə gücsüzləşmiş halda hıçqırdı. Doğrudanmı, Cipi itirdi? Heç vaxt onun gözlərinin
necə yumulduğunu görməyəcək, gözlərindən öpməyəcəkdi? Heç vaxt onu sevməyəcəkdi? Ayağa
sıçradı. Onu itirmək? Cəfəngiyyatdı! Onun soyuqqanlı şeytan olan atasının işləriydi bu, hə, onun
işiydi, uşağı o oğurlamışdı!
Aşağı düşdü və konyak içdi. Bu, onu cəsarətləndirdi. Neyləsin? «Məktub olacaq». Beri-stritəmi
getsin? Yox. İçmək! Əylənmək!
Şlyapasını götürüb çölə qaçdı, elə iti addımlayırdı ki, başı gicəllənirdi. Taksi saxlayıb Soxodakı
restoranlardan birinə sürməsini xahiş elədi. Həmişə olduğu kimi yüngül yeməkdən sonra ağzında
biskvitdən başqa heç nə hiss eləmirdi. Sup və bir şüşə yaxşı şərab sifariş verdi, hansısa başqa bir yemək
haqda düşünmək belə istəmirdi. Beləcə iki saata yaxın rəngi qaçmış halda və sükut içində oturdu, alnını
tər basmışdı, zaman keçdikcə dişlərini qıcırdır, əl-qolunu oynadaraq, ona yaxın oturan bəzi müştəriləri
əyləndirir, digərlərini isə qorxudurdu. Əgər onu buralarda tanımasaydılar,
hərəkətləri şübhəli görünə
bilərdi. Doqquzun yarısında şərabının qalanını içib qalxdı, masanın üstünə qızıl sikkə atıb, qalığın
verilməsini gəzləmədən, çıxdı.
Artıq fənərlər yanırdı, ancaq gündüz işığı hələ də hiss olunurdu. Səbatsız halda Pikadilliyə tərəf
yola düşdü. Yanından keçən fahişə onu nəzərdən keçirdi. Gic-gic gülərək qızın əlindən yapışdı, buradan
o yana birlikdə getdilər. Birdən qız dayandı və əlini çəkməyə başladı, onun pudralanmış qara
gözlərində qorxu ifadəsi canlandı. Forsen onun əlini buraxmır və gülürdü:
– Gedək, – deyirdi. – sən mənim arvadıma oxşayırsan. İçmək istəyirsən?
Qız başını yırğaladı, birdən sərt bir hərəkətlə əlini azad elədi və qaranquş kimi küçəni keçən
yeraltı keçidə baş vurdu.
Forsen tərpənmədən dayanmışdı və gülümsəyirdi. Gün ərzində ikinci dəfə o, əlindən çıxırdı.
Yanından keçənlər heyrətlənmiş halda boylanırdılar. Lənətə gəlmiş kifirlər! Ağız-burnunu əyərək
Pikadilladan uzaqlaşdı, Sent-Ceymsk kilsəsinin yanından keçdi və Beri-stritə doğru yola düşdü.
Anlaşılan buydu ki, onu ora buraxmazdılar! Ancaq o, yalnız pəncərələrə baxacaqdı,
onlar pəncərənin
qabağına dibçəklərdə gül qoyurdular. Birdən bərkdən inildədi, qarşısında, öz bağlarında, çiçəklərin
arasında Cip dayanmışdı. Döngəyə qədər gedib su borusunun yanında köhnə skripkasını cüyüldədən
skripkaçını gördü. Forsen qulaq asmaq üçün ayaq saxladı. Zavallı! Əlini skripaçının çiyninə qoydu.
– Dostum, qulaq as, – dedi, – hələ bir skripkanı mənə ver. Mən böyük skripkaçıyam. Mən sənin
üçün çoxlu pul qazanaram.
– Vraiment, monsieur? (Cənab, doğrudanmı? (Frans.).
– Ah, vraiment. Voyons! Donnez... un instant... vous verrez... (Hə, doğrudan! Bir dəqiqəliyə
ver… Özün görərsən. (Frans.).
Hələ də tərəddüd eləyən, ancaq dəqiq ovsunlanmış skripkaçı skripkasını ona uzatdı.
Naməlum
adamın skripkanı çiyninə necə qoymasını, onun barmaqlarının mizrab və simlərlə necə rəftar eləməsini
görəndə skripkaçının tutqun sifəti işıqlandı. Forsen küçə ilə irəliləyir, gül dibçəkləri olan evi axtarırdı.
Evi gördü və dayanıb çalmağa başladı. Köhnə, dağılmış skripkada çox gözəl çalırdı və ondan bir addım
da uzaqlaşmayan skripkaçı dayanıb karıxaraq, həsədlə, azacıq da təsirlənərək qulaq asırdı. Bu
uzundraz, qəribə, solğun sifətli, sərxoş gözləri və batıq sinəsi olan cənab, mələk kimi çalırdı! Hə, amma
bütün hallarda bu lənətə gəlmiş şəhərin küçələrində pul qazanmaq asan deyildi! Lap qırx mələk kimi də
çala
bilərsən, amma bircə mis pul da verən olmaz! Hə, bu yeni melodiyaya başladı, adamın birbaşa
ürəyi sıxılır… tres joli, tout a fait ecoeurant (Çox gözəl, bütün dərdləri unutdurur! (Frans.). Bax
budur, buyuracaqsınız, hansısa xanım pəncərəni bağlayır və pərdələri çəkir. Həmişə belə olur!.. Skripka