Orxan pamuk
Yüklə 4,51 Mb. Pdf görüntüsü
|
180 Qarla örtülü boĢ küçələrdən, hər tərəfi çürümüĢ, sökülmüĢ, zorla dik duran yoxsul evlərin arasından, yanğın yerlərindən keçdim. Qıraq məhəllələrdən, bostanlar, tarlalar arasından araba dəstləri, təkərlər satan, dəmir iĢləri görən dükanların, sərracxanaların, yəhərxanaların, qoĢquxanaların, nalbəndxanaların qabağından hasarlara doğru ehtiyatlı, qocafəndi addımlarımla buzda sürüĢüb yıxılmamağa çalıĢa-çalıĢa uzun- uzadı getdim. Cənazəni düz Ədirnəqapıdakı Mehrimah camesindən niyə götürdüklərini bilmirəm. Camedə mərhumun qəzəbli, dikbaĢ görünən yekəbaĢ və çaĢqın qardaĢlarını qucaqladım. NəqqaĢlarla, xəttatlarla bir-birimizi qucaqlayıb ağlaĢdıq. Birdən- birə çökən, aĢağı yatıb hər yeri basan qurğuĢuna oxĢar dumanın içində cənazə namazını qılanda gözüm musalla 1 daĢının üzərindəki tabuta dikildi, bu iĢi eləyən alçağa elə qəzəb duydum ki, «Allahümmə Barik» duası belə beynimdə bir-birinə qarıĢdı. Namazdan sonra camaat tabutu çiyinlərinə götürəndə hələ
nəqqaĢların və
xəttatların arasındaydım. Leyləklə kitabım üçün birgə solğun
1 Üzərinə tabut qoyulan masa böyüklüyündə daĢ
181 lampanın iĢığında səhərlərə qədər oturduğumuz bəzi gecələrdə məni Zərif əfəndinin təzhiblərinin ucuzluğuna, rəngdən istifadə eləməsində – zəngin görünsün deyə hər yerə açıq-mavi rəng sürtür deyərək – təcrübəsiz olduğuna inandırmağa çalıĢdığını və mənim də, əslində, ona haqq verib, «amma adam yoxdu» deməyimi də unutduq, qarĢılıqlı, bir də ağlaĢma səsləri çıxara-çıxara uzaqlaĢdıq. Zeytunun mənə dostcasına, bir cür hörmətlə baxması, sonra qucaqlaması – qucaqlamasını bilən adam yaxşı adamdı – elə xoĢuma gəldi ki, bütün nəqqaĢlar, xəttatlar arasında kitabıma ən çox onun inandığını bir də beynimdən keçirdim. Həyət qapısındakı pilləkənlərdə baĢ nəqqaĢ Ustad Osmanla yan-yana düĢdük, bir-birimizə nə deyəcəyimizi də biləmmədik. Bu, qəribə gərgin an idi; mərhumun qardaĢlarından biri hıçqıra-hıçqıra ağlamağa baĢlamıĢ, özünü göstərməyi sevənlərdən biri də təkbir gətirmiĢdi. «Hansı qəbiristanlığa?» – məndən elə-belə söhbət xətrinə soruĢdu. «Bilmirəm» deməyin nədənsə xoĢagəlməz vəziyyət yaradacağı üçün təlaĢa düĢdüm, heç düĢünmədən pilləkəndə yanımda duran adamdan mən də: «Hansı qəbiristanlığa?» – soruĢdum. «Ədirnəqapıyamı?»
182 «Eyyuba», – gənctəhər saqqallı, qəzəbli bir səfeh dedi. «Eyyuba», – dönüb ustada söylədim, amma o, əslində, saqqallı və qəzəbli səfehin dediyini eĢitmiĢdi. Beləcə, mənə «baĢa düĢdüm» mənasında elə bir nəzər saldı ki, rastlaĢmağımızın bundan da artıq uzanmasını istəmədiyini vaxtında baĢa düĢdüm. «Gizli» dediyim kitabın yazılması, nəqĢ edilməsi, rəsm çəkilməsi iĢini PadĢahımızın mənə etibar eləməsini, əlbəttə, Ustad Osman ürəyinə salıb. Bundan baĢqa, PadĢahımızın mənim təkidimlə naxışda firəng üsullarına maraq göstərməsi də var. Bir kərə padĢah böyük Ustad Osmanı məcbur eləmiĢdi ki, bir italyana çəkdirdiyi portretinə oxĢar rəsm çəksin. Ustad Osmanın iyrənə-iyrənə çəkdiyi o qəribə rəsmdən, «iĢgəncə» dediyi italyan rəssamı yamsılamaqdan yana məni günahkar saydığını bilirəm. Haqlıydı. Pillələrin yarısında dayanıb bir müddət göy üzünə baxdım. Xeyli arxada qaldığıma əmin olanda buzlu pilləkəndən enməyə baĢladım. Ağır-ağır iki pillə enib-enməmiĢdim ki, bir nəfər qoluma girib məni qucaqladı: Qaraydı. «Çox soyuqdu, – dedi, – üĢüyürsünüzmü?» ġəkurənin ağlını alanın bu olduğuna heç bir Ģübhəm yox idi. Qoluma girməsində özünə inam
183 bunu sübut eləyir. Hərəkətlərində «on iki ildə çalıĢdım, adam oldum» mənasını verən bir Ģey var. Pillələr qurtardı. Mənə nəqqaĢxanada nələr öyrəndiyimi sonra danıĢsın. «Sən irəlidə get, bala», – dedim. «Get, camaata çat». ÇaĢdı, amma rəngi allanmadı. Təmkinlə qolumdan çıxıb getməsi hətta xoĢuma gəldi.
Ədirnəqapıdan Ģəhərin kənarına çıxmıĢdıq ki, lap aĢağılarda, seyrək dumanın içində az qala artıq gözdən itən tabutu, onu çiyinlərində apara-apara yoxuĢdan Xalicə doğru sürətlə enən nəqqaĢlar, xəttatlar, Ģəyirdlər tünlüyünü gördüm. O qədər sürətlə yerimiĢdilər ki, qarla örtülü vadidən Eyyuba enən palçıqlı yolun indidən yarısını aĢmıĢdılar. Sükutun, dumanın içində solda Xanım Sultan Vəqfinin mumxanasının bacası keflə tüstüləyirdi. Divarların altında Eyyubdakı rum qəssablar üçün ara vermədən iĢləyən kəsim evi və dəriçilər vardı. Buralardan gələn leĢ qoxusu irəlidə açıq-aĢkar sezilən
Eyyub camesinin qübbələrinə və
qəbiristanlığın sərv ağaclarına qədər uzanan vadiyə yayılmıĢdı. Bir az gedəndən sonra aĢağıdan, Balatdakı yeni yəhudi məhəlləsindən çıxıb oyun oynayan uĢaqların səs-küyünü eĢitdim. Yüklə 4,51 Mb. Dostları ilə paylaş:
|